چاپ دوم کتاب «نکاتی از دانش رجال (ترجمه و تحقیق مقدمه کتاب تنقیح المقال ملا عبدالله مامقانی)» اثر محمد قربان زاده منتشر شد.
تنقیح المقال اثر علامه عبدالله مامقانی (م۱۲۵۱ ه ق) از کتاب‌های معتبر در علم رجال است. مقدمه آن، نکته‌های سنجیده و عالمانه‌ای درباره دانش رجال دارد.
کتاب «نکاتی از دانش رجال » ترجمه آن مقدمه است که به چهار بخش یا به تعبیر مؤلف به چهار مقام تقسیم شده است: تعریف، موضوع، فایده و نکته ها. مقام چهارم با عنوان «فوائد»، مفصل‌ترین بخش مقدمه است که دربردارنده ۳۰ فایده رجالی نکاتی کلیدی و مهم که برای پژوهشگران دانش رجال لازم و سودمند است؛ همانند اصطلاحات مهم و پیچیده دانش رجال، اصطلاحات مهم حدیثی درباره رجال، قرائن توثیق و مانند آن.
این کتاب در چهار بخش یا به تعبیر مؤلف در چهار مقام تألیف شده است؛ مقام نخست، به تعریف علم رجال می‌پردازد. اقوال بزرگان و دانشمندانی که به تعریف این علم پرداخته‌اند، نقل و ارزیابی می‌کند. در این بخش به این نکته می‌پردازد که آیا در دانش رجال از زنان دانشمند بحث می‌شود یا نه؟ که پاسخ‌هایی برای این پرسش مطرح می‌کند؛ همچنین اشاره‌ای به این بحث دارد که یک علم خاص را چگونه باید تعریف کرد؟
در مقام دوم، که بسیار کوتاه است، موضوع دانش رجال را بیان می‌دارد؛ البته مباحث این مقام، ادامه همان موضوع تعریف علم است.
در مقام سوم، به صورت گسترده به مبحث فایده دانش رجال می‌پردازد و در همین مقام، نظر موافقان و مخالفان دانش رجال را مطرح می کند و به اشکالات مطرح شده مخالفان پاسخ می‌دهد؛ در ادامه این مقام، به ذکر چند نکته می‌پردازد: مانند هدف اصلی از دانش رجال، حصول وثوق به خبر و این که آیا کتب اربعه متواترند؟
در مقام چهارم، به بیان نکاتی از دانش رجال پرداخته و می‌گوید: این‌ها نکاتی است که پیش از بیان سرگذشت رجال، باید مطرح شود. این مقام با عنوان فواید، مفصل‌ترین بخش مقدمه و دربردارنده ۳۰ فایده است از جمله: اهل بیت، یُعرَف و یُنکَر، انسداد باب علم و لزوم اجتهاد، اعتماد به سخنان عامه، عدم حضور در کربلا و تعارض سخن دانشمندان رجال و روایات.
برشی از اثر
« شهیدان کربلا
این که راوی از شهیدان کربلا باشد، قوی‌ترین دلیل و درست‌ترین شاهد بر عدالت است؛ زیرا عدالت ملکه‌ای است که سبب انجام واجب و ترک حرام می‌شود. چه ملکه‌ای بالاتر از ملکه‌ای که انسان را به جان فشانی وا می‌دارد؟ درجه‌ای که بالاترین درجه گذشت در راه خدا و رضایت او و رسول او و رضایت امام زمانشان می‌باشد. بعد از اینکه روشن بود که: این جان فشانی از هر مفسده‌ای به دور است. ریا، شهرت، طمع دنیایی در مال و شرافت و مقام. خجالت از مردم یا امام (ع) یا بند بیعت امام (ع). همه این‌ها از ایشان دور است، زیرا می‌دانسته اند که پیروز می‌شوند و شهید می‌شوند.
این را به یقین می‌دیدند و اصرار امام به برگشتن و رهایی از گرفتاری و نبود بیعت را نپذیرفتند. پس بخشیدن جان پاک و تنها برای خدای سبحان بوده است.
حتی کسانی که در کوفه شهید شدند، بعد از این که مردم مسلم را تنها گذاشتند، قبل از ماجرای طف [عاشورا]همین گونه اند. زیرا می‌توانستند از حسین (ع) جدا شده و خود را از شر ابن زیاد لعین، حفظ کنند.
اما ملکه قوی در آن‌ها آنان را به یاری حسین (ع) فراخواند با تمام توان، حتی جان با ارزششان.
هر که سلیقه درستی داشته باشد، آنچه را ما گفتیم از واضحات می‌یابد. با این سخن، دیگر نیازی به نص بر عدالت کسانی که در میان شهیدان بوده‌اند، نداریم. گاهی می‌گوییم: ثقه است. گاهی به این بسنده می‌کنیم که: از شهیدان طف است. غفلت نکنی!»
علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب می‌توانند به نشانی اینترنتی مؤسسه بوستان کتاب به نشانی www.bustaneketab.ir مراجعه کنند.