امیر دریادار معنوی کارشناس مسائل نظامی با اشاره به اینکه پیام ناوگروه ۸۶، پیامِ صلح و دوستی است گفت:عزم نیروی دریایی ایران برای حرکت در اقصی نقاط دنیا و پیمایش اقیانوس‌ها نشان می‌دهد که یک توانمندی در این نیرو و بالطبع در ملت ایران نهفته است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ با برگزاری آیین استقبال رسمی از ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش امروز در بندرعباس، برنامه گفتگوی ویژه خبری به بررسی ابعاد مختلف اهداف، نتایج و دستاورد‌های مأموریت ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش پرداخت.
مجری: همان طور که در خبر‌ها دیدید و شنیدید آیین استقبال رسمی از ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش امروز در بندرعباس برگزار شد. در توضیح مأموریت ناوگروه ۸۶ باید گفت که این ناوگروه توانست برای نخستین بار از سه اقیانوس، هفت دریا و شش تنگه عبور کند و در طول مسیر ۶۵ هزار کیلومتری خودش در پنج بندر از سه قاره جهان پهلوگیری کند.
سؤال: امیر معنوی ناوگروه ۸۶ ارتش جمهوری اسلامی ایران طولانی‌ترین دریانوردی نظامی کشور و پیامی که به دنیا مخابره کرد؟
امیر دریادار عبدالله معنوی رودسری؛ کارشناس مسائل نظامی: به همه آن‌هایی که امروز وارد شدند تبریک می‌گویم که با حضور خودشان ثابت کردند که نیروی دریایی توانسته آن چیزی که در ذاتش نهفته است و آن هم به اهتزاز درآوردن پرچم جمهوری اسلامی ایران با افتخار در دنیا هست آن را عملاً نشان دهد و ثابت کرد که این توانمندی در دل نیروی دریایی که برگرفته از توانمندی ملت بزرگ ایران هست، این را عملاً ثابت کرد و ارزش و جایگاهش را هم برای خود و هم برای دنیا تثبیت کرد و واقعیت این جاست که ما از نظر نظامی وقتی حضور پیدا می‌کنیم در دریا در زمان صلح؛ بالطبع پیام، پیامِ صلح و دوستی است و تبعات خاص خود را هم دارد که بعد درباره اش می‌توانیم صحبت کنیم. اما در مقوله آن‌هایی که در مقوله نظامی فکر می‌کنند حتماً هم می‌دانند که وقتی یک نیروی دریایی با یک توانمندی چنین شرایطی را مثل نیروی دریایی ایران عزم جزم می‌کند که در اقصی نقاط دنیا حرکت کند و اقیانوس‌ها را بپیماید این نشان می‌دهد برای آن‌هایی که باید بفهمند که یک توانمندی‌ای در این نیرو و بالطبع در مردم، ملت و خاستگاه ملت ایران این نهفته است. آن‌ها این را درک می‌کنند، آن که باید درک کند درک می‌کند، اما در مقوله ما، بالطبع برای خودمان هم یک تجربه بسیار بسیار گرانبها و گران سنگی است که این پیام را برای خودمان هم دارد که ما اگر می‌گوییم می‌توانیم حالا توانستیم و این کار را به منصه ظهور برسانیم و با افتخار در اقیانوس‌ها حضور پیدا کردیم و بعد از هشت ماه هم با افتخار برگشتیم.
سؤال: ارتباطمان برقرار است با امیردریادار فرهاد فتاحی، در مأموریت ناوگروه ۸۶ یک سری اتفاقات برای نخستین بار اتفاق افتاد و‌ترین‌ها را برای خود به دنبال داشت؛ مثل این که نخستین بار این ناوگروه توانست از سه اقیانوس عبور کند، به ما راجع به این اتفاقات و اهمیت این مأموریت و همچنین انتخاب ملوانانی که در این سفر همراه ناوگروه بودند و آن مأموریت را به نحو شایسته‌ای انجام دادند صحبت کنید. به لحاظ تعهد و تخصص، کدام موقعیت‌ها و مؤلفه‌ها مدنظر بود و در این انتخاب‌ها صورت گرفت؟
امیر دریادار فرهاد فتاحی؛ فرمانده ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ارتباط تصویری با این برنامه گفت: بله ما اولین‌های بسیار زیادی داشتیم؛ اولی این بود که ما در راستای اجرایی نمودن فرمان فرمانده کل قوا مبنی بر حضور در اقیانوس‌ها و آب‌های دوردست، این را عملی کردیم و در آب‌های دوردست حضور پیدا کردیم. ما برای اولین بار از هفت دریا و هفت تنگه راهبردی گذشتیم، از طوفان‌های خیلی سهمگینی عبور کردیم، برای عبور و حضور در این اقیانوس ما نرم افزار داخلی و بومی پیش بینی وضعیت جوی طراحی کردند متخصصان ما در نیروی دریایی و ما این را در صحنه عملی و واقعی در دریا دیدیم، تست کردیم و صد درصد جوابگو بود. ما به واسطه تحریمی که کشورمان است نمی‌توانستیم از این نرم افزار‌های خارجی استفاده کنیم، ولی این خیلی به ما کمک کرد و زودتر از این که طوفان به ما برسد ما مسیر دریانوردی مان را تغییر دادیم و در مسیر‌های خیلی بهتری دریانوردی کردیم. ما در راستای دیپلماسی دفاعی دریایی در صد و بیستمین سالگرد شروع روابط دیپلماتیک ایران و برزیل در کشور برزیل حضور پیدا کردیم. ما و سفیران فرهنگ ایرانی- اسلامی مردم عزیزمان ایران در بنادری بودیم که در آن بنادر پهلوگیری داشتیم. ما یک بیمارستان بسیار مجهزی در ناوبندر مکران داریم که این بیمارستان تمام دستگاه ها، سیستم‌ها و وسایلش ایرانی است و تیم پزشکی بسیار قوی‌ای بود که توانستیم برای اولین بار سه عمل جراحی موفق را انجام دهیم که این عزیزان ما بعد از این عمل جراحی زندگی عادی معمولی خود را انجام می‌دهند. در راستای اشاعه فرهنگ ایرانی- اسلامی، ما مجدد بندر کیپ تاون آفریقای جنوبی که پهلوگیری داشتیم در ماه مبارک رمضان در مسجد مسلمانان کیپ تاون که مسجد اهل بیت باشد آن جا حضور پیدا کردیم. در مراسمات مذهبی شان شرکت کردیم، نماز جماعت خواندیم و آن‌ها به یمن حضور ما، سرود سلام فرمانده را برای ما اجرا کردند. یک جمله خیلی زیبایی را روحانی مسجد آقای حیدر آفتاب در پشت تریبون در خصوص ناوگروه اعلام کردند که من حیفم می‌آید اینجا عنوان نکنم؛ ایشان فرمودند حضور نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در بندر کیپ تاون برای ما مسلمانان مایه عزت و افتخار بوده و ما در خصوص انتخاب ملوان‌ها ما یک سال قبل از اعزام به این مأموریت برنامه ریزی‌های خیلی دقیق در ستاد نداجا انجام شد و نفراتی را برای این مأموریت انتخاب کردند که از لحاظ سلامتی جسمی، روانی و دانشی در سطح خیلی خوبی باشند. آموزش‌های خیلی خوبی را اجرا کردند که نتیجه اش این شد که وقتی ما در سواحل مجموعه جزایر پلنزی که مربوط به کشور فرانسه است در حال دریانوردی بودیم و از سمت هواپیمای فرانسوی مورد خطاب قرار گرفتیم که شما نقض قوانین بین المللی انجام دادید، ما با قوانین خودشان خودشان را محکوم کردیم که شما قانونی وضع کردید در این کتاب، در این پاراگراف و این صفحه که به ما اجازه می‌دهد ما در این منطقه دریانوردی کنیم و دیگر صحبتی این کشور فرانسه در خصوص حضور ما در سواحلشان نکردند. ما یکی از مواردی که فرمانده نیروی دریایی به بنده امر کرده بودند این بود که به هیچ عنوان کسی از کارکنانی که در این مأموریت دریانوردی شرکت می‌کنند بدون رضایت خود و خانواده، حق شرکت در این دریانوردی را ندارند و همه با رضایت صد درصد خود و خانواده شان در این مأموریت شرکت کردند و این خیلی به ما کمک کرد، چرا که خانواده‌ها در این مأموریت همراه ما بودند در تمام مراحل و به ما کمک کردند و هر باری که ما با این عزیزان در تماس بودیم به ما روحیه می‌دادند و کار ما را بزرگ می‌دیدند و فکر می‌کنم در کنار ما خانواده‌های ما بودند که کار خیلی بزرگی انجام دادند.
سؤال: آقای کوشکی امیر فتاحی اشاره کردند به توان، تخصص و دانشی که هر کدام از بزرگواران در این مأموریت هم داشتند و هم در طول این هشت ماه کسب کردند، به نظر می‌رسد هشت ماه نبوده و آن چیزی که با خود به داخل کشور آوردند از کشور‌های مختلف؛ حاصل تجربه این هشت ماه می‌شود سال‌های سال باشد در عرصه دانشگاه برای این که به یک نفر تئوری یک موضوعی را کسب کند و بخواهد عملیاتی کند و می‌شود از این دانش دریانوردی ما در حوزه تجارت و نظامی استفاده کنیم و حتی آن را به دنیا صادر کنیم.
محمدصادق کوشکی؛ استاد دانشگاه: ابتدا می‌خواهم خداقوت بگویم به همه دریادلانی که این سفر با زحمات آن‌ها انجام شد و خانواده هایشان که شریک این اجر و پاداش هستند ان شاء الله. دریانوردی یک دانشی است که این دانش جزو دانش‌های انحصاری است. انگلیسی‌ها ۲۰۰ سال؛ دو قرن جهانداری و جهانگیری کردند، از استرالیا و زلاند نو تا کانادا را در تصرف داشتند. دانشی که از طریق دریانوردی به دست آوردند، آن دانش، خودشان اقرار می‌کنند و درست هم هست که یکی از ارکان قدرت انگلستان شد که ۲۰۰ سال بزرگترین قدرت دریایی، سیاسی و نظامی جهان باشد؛ یعنی قدرت دریانوردی یک رکن قدرت یک ملتی می‌تواند باشد که بخواهد سرزنده و شاداب در مسیر خود حرکت کند. دانش دریانوردی جزو دانش‌هایی است که عرض کردم انحصاری است، یعنی آن نقاط حساس اش را یا شما باید خود به دست بیاورید یا این که کسی به شما آموزش نخواهد داد به معنای دقیق کلمه. این سفری که دوستان رفتند اهمیتش بعد‌ها درک خواهد شد. هنوز در این شرایط اهمیت این سفر درک نمی‌شود. این سفر یک کارگاه و آموزشگاه تجربی بوده که تک تک پرسنل از تفنگدار دریایی که حضور داشته تا عالی‌ترین افسری که در عرشه کار می‌کرده و قسمت‌های فنی، دانشی که به دست آوردند و تجربه‌ای که در دریانوردی به دست آوردند سال‌ها می‌تواند دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علوم دریایی ما را تغذیه کند و حتی ما به کشور‌های دیگر با افتخار آموزش بدهیم. این تجربه اگر اتفاق نمی‌افتاد ما تجربه‌های دریانوردی منطقه‌ای را سال‌های سال است که داریم، خود امیر معنوی در همین سفر‌ها بودند اگر صلاح دانستند توضیح می‌دهند، اما این که شما بتوانید به صورت پیوسته دریانوردی کنید در شرایط بسیار متفاوت آب و هوایی، بعضی از این آبراهه‌هایی که دوستان هم عبور کردند، این آبراهه ها؛ آبراهه‌هایی است که با کوچکترین لرزشی آن شناور ممکن است دچار مشکل شود و از آن جا نتواند خارج شود، مثل تنگه ماژلان یا حتی تنگه مالاکا که جزو حساس‌ترین تنگه‌های جهان هستند. وقتی این سفر هشت ماه پیوسته اتفاق می‌افتد، آن دریانورد دانش انباشته و تجربه انباشته‌ای که به دست می‌آورد، آن می‌تواند در عرصه‌های فنی، مخابرات و عرصه‌های متفاوت تغذیه کننده همه کسانی باشد که می‌خواهند در حوزه ناوبری، چه ناوبری تجاری، چه حوزه نظامی و چه شاید در آینده مسافربری از این دانش استفاده کنند.
مجری: در پایان هر مأموریتی، هر نقطه‌ای که پرچم خوشرنگ جمهوری اسلامی ایران به اهتزاز در می‌آید همه ما ایرانی‌ها احساس افتخار می‌کنیم و این جا یکی از آن موقعیت هاست.
سؤال: در استودیو با امیر معنوی راجع به مدیریت نیروی انسانی صحبت می‌کردیم، به نظر می‌رسد یک مدیریت فوق العاده صورت گرفته؛ در طول این هشت ماه حدود ۴۰۰ نفر با تعهد، تخصص، توانمندی‌ها و دانشی که در اختیار داشتند.
امیر دریادار معنوی: کاملاً درست می‌فرمایید. بنده تحصیلاتم خارج از کشور بود، آن موقع ما دانشگاه در ایران نداشتیم و بسیاری از دریانوردی‌ها را هم در همان زمان انجام دادیم و بعد از انقلاب هم بالطبع ما از هشت سال دفاع مقدس و بعد هم تا زمان بازنشستگی ما در نیروی دریایی عمل کردیم. مهم اینجا یک چیزی هست و آن هم این است که آن زمان پرسنلی که تحت قیمومیت مستشار‌ها بودند عمل می‌کردند و در این زمان یعنی بعد از انقلاب شما شاهد هستید که همین جوان‌ها که در دانشگاه‌های خودمان یعنی دانشگاه نوشهر ما تحصیل کردند؛ این‌ها آمدند پای کار و همه هم تحصیل کرده ایران هستند؛ از فرمانده نیرو گرفته تا پایین؛ این‌ها همه فرماندهان هستند که ساخته و پرداخته دانشگاه امام در داخل کشور هستند. این‌ها هستند که هم زمینه سازی، هم طراحی کردند و در مقوله مدیریت ناوبری ما در دریا، امیر فتاحی که هست هم سلام می‌کنم، هم از ایشان تشکر می‌کنم که با مدیریت خودشان توانستند به سلامت ناوگان را ببرند و بیاورند و هم درجه شان را تبریک عرض می‌کنم، هم حضورشان را تبریک عرض می‌کنم. این نشان می‌دهد که توانمندی را در مملکت ما پایه ریزی کردند که توانمندی مملکت ما را به رخ دنیا این طور می‌کشیم.
سؤال: یک جایی اشاره کردند که برای حل یک سری از مشکلات اصلاً آمدیم روی طراحی‌های جدید، مثلاً نرم افزار‌های تخصصی جدید را برای عبور از یک سری از چالش‌ها طراحی کرده بودند.
امیر دریادار معنوی: دقیقاً همین است. من در آن زمان؛ سال ۵۶ یک ناوگروه سفری رفتیم استرالیا و آن خسارتی که به ما در این فقط اقیانوس هند هست که ما شمال و جنوبش را رد می‌کنیم، نمی‌رویم اقیانوس‌های دیگر. آن خسارت‌هایی که به ما وارد شد شما مطمئن باشید همه دوستان بنده اگر صحبت‌های مرا می‌شنوند می‌توانند تأیید کنند که ما فقط فقط در استرالیا ایستادیم برای تعمیرات یعنی سینه ناو ما شکافته شد، چرا؟ برای این که شاید مثلاً ما آن موقع هنوز درگیر این مسائل جوی و مدیریت ناوبری آن طور که باید و شاید نبودیم و حالا این دو را بغل هم می‌گذاریم و مقایسه می‌کنیم؛ من از زمانی که شخصاً خودم را عرض می‌کنم فهمیدم این‌ها می‌روند به اقیانوس‌ها واقعاً همیشه دلواپس این مسأله بودم که بعد‌ها صحبت کردم با فرماندهی محترم نیرو فرمودند که چنین نرم افزاری این‌ها درست کردند که هم شرایط عادی و پیش بینی را به آن‌ها می‌دهد و این بسیار با ارزش است و توانستیم این کار را انجام دهیم و همین طور که امیر فتاحی فرمودند از آن به بهترین نحو هم استفاده کردند.
سؤال: امیر فتاحی با شما دو مبحث را پی بگیریم؛ یکی همین نکته‌ای که اشاره کردند و در بین صحبت‌های شما هم مورد تأکید بود، برای عبور از یک سری چالش‌ها در دریا برای نخستین بار نرم افزار‌های جدیدی را طراحی کردید، با توجه به این که جمهوری اسلامی ایران در دریا‌ها هم تحریم است؛ مهمترین چالش‌هایی که پیش رو بود و روی آوردید به طراحی‌های جدید؛ استفاده از نرم افزار‌های تولید داخل و اتکا به توانمندی‌های داخل، کدام‌ها بود و نکته دوم؛ در طول این هشت ماه فکر می‌کنم ۲۰ روز در خشکی بود ناوگروه ۸۶، بحث‌های لجستیک و پشتیبانی‌ها چگونه صورت گرفت؟
امیر دریادار فرهاد فتاحی: در خصوص مورد اولی که فرمودید، ما برای این که وابستگی مان را به طور کامل قطع کنیم ما با یک ناوشکن تمام ایرانی به این مأموریت اعزام شدیم و قبل از اعزام به مأموریت به واسطه همین برنامه ریزی‌های درست و مطالعه دقیقی که انجام گرفته بود، خطراتی که ما را تهدید می‌کرد از لحاظ خطرات وضعیت جوی، خطرات فنی و خطرات در حوزه‌های مختلف ما برایش برنامه داشتیم. من خاطره‌ای خدمت شما عرض کنم؛ ما ناوشکن تمام ایرانی دنا؛ یکی از موتورهایش به واسطه این که یکی از سنسور‌های کنترل این موتور دچار اشکال شده بود نمی‌توانستیم از این موتور استفاده کنیم، اگر به آن فکر نکرده بودیم. ما برای تمام این سیستم‌ها و دستگاه هایمان از قطعات یدکی اِسپِر با خودمان داشتیم و با تعویض این قطعه آمدیم این موتور را عملیاتی کردیم. حالا صحبت من این قسمت است؛ فرمانده واحد به من مراجعه کردند و گفتند من در نظر دارم در بندری که پهلو می‌گیریم این قطعه را از این بندر تأمین کنم. ما چهار بندر را در طول مسیر دریانوردی مان رجوع کردیم، این قطعه را در سطح شهر پیدا کنیم، ولی نتوانستیم پیدا کنیم، چرا؟ چون این یگان صد درصد ایرانی بود، توسط متخصصان ایرانی طراحی شده بود و فقط و فقط این قطعه در کشور خودمان پیدا می‌شد. اگرچه ما در انبارمان از آن داشتیم، برای سطح انبار خودمان می‌خواستیم از بنادری که پهلو می‌گیریم تهیه کنیم که نتوانستیم در نهایت. ما یک ناوگروه و یک یگان خوداتکا بودیم. ما برای دریانوردی بیشتر از هشت ماه هم برنامه ریزی کرده بودیم، چون مسیری که می‌رفتیم همان طور که امیر فرمودند، خیلی خطرات جلوی راه ما بود و همین نرم افزاری که عرض کردم اگر واقعاً این نرم افزار نبود، همان چالش‌هایی که امیر فرمودند ما با آن مواجه می‌شدیم. ما در سواحل قاره آمریکا در جنوب قاره آمریکا در ورودی تنگه ماژلان به دریای بسیار طوفانی خوردیم که ارتفاع موج تا ۱۰ متر و خیلی به سختی توانستیم از آن عبور کنیم. ما ۷۱ روز در این اقیانوس دریانوردی کردیم، در این ۷۱ روز قطعاً هر چیزی که امکان داشت این اقیانوس داشته باشد ما باید می‌دیدیم و خدا را شکر به واسطه همین نرم افزار خیلی وقت‌ها از طوفان‌هایی که در مسیرمان بود با تغییر مسیر گذر کردیم. هیچ مشکلی در خصوص نیازمندی و تأمین نیازمندی از هیچ بندری نداشتیم، چون با برنامه به این مأموریت اعزام شده بودیم.
سؤال: آقای کوشکی یک افتخار و دستاورد بزرگ در عرصه صنعت دریایی در موضوع نظامی و در ابعاد امنیتی، اما یک سؤال؛ چه گره از زندگی مردم باز می‌کند؟
کوشکی: واقعیت این است که یک کشور مثل ما اگر بخواهد به سطح مناسبی از زندگی و رفاه برسد ناگزیر است که تولید کند و این تولید را به جهان عرضه کند، ما طبیعتاً سال هاست از این که بتوانیم با نفت خودمان را اداره کنیم عبور کردیم. برای فروش کالا شما نیاز دارید که با جهان ارتباط دریایی داشته باشید چرا؟ بیش از ۹۰ درصد از تجارت جهانی و بین المللی روی دریا اتفاق می‌افتد و وقتی شما بخواهید کالا‌های خود را به دنیا عرضه کنید نیازمندید که خط دریایی داشته باشید. خط دریایی بدون امنیت اصلاً امکان پذیر نیست. ما خاطره تلخ نفتکش سانچی را فراموش نمی‌کنیم؛ نفتکش سانچی اگر فرضاً در آن محدوده و موقعیت شناور‌های خودی حضور داشتند واقعاً مشکلش به آن شکل حاد نمی‌شد. الآن چرا شناور‌های ما در خلیج عدن در طول این ۱۰ سال گذشته بدون هیچ حادثه‌ای تردد می‌کنند؟ چون در طول حدود ۱۱ سال گذشته و حتی افزون تر، دائماً سه شناور نیروی دریایی ارتش آن جا حضور دارد و چرا خبر ناامنی نیست؟ چون این شناور‌ها آن جا حضور دارند و پناهگاه شناور‌های خودی هستند برای کار‌های تجاری. ما الآن این شناور و ناوگروه که مسافرت داشته؛ سه هدف تجاری ما را پوشش داده؛ آمریکای لاتین یک بازار مصرف بزرگ آزموده شده برای کالا‌های ایرانی است، شرق آفریقا؛ دومین جایی است که نیازمند و علاقه‌مند کالای ایرانی است و شرق دور. ما اگر قرار باشد که خط دریایی داشته باشیم برای این سه بخش، یعنی آن سوی اقیانوس اطلس، قاره آمریکای لاتین و جنوب آمریکا، شرق آفریقا و در شرق دور ناگزیریم که در این سه مقطع؛ یعنی دو سوی اقیانوس اطلس، دو سوی اقیانوس هند؛ این حداقل ناوگان نظامیِ مستقر داشته باشیم برای حفظ امنیت خطوط کشتیرانی مان و از این جا این مسأله شروع می‌شود که تمام کشور‌هایی که امروز قدرت اقتصادی برتر هستند؛ انگلستان، آمریکا، فرانسه، همه یکی از ارکان این که توانستند تولیدکننده و صادر کننده به جهان باشند، داشتن یک ناوگان قدرتمند است. اگر این ناوگان امروز مسافرت کرده، در واقع مسیر کاروان‌های تجاری که کالا‌های تولید ایران را به جهان منتقل خواهد کرد، آن مسیر را هموار کرده و آن مسیر را برای ایجاد امنیتش، گام‌های اصلی را برداشتند.
سؤال: امیر فتاحی یک مأموریت با امنیت کامل و موفقیت انجام شد و در این موفقیت در موضوعات مهم امنیتی، نظامی و سایر موضوعاتی که در صنعت دریانوردی ما بسیار حائز اهمیت است، همراهی خانواده‌ها حائز اهمیت بود که در نکته‌ای شما به آن تأکید کردید. یکی از بزرگواران در این مأموریت، فرزندشان به دنیا آمده بود و تازه دیده بودند او را، از این همراهی هم در پایان و نکته‌ای هم اگر مهم هست به ما بگویید.
امیر دریادار فتاحی: ما در این مأموریت هشت نفر از همرزمان مان صاحب فرزند شدند، ۱۰ نفر از همرزمان مان بستگان شان را از دست دادند و این مواردی بود که در طول مدت دریانوردی برای ما اتفاق افتاد. یکی از این ۱۰ نفر خواهر، عمو، پدربزرگ خودشان را؛ یعنی یک نفر سه نفر را در مدت این دریانوردی از دست داد. الحق و انصاف خانواده‌های این همرزمان بنده، کار بسیار بزرگی انجام دادند و فداکاری کردند، تلاش و پشتکار داشتند، مدیریت خود، زندگی و فرزندان را انجام دادند و کارشان بسیار قابل تقدیر است. کاری که همرزمان بنده انجام دادند دستاورد‌های بسیار بسیار زیادی داشته که خیلی از این‌ها در این گفتگو برشمرده شده و خیلی بیشتر از این‌ها هم هست.