مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی وضعیت و چالش‌های بیلان آب در کشور را مورد بررسی قرار داد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما نقل از پایگاه اطلاع رسانی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز در گزارشی با عنوان «بررسی کلی بیلان آب در کشور؛ وضعیت و چالش‌ها» بیان داشت تهیه بیلان منابع و مصارف آب، لازمه هرگونه سیاستگذاری کلان و خرد در این زمینه است. با بررسی بیلان آب، تمام ورودی‌ها، خروجی‌ها و تغییرات ذخایر آبی طی یک محدوده مکانی و زمانی مشخص بررسی و تعیین می‌شود. این ورودی‌ها، خروجی‌ها و تغییرات ذخایر می‌توانند به هر شکلی بوده و با تغییر مقیاس مکانی مورد بررسی، ممکن است جزئیات جدیدی به هرکدام اضافه شود. معمولاً با کوچک‌تر شدن مقیاس مکانی تدوین بیلان آب، جزئیات بیشتر شده و موضوع پیچیده‌تر می‌شود.
در حال حاضر در تمام حوضه‌های آبریز کشور خروجی‌ها و مصارف آب از ورودی‌ها و منابع، پیشی گرفته و بیشتر شده است. در این حالت اضافه خروجی‌ها و مصارف از ذخایر تأمین شده و باعث ایجاد کسری در ذخایر (ذخیره منفی) می‌شود. با تداوم این وضعیت، کسری به‌صورت تجمعی افزایش یافته و تبعات منفی چشمگیری را در‌بر خواهد داشت.
طبق بررسی‌های این گزارش، آخرین بیلان آب کشور که براساس آماربرداری‌های سراسری منابع و مصارف آب صورت گرفته است، منتهی به سال آبی ۱۳۹۰-۱۳۸۹ است و آمار ۱۱ سال آبی اخیر در آن لحاظ نشده است. به‌دلیل اینکه دهه اخیر به‌طور معنا‌داری نسبت به سال‌های قبل خشک‌تر بوده است، از این منظر قطعاً تغییراتی در بیلان منابع و مصارف آب صورت گرفته است. بر این اساس، کل آب تجدیدپذیر کشور برابر ۱۱۰ میلیارد مترمکعب است. با لحاظ سال‌های اخیر در بیلان آب کشور، به‌طور حتم این میزان کمتر شده و درنتیجه بخش‌های مصرف‌کننده کشور، آب کمتری را برای توسعه در اختیار خواهند داشت. براساس آخرین بیلان کشور کل خروجی‌ها و مصارف آب از کل ورودی‌های و منابع بیشتر بوده و مابه‌التفاوت آن‌ها از ذخایر سطحی و زیرزمینی تأمین می‌شود. مقدار کسری یادشده ۶/۴ میلیارد مترمکعب بوده که ۵/۸ میلیارد مترمکعب آن مربوط به منابع آب زیرزمینی است.
در این گزارش آمده است به‌دلیل تداوم کسری مذکور برای چندین سال متوالی، در حال حاضر مقدار تجمعی این کسری برای منابع آب زیرزمینی یکی از چالش‌های اصلی بخش آب کشور است. از‌طرف‌دیگر به‌دلیل وابستگی ۵۵ درصدی مصارف مختلف کشور به منابع آب زیرزمینی و وخامت بیشتر اوضاع در سال‌های اخیر، این امر باید یکی از اولویت‌های مهم سیاستگذاران بخش آب کشور باشد.
آسیب‌شناسی گزارش مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد بیلان منابع و مصارف آب کشور برای بیش از ۱۰ سال روزآمد نشده است و این موضوع خلل جدی در سیاستگذاری‌های موضوعه در سطوح مختلف ایجاد کرده است. از‌جمله این سیاستگذاری‌ها می‌توان به قوانین برنامه توسعه پنج‌ساله، قوانین بودجه سنواتی و برخی طرح‌ها و لوایح مرتبط با آب اشاره کرد. حاکمیتی نبودن موضوع بیلان آب، عدم وفاق بین بخش‌های مختلف مرتبط با بیلان آب در مورد آمار و ارقام، پویا نبودن بیلان آب و برخی عدم قطعیت‌ها در اجزای مختلف بیلان آب از آسیب‌های اساسی مقوله بیلان آب در کشور است.
این گزارش مواردی مانند تلقی موضوع بیلان آب به‌عنوان امری حاکمیتی، تکمیل و تجهیز شبکه پایش منابع و مصارف آب کشور، استفاده از فناوری‌های جدید، استانداردسازی روش تولید بیلان و استفاده از رویکرد حسابداری آب را از مهم‌ترین راهکار‌های بهبود تهیه بیلان آب کشور می‌داند.