معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست به همایش روز جهانی تنوع زیستی پیامی صادر کرد.
امروزه تمام مولفه‌های اقتصادی، ایمنی، امنیت و حتی فرهنگی و اجتماعی مرتبط با محیط زیست اگر کاملا وابسته به تنوع زیستی نباشند حداقل موثر و متاثر از تنوع زیستی هستند. تجربه تلخ کووید ۱۹ به دنیا نشان داد که حتی کوچکترین اجزای تنوع زیستی چگونه می‌تواند دنیا را با مخاطره جدی روبر کند؛ بنابراین حفاظت از تنوع زیستی در کلیه حوزه‌ها و سطوح خود، اعم از اکوسیستم‌های خشکی و آبی، گونه‌ها و جمعیت‌ها و منابع ژنتیکی در راستای رسیدن به توسعه پایدار، به موضوعی جدی و مهم برای جامعه جهانی تبدیل گشته، به گونه‌ای که در حال حاضر، بخش مهمی از موضوعات نشست ها، اجلاس‌ها و کنوانسیون‌های بین المللی را به خود اختصاص داده است.
با این همه، متاسفانه بررسی‌های اخیر در سطح جهانی نشان از تداوم زوال تنوع زیستی دارد. شاخص جهانی سیاره زنده در سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که طی سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۶ میلادی جمعیت پستانداران، پرندگان، دوزیستان، خزندگان و ماهی‌ها به طور میانگین ۶۸ درصد کاهش یافته است. حدود ۷۵ درصد از سطح فاقد یخ کره زمین دچار تغییرات قابل توجه شده و بیشتر اقیانوس‌ها آلوده و حدود ۸۵ درصد مساحت تالاب‌ها از بین رفته است. به طور متوسط حدود ۲۵ درصد از گونه‌های جانوری و گیاهی ارزیابی شده در سطح جهان در معرض تهدید هستند که نشان می‌دهد در حال حاضر حدود یک میلیون گونه با خطر انقراض روبرو هستند. این عدد در مورد جمعیت مهره داران خشکی کشورمان بالغ بر ۸۶ گونه می‌باشد.
ایران مرکز پیدایش بخش مهمی از ذخایر ژنتیکی ارزشمند جهان و مرکز اولیه و ثانویه تنوع گونه‌های مهم بیشماری از جمله گونه‌های گیاهی ارزشمند تجاری مانند گندم، سیب، زعفران، پسته، گل رز، انار، و گونه‌های گیاهی دارویی معطر بوده و به همان میزان از تنوع زیستی بسیار غنی برخوردار است. زیست بیش از ۲۰۰۰ مهره دار، بیش از ۲۰۰۰۰ بی مهره و بیش از ۸۶۰۰ هزار گونه گیاهی و تعداد قابل توجهی گونه‌های انحصاری در ایران، بخش‌های مهمی از کشور را در کمربند نقاط داغ تنوع زیستی دنیا قرار داده است. اما این مواهب خدادی درعین ایجاد ظرفیت‌های عظیم زیستی، مسئولیت همه ما را در حفظ و حراست از آن دو چندان می‌کند چرا که با چالش‌های جدی روبرو می‌باشد که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• تاثیر پذیری شدید تنوع زیستی کشور از تغییرات اقلیمی
• چالش‌های منطقه‌ای و فرامرزی به ویژه در مدیریت منابع آبی، ریزگردها، تالاب‌های مرزی و مشترک و اثرات آن‌ها بر تنوع زیستی کشور
• وجود ناامنی و جنگ افروزی‌های متوالی در منطقه توسط کشور‌های خارج از منطقه و به تبع آن گسترش فقر، نابودی زیستگاهها و زوال تنوع زیستی
• عدم اجرای تعهدات کشور‌های توسعه یافته در راستای اهداف اصلی کنوانسیون تنوع زیستی در تضمین تسهیم عادلانه منافع حاصل از بهره برداری
• تحریم‌های غیرقانونی اعمال شده بر کشور توسط یک کشور غیر عضو کنوانسیون تنوع زیستی (ایالت متحده امریکا) و اثرات آن بر برنامه‌های حفاظتی
• عدم توجه به ارزش‌های محیط زیستی و تنوع زیستی در اجرای پروژه‌ها
• چرای بی رویه دام، تغییر کاربری اراضی، تبدیل زیستگاهها، وفور سلاح و شکار غیر مجاز و ضعف قوانین و مقررات
کشور ایران به عنوان یک کشور شاخص از نظر تنوع زیستی و نیز متعهد به کنوانسیون تنوع زیستی، با توجه به مفاد جدید چارچوب جهانی تصویب شده در پانزدهمین نشست متعاهدین در سال ۲۰۲۲ در مونترال کانادا (چارچوب کونمینگ-مونترال) که تاکید بر کاهش انقراض گونه‌ها و حفظ زیستگاهها دارد، مسئولیت ملی و جهانی خطیری بر دوش دارد و با تکیه بر توان علمی و فنی داخلی و ارتباطات علمی با مراجع بین المللی، نسبت به نگهداشت و حفاظت از ذخایر تنوع زیستی ارزشمند خود اقدام خواهد نمود. کما اینکه تاکنون اقدامات ارزشمندی از جمله موارد زیر را در این خصوص انجام داده است:
۱. افزایش مناطق چهارگانه تحت مدیریت به عنوان "مناطق حفاظت شده" که تضمین کننده حفاظت موثرتر از گونه‌های ساکن در این مناطق به ویژه مناطق دارای اهمیت ویژه برای تنوع زیستی و خدمات اکوسیستم است. در حال حاضر ۳۰۹ منطقه در ۴ رده حفاظتی با مساحتی بالغ بر ۱۹ میلیون هکتار و سطح پوشش ۱۱.۶ درصد مساحت کشور تحت حفاظت و مدیریت مستقیم سازمان حفاظت محیط زیست می‌باشد.
۲. تدوین ضوابط و قوانین و مقررات مورد نیاز برای گسترش کمی و کیفی حوزه تاثیر برنامه‌های حفاظتی
۳. تدوین واجرای برنامه‌های عمل مدیریت گونه‌های در معرض تهدید کشور
۴. برنامه ریزی جدی برای توسعه حفاظت مشارکتی با نهادها، موسسات و افراد حقیقی و حقوقی علاقمند و ذی نفعان.
۵. پایش وضعیت گونه‌ها و بروز رسانی وضعیت حفاظتی آن‌ها
۶. کنترل و مدیریت گونه‌های مهاجم و بیگانه
۷. تهیه و اجرای طرح‌های مدیریت زیست بومی تالاب‌های کشور به عنوان اقدامی موثر برای حفظ تنوع زیستی وابسته به تالاب‌ها
باشد تا با عزم و مشارکت همگانی ایرانی آباد و توسعه یافته و در عین حال غنی از منابع زیستی و طبیعی به آیندگان خود عرضه داریم.