در تقویم جمهوری اسلامی ایران ۳۰ اردیبهشت ماه روز ملی جمعیت نامگذاری شده است.
علت نامگذاری روزی به نام جمعیت
به پیشنهاد سازمان ثبت احوال ایران و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، و مصادف با روز ابلاغ سیاستهای کلی جمعیت از سوی رهبر معظم انقلاب روز ملی جمعیت در تقویم رسمی ایران ثبت شد.
تاریخچه روند کاهش جمعیت ایران
با توقف سیاست کنترل جمعیت حکومت پهلوی پس از انقلاب ۵۷، ایران انفجار جمعیت را در دهه شصت شمسی تجربه کردو در دهه هفتاد در ایران سیاست کنترل جمعیت با شعار «دو بچه کافیست» و «فرزند کمتر، زندگی بهتر» باعث شد تا سرعت رشد جمعیت کنترل شود.
اعلام خطر پیری
اما در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود برخی خطر پیری جمعیت ایران را اعلام کردند از جمله این که رهبر ایران در این خصوص ابراز کرد که سیاست کنترل جمعیت اگر چه در زمان خودش درست بود، اما اواسط دهه هفتاد باید متوقف می‌شد و ادامه آن کار اشتباهی بود.
از سوی سازمان بهداشت جهانی با توجه به موفقیت ایران در کنترل افزایش جمعیت، به وزیر بهداشت وقت (دولت هاشمی رفسنجانی)، علیرضا مرندی جایزه داده شد و به گفته برخی رسانه‌های منتقد حکومت جمهوری اسلامی ایران، اجرای سیاست کنترل جمعیت در ایران جزو معدود سیاست‌هایی بود که با موفقیت انجام شد.
هشدار رهبر انقلاب
رهبرمعظم انقلاب هم هشدار خطر پیری جمعیت در آینده را به مردم و مسئولین یادآور شد و در نهایت به سیاستهای کلی جمعیت منجر شد.
مفاد سیاست‌ها
سیاستهای کلی جمعیت به موضوعات مختلفی همچون:
تأکید بر رفع موانع ازدواج و کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان، در نظر گرفتن تسهیلات ویژه برای مادران در دوران بارداری و شیردهی، پوشش هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری و نازایی، نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی-ایرانی
و مقابله با ابعاد نامطلوب سبک زندگی غربی، توانمند سازی جمعیت، بازتوزیع جمعیت بر اساس ظرفیت زیستی به منظور کاهش فشار جمعیتی و توزیع متعادل جمعیت، حفظ و جذب جمعیت در روستا‌ها و مناطق مرزی
و ایجاد مراکز جمعیتی جدید به‌ویژه در جزایر و سواحل جنوب ایران از طریق توسعه زیربنایی و سرمایه گذاری، تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه گذاری در داخل و بهره‌مندی از توانایی آنان است.
اجرای سیاست‌ها
سیاستهای کلی جمعیت در سی‌ام اردیبهشت ۱۳۹۳ از سوی دفتر رهبر جمهوری اسلامی به قوای سه‌گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد و به دنبال آن نیز از سوی دولت به وزرای آموزش و پرورش، کشور، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین به معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور و معاون اجرایی رییس جمهور ابلاغ شد.
با گذشت حدود یک دهه از ابلاغ این سیاست‌ها قانونی مرتبط با آن تصویب نشده‌است.
علی‌رغم در دستور بودن طرح «جمعیت و تعالی خانواده» (مرتبط با سیاستهای کلی جمعیت) از مجلس هشتم تا یازدهم این طرح همواره از سوی نمایندگان رد می‌شد که از جمله دلایل آن، بار مالی این طرح بود. سرانجام در مهرماه ۹۹ این طرح به صورت مشروط در صحن علنی مجلس به تصویب رسید.
سیاستهای جمعیتی در ۱۴۰۲
همچنین تلاش برای رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزندو کاهش سن ازدواج دراین سیاست‌ها قرار دارد.
اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران به‌ویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان نیز مورد توجه قرار گرفته است.
از دیگر تلاش‌ها برای افزایش جمعیت برنامه ریزی برای تحکیم بنیان و پایداری خانواده با اصلاح و تکمیل آموزش‌های عمومی دربارهٔ اصالت کانون خانواده و فرزند پروری با تأکید بر آموزش مهارت‌های زندگی است.
اما تا چه حد این سیاست‌ها برای رشد جمعیت عملی شود جای بحث دارد.
زیرا رشد جمعیت بستگی به میزان زاد و ولد دارد و زاد و ولد هم بستگی به میزان ازدواج و تشکیل خانواده دارد. در واقع می‌توان گفت که «جمعیت» از یک زنجیره به هم متصل تشکیل می‌شود که اگر هر کدام از این حلقه‌ها جدا شود، قطعاً در روند افزایش جمعیت، اختلال ایجاد می‌شود.
باید باور کنیم کشور به سمت پیری می‌رود
در سال ۹۵ نرخ رشد جمعیت ۱.۲ بود که این عدد در سال ۱۴۰۰ به ۶ دهم کاهش یافته است.
به عبارتی در مدت ۵ سال، نرخ رشد جمعیت کشور؛ ۵۰ درصد کاهش یافته است.
بنابراین در سال ۱۴۲۹ به کشور سالخورده تبدیل خواهیم شد. به طوری که در ۱۴۱۵ رشد جمعیت کشور ۴ صدم و در ۱۴۲۰، رشد جمعیت کشور منفی خواهد شد.
اگر در سال‌های پیش رو به فکر جوانی جمعیت نباشیم، دچار بحران جمعیتی خواهیم شد.
منابع: ویکی پدیا، خبرگزاری مهر