اولین دوره مجلس شورای اسلامی در روز سیزدهم رجب ۱۴۰۰ هجری قمری همزمان با میلاد امام علی (ع) برابر با هفتم خرداد ۱۳۵۹ رسماً افتتاح شد. مجلس در نظام اسلامی جایگاه بسیار مهمی دارد چنانکه حضرت امام (ره) آن را «خانه ملت» و «در رأس همه امور» می‌دانستند.
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، روز ۷ خرداد ۱۳۵۹ اولین دوره مجلس شورای اسلامی افتتاح شد. انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی در فاصله یک سال پس از پیروزی انقلاب، در روز ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ برگزار شد و در این انتخابات حدود ۱۱ میلیون نفر رأی دادند. گروهی از نمایندگان در همان دور اول حائز اکثریت لازم شدند و گروهی دیگر به مرحله دوم رفتند.
به این ترتیب با برگزاری مرحله دوم و انتخابات میان دوره‌ای مجموعاً ۲۶۳ نماینده به مجلس راه یافتند. با انتخاب نمایندگان، اولین دوره مجلس شورای اسلامی در روز سیزدهم رجب ۱۴۰۰ هجری قمری همزمان با میلاد امام علی (ع) برابر با هفتم خرداد ۱۳۵۹ رسماً افتتاح شد.
رئیس سنی مجلس اول در ابتدا دکتر یدالله سحابی بود و نایب رئیس اول مهندس مهدی بازرگان بود. پس از تصویب اعتبارنامه‌ها و رد اعتبارنامه ۱۲ نفر، رحمان دادمان، خسرو قشقایی، حسن بهروزیه، احمد مدنی و ابوالقاسم حسینجانی، انتخاب هیئت رئیسه دایم صورت گرفت و آیت الله هاشمی رفسنجانی عهده‌دار ریاست مجلس شد و نائب رئیسان سیدعلی اکبر پرورش، سید محمد موسوی خوئینی‌ها، حبیب‌الله عسگراولادی، محمد یزدی، سید محمد خامنه‌ای بودند.
امام خمینی (ره) در پیام خود به مناسبت افتتاح مجلس فرمودند: «شما دوستان محترم، نماینده ملتی هستید که جز به اسلام بزرگ و عدالت الهی اسلامی فکر نمی‌کند و انتخاب شما برای پیاده نمودن عدالت اسلامی است که در طول سلطنت ظالمانه و غاصبانه رژیم شاهنشاهی از آن محروم بودند.»
اولین گام در خصوص برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی، تدوین قانون انتخابات مجلس بود لذا تیمی در وزارت کشور مشغول تهیه این قانون شدند و پس از تهیه آن، این قانون به تصویب شورای انقلاب رسید بعد از تأسیس نظام جمهوری اسلامی، انتخابات متعددی برگزار شد که انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی در مورخه ۱۳۵۸/۱۲/۲۴ برگزار شده، که نشان دهنده ثبات کامل و پویای نظام جمهوری اسلامی بود.
در ادامه با گریزی به خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین حججی (نماینده مردم میانه در اولین دوره مجلس شورای اسلامی) که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و منتشر شده، به پاره‌ای از مسائل و ویژگی‌های مجلس اول پرداخته‌ایم.
حضور نمایندگان از اقشار و احزاب مختلف
حجت‌الاسلام حججی می‌گوید: در دوره اول مجلس شورای اسلامی با این که نمایندگانی از احزاب و گرو‌ها و گرایش‌های مختلف حضور داشتند؛ اعم از ملیگراها، نهضت آزادی، و خوانین و ...، ولی در مقابل، اکثریت مطلق با نمایندگان انقلابی و پیرو ولایت مطلقه بود. به ویژه روحانی فاضل و انقلابی و در حد اجتهاد هم زیاد داشت. شخصیت‌های حوزوی برجسته و نخبه در آن حضور چشمگیر و سرنوشت‌سازی داشتند که همه اهل فکر و سیاست و اجتماع بودند. بعد از این که مجلس تشکیل شد، ده شعبه به وجود آمد و کل نمایندگان در این شعبات تقسیم شدند. پرونده‌های نمایندگان به ترتیب حروف الفبا در این شعبات مطرح و به اعتبارنامه و سوابق‌شان رسیدگی می‌شد.
آقای دکتر یدالله سحابی و مهندس مهدی بازرگان از نهضت آزادی و ملیگراها بودند که آقای سحابی رئیس سنی مجلس شد. از خوانین در مجلس، یکی آقای خسرو قشقایی بود که از یکی از شهر‌های استان فارس رأی آورده بود و ما با هم در یک شعبه قرار داشتیم. او سیگار وینستون استعمال می‌کرد، گاهی سربه سر او می‌گذاشتم و به شوخی می‌گفتم که این سیگار آمریکایی است. دیگری آقای خسرو بجی از خوانین خاش و نماینده آن شهر بود. او هجده سال در آمریکا سکونت داشت و می‌گفتند خانمش هم آمریکایی است. دیگری آقای مدنی بود که بعد وزیر دفاع در دولت بازرگان شد و مدتی هم استاندار خوزستان بود.
اخراج دو نماینده به سبب ارتباط با رژیم شاه و سفارت امریکا
حجت‌الاسلام حججی درباره رد صلاحیت دو نماینده از مجلس می‌گوید: وقتی سفارت آمریکا در تهران به تصرف دانشجویان پیرو خط امام در آمد از این لانه جاسوسی اسناد و مدارک زیادی درباره افراد مختلف کشف شد و از جهاتی سرنوشت انقلاب را بیمه کرد، از جمله اسناد و مدارکی حاکی از سوء سابقه و ارتباط و همکاری با رژیم شاه و سفارت آمریکا در تهران درباره آقایان قشقایی و خسروبجی به دست آمد و سبب رد صلاحیت و اخراج آنان از مجلس شد. نمایندگان مجلس بالاتفاق این دو نفر را رد صلاحیت کردند.
افتتاح مجلس
در سال ۱۳۵۹ روز افتتاح اولین دوره مجلس شورای اسلامی، مصادف با ۱۳ رجب، ولادت باسعادت مولای متقیان امیرمؤمنان علی (ع) بود. نمایندگان به توافق رسیدند که این روز مبارک را ماده تاریخ افتتاح مجلس و مجلس را مظهر عدل امام علی (ع) قرار دهند. در تاریخ هم هست که در زمان مظفرالدین شاه، چون مجلس ملی به دستور او تأسیس شده به نام مظفرشاه و عدل مظفر شهرت یافت و ماده تاریخ آن مجلس تعیین گردید.
انقلاب ما، انقلاب قرآنی است
یکی دیگر از خاطراتی که از اولین جلسات مجلس دارم این است که در یکی از جلسات شعبه که شهید محمدعلی رجایی هم در آنجا تشریف داشت به نمایندگان پیشنهاد کردم که قبل از شروع جلسات مجلس آیاتی از قرآن و بخشی از خطبه‌ها و نامه‌های امام علی (ع) در نهج‌البلاغه قرائت و تلاوت شود. هیچ وقت یادم نمی‌رود وقتی این پیشنهاد را مطرح کردم عده‌ای از نمایندگان با حالت تمسخر و هیاهو اعتراض کردند و اظهار داشتند، آقای حججی، مگر این جا مجلس فاتحه و مجلس ترحیم است؟ در این هنگام مرحوم شهید بزرگوار رجایی که در مجلس شورای اسلامی حضور داشتند بلند شدند و از بنده حمایت کردند و گفتند این بهترین پیشنهاد است برای این که ما برای تحقق دستور‌های قرآن و احکام اسلام، انقلاب کردیم و انقلاب ما انقلاب قرآنی است و قرآن باید در تمام عرصه‌های این کشور حضور داشته باشد و مجلس مهم‌ترین آن‌هاست. به هر حال این پیشنهاد اولی با رای نمایندگان به تصویب رسید، اما پیشنهاد دوم درباره قرائت نهج‌البلاغه رأی نیاورد.
نام گذاری «مجلس شورای اسلامی»
در مورد نامگذاری مجلس هم در آن روز‌های اول بحث‌های زیادی در میان نمایندگان در گرفت. آقایان ملیگراها و وابسته به نهضت آزادی، اغلب به عنوان «مجلس شورای ملی» تأکید داشتند و در این خصوص در تلاش و تکاپو بودند که کارهایشان به نتیجه نرسید. در مقابل رای اکثریت قاطع نمایندگان که از روحانیون متعهد و شخصیت‌های غیرحوزوی انقلابی و پیرو خط امام و انقلاب بودند، به تصویب مجلس رسید و مجلس با نام «مجلس شورای اسلامی» مشغول تدوین قانون شد.
مجلس بی‌آلایش و تمجید از سوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای
در دوره اول، مجلس بسیار ساده و بی‌آلایش بود. نمایندگان با امکانات کم، کار‌های بسیار مهم انجام می‌دادند. بنده در طول هفته در جلسات مجلس و کمیسیون شرکت می‌کردم. پنجشنبه‌ها به حوزه انتخابیه‌ام می‌آمدم و از وضع و اوضاع آن اطلاع می‌یافتم و، چون امام جمعه شهرستان میانه هم بودم روز جمعه اقامه نماز جمعه می‌کردم تا آخر شب در خدمت مردم بودم، بعد از ظهر روز شنبه از میانه به تهران حرکت می‌کردم و در صبح روز یکشنبه در جلسات مجلس حاضر بودم. یک روز حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که در آن وقت نماینده مجلس بودند به من فرمودند شما هر آخر هفته مرتب به میانه می‌روی و برمی‌گردی، از چه وسیله‌ای استفاده می‌کنی؟ گفتم وسیله ویژه‌ای ندارم، از امکانات عمومی استفاده می‌کنم. خیلی تعجب کردند و گفتند کار بسیار خوبی است و بنده را خیلی مورد تشویق و محبت قرار دادند.
منابع: پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، تاریخ ایرانی، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران