روستای دهلاویه از روز‌های آغازین جنگ چندین بار مورد تهاجم نیروهای بعثی قرار گرفت و به اشغال آنها درآمد. این منطقه یکبار به طور موقت توسط نیروهای شهید چمران در ۲۶ خرداد آزاد شد.
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، روستای دهلاویه از روز‌های آغازین جنگ مورد تهاجم نیروهای عراقی قرار گرفت و بیست وپنج روز پس از آغاز جنگ، علی رغم مقاومت رزمندگان سپاه و ارتش، طی نبرد شدیدی در تاریخ ۲۴ آبان ۵۹ به اشغال نیروهای عراقی درآمد. در تاریخ ۲۶ خرداد سال ۶۰ نیروهای شهید چمران، طی عملیاتی دهلاویه را آزاد کردند، اما دشمن با حملات خود بار دیگر این روستا را اشغال کرد. در این عملیات، ایرج رستمی فرمانده نیروهای خودی به شهادت رسید؛ و هنگامی که دکتر چمران، برای معرفی فرمانده جدید عازم دهلاویه شد، در پشت کانال این منطقه و مکان فعلی یادمان بر اثر اصابت گلوله خمپاره فرمانده مجروح شد و هنگام انتقال به اهواز به شهادت رسید.
مناجات معروف شهید چمران در این روستا نوشته شده است: «ای قلب من، این لحظات آخرین را تحمل کن… به شما قول می‌دهم که پس از چند لحظه، همه شما در استراحتی عمیق و ابدی آرامش بیابید».
روستای دهلاویه پس از ۳۱۰ روز اشغال توسط دشمن بعثی، در تاریخ ۲۶ شهریور سال ۶۰ در عملیات «شهید آیت الله مدنی» آزاد شد و پس از آن عشایر روستا بار دیگر به آن منطقه بازگشتند.
شهید «ایرج رستمی» در سال ۱۳۲۰ در شهر آشخانه به دنیا آمد. او فرزند خانواده‌ای بود که عشق به اهل بیت (ع) و علمای اسلام در فضای آن موج می‌زد. دوران تحصیلی خود را با موفقیت در آشخانه طی کرد. وی در درس، شاگرد نمونه بود و در دوران تحصیل همیشه یاری رسان کوچک‌تر از خود بود و در مراسم ماه محرم نیز حضور پر رنگی داشت. پس از پایان دوران تحصیل مقدماتی راهی دوره سربازی در مشهد مقدس شد و پس از اتمام دوران سربازی با توجه به توانمندی‌های فردی که داشت به ارتش پیوست و برای خدمت به نیروی هوابرد شیراز منتقل و هم زمان با خدمت در ارتش موفق به اخذ دیپلم شد و توانست به دانشگاه افسری نیز راه پیدا کند.
پس از پیروزی انقلاب و با گسترش دامنه آتش فتنه داخلی از سوی ارتش به کردستان اعزام شد و در آن جا مسیر تازه‌ای در زندگی اش رقم خورد چرا که رشادت‌ها و از خودگذشتگی و درایتش از دید تیزبین دکتر «چمران» مخفی نماند و این امر سبب آغاز یک دوستی شد. شهید «ایرج رستمی» به همراه شهید دکتر «چمران» در کردستان مجروح و برای مداوا به تهران منتقل شد که دوره درمان نه ماه به طول انجامید. وی پس از بهبودی به یگان خدمتی خود بازگشت و با آغاز جنگ تحمیلی راهی جبهه‌های حق علیه باطل شد.
پس از چندی از سوی وزارت دفاع، مأمور به همکاری با دکتر «چمران» شد و به همراه دکتر «چمران» ستاد جنگ‌های نامنظم را در جبهه‌های جنوب تشکیل داد که مسئولیت آن از سوی دکتر «چمران» بر عهده شهید «ایرج رستمی» گذاشته شد. با شکل گیری ستاد جنگ‌های نامنظم و طرح ریزی چندین عملیات در منطقه، ضربات سختی به دشمن وارد آوردند. در جریان هجوم دشمن به سمت سوسنگرد، رزمندگان ستاد جنگ‌های نامنظم، دهلاویه را که روستایی است در غرب سوسنگرد خط مقدم خود قرار دادند. مدافعان دهلاویه ده روز سرسختانه در برابر دشمن مقاومت کردند تا این که در ۲۴ آبان ۱۳۵۹ دشمن با اشغال دهلاویه خود را به سوسنگرد رساند.
پس از آن برای آزاد سازی روستای دهلاویه عملیاتی در ساعت ۴ و ۳۰ دقیقه بامداد ۲۶ خرداد ۱۳۶۰ با تلاش یک گردان از نیروهای سپاه و ستاد جنگ‌های نامنظم به فرماندهی شهید «ایرج رستمی» از دو محور روستای دهلاویه انجام گرفت و منجر به آزادی دهلاویه و عقب راندن دشمن تا یک کیلومتر شد. سرانجام در بامداد ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ در حالی که شهید «ایرج رستمی» و همرزمانش درگیری سختی با دشمن بعثی داشتند بر اثر اصابت گلوله توپ دشمن در منطقه دهلاویه به درجه رفیع شهادت نایل شد. شهید «چمران» پس از اطلاع از این موضوع سریع خود را به منطقه رساند و در مورد شهید «ایرج رستمی» گفت: خدا «رستمی» را دوست داشت و برد، اگر ما را هم دوست داشته باشد می‌برد، که این دوری زیاد طول نکشید و شهید «چمران» در همان محل شهادت شهید «ایرج رستمی» با اصابت گلوله خمپاره ۶۰ به شدت مجروح شد که در حین انتقال به بیمارستان به شهادت رسید و به هم سنگر خود پیوست. یادشان گرامی و راهشان جاوید باد.
منبع : https://pgolf.ir