مسجد رکن فرهنگی و اعتقادی امت اسلامی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، احمد زرهانی،  قائم مقام ستاد اقامه نماز و مدیر عامل خیران مسجد ساز کشور،  فعالیت مجمع خیران مسجد ساز را در کشور بررسی کرد. 

مشروح سخنان وی در بررسی فعالیت مجمع خیران مسجد ساز کشور به این شرح است: 

ناکافی بودن بیش از ۸۰ هزار مسجد برای جمعیت ۸۵ میلیونی کشور 

مسجد رکن فرهنگی و اعتقادی امت اسلامی است. همه تحولات سازنده از صدر اسلام تاکنون از مسجد آغاز شده است. مسجد قدرت امت سازی و تمدن آفرینی دارد و راه را برای پیوند عبد و معبود هموار می‌کند.

اولین مساجد در ایران با استقرار سلمان فارسی در مدائن پایتخت ایران در اواخر دوره ساسانی و در طلیعه ورود اسلام به ایران احداث گردیده است و از آن زمان تا امروز با همت مردم و حاکمان مسلمان هزاران مسجد با معماری بدیع ساخته شده است.

در دو قرن اخیر مساجد افزون بر ایفای نقش اعتقادی و اجتماعی در تنظیم امور سیاسی و حرکت‌های جهادی و اصلاح امور فرهنگی کار کرد داشته اند. نهضت تحریم تنباکو و کوتاه کردن دست انگلستان از بازار و فرهنگ ایران و انقلاب مشروطه در پیوند با مساجد و اهل محراب و منبر شکل گرفته اند.

انقلاب اسلامی در ایران و حرکت بیداری و مقاومت اسلامی در جهان اسلام ریشه در مساجد دارند. 

باز کردن در یک مسجد به روی آینده سازان مساوی با کاهش مشکلات اجتماعی و اخلاقی و بهبود شرایط امنیتی و ایمنی در جامعه است. 

به همین دلیل استعمار با قوام و دوام مساجد مخالف است و برای خاموشی و انزوای آن‌ها نقشه می‌کشد و سرمایه گذاری می‌کند. در کشور ما بیش از هشتاد هزار مسجد وجود دارد که برای جمعیت ۸۵ میلیونی ایران کفایت نمی‌کنند. برخی از این مساجد فعالیت چندانی ندارند و تعدادی از مساجد هم در اوقات اقامه نماز باز هستند و آنگونه که شایسته است بازده تربیتی و فرهنگی کافی ندارند. البته مساجد فعال و کار آمد و تأثیرگذار بر مقدرات اجتماعی و برخوردار از نقش فرهنگی و تربیتی و آموزشی زیادند و جامعه و خانواده‌ها از برکات آن‌ها استفاده می‌کنند.

مساجد ایران کارنامه درخشانی دارند. بالاخص در مساجدی که یک عالم مردمدار و فرزانه به اقامه نماز جماعت می‌پردازد و نسل نو را جذب می‌کند، شاهد شکوفایی استعداد‌ها و پرورش منش‌های اسلامی و ترویج ارزش‌های توحیدی هستیم.

تنظیم اطلس مساجد در شورای عالی انقلاب فرهنگی 

یکی از رسالت‌های مهم دولت و مجلس در تنظیم و تدوین سیاست‌های فرهنگی برنامه هفتم توسعه، ضرورت توجه به احداث و جانمایی مساجد در طرح آمایش سرزمین است.

از اوائل دهه پنجاه شمسی و زمانی که مهاجرت از روستا‌ها به حاشیه شهر‌ها آغاز شده است توازن در احداث مساجد در شهرک‌های اقماری جدید به هم خورده است. مردمی که در روستا در جوار مسجد زندگی می‌کردند، پس از مهاجرت به شهرک‌ها و مناطق مسکونی اطراف شهر‌ها بعضاً با کمبود مسجد مواجه شده اند.

یکی از رسالت‌های مهم دولت و مجلس در تنظیم و تدوین سیاست‌های فرهنگی برنامه هفتم توسعه، ضرورت توجه به احداث و جانمایی مساجد در طرح آمایش سرزمین است. در نقشه ساختمان‌های بلند مرتبه فضایی برای اقامه نماز باید پیش بینی شود. امروزه برخی از مدارس و محله‌های جدید التأسیس فاقد مسجد و نماز خانه اند. برخی از پردیس‌های دانشگاه فرهنگیان نمازخانه‌های کوچک دارند و معلمان آینده و با انگیزه ما توفیق اقامه نماز جماعت پیدا نمی‌کنند.

در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی مطالعات خوبی در تنظیم اطلس مساجد انجام گرفته است و لازم است براساس آن یافته‌ها یافته‌ها برنامه ریزی جامعی انجام پذیرد. در تعدادی از فضا‌های مسکونی نو بنیاد از قبیل مسکن مهر کمبود مساجد مشهود است. البته خیرین و نیکوکاران در صحنه حضور دارند و با همت بلند برای ایجاد مساجد کمک می‌کنند، ولی نیاز‌ها بیشتر از این مساعدت هاست و باید با یک اراده ملّی و سیاست متقن چاره اندیشی و برنامه ریزی شود. کسانی که دور از فضای مسجد رشد می‌کنند در معرض آسیب‌های جدی تری هستند.

صرف احداث مسجد کفایت نمی‌کند بلکه افزون بر آن، باید اسباب حضور مردم به ویژه نسل نو در مساجد فراهم شود. آبادی مسجد به گلدسته و کاشی کاری‌های زیبا نیست بلکه به حضور کودکان و نوجوانان و پدران و مادران و اهل فکر و فرهنگ است و از این رو ایجاد رشته‌های دانشگاهی و حوزوی برای پرورش امام جماعت حائز اهمیت است. امام و پیشنمازی که با علوم اسلامی و معارف تربیتی و روانشناسی و جامعه شناسی آشنا باشد و در رهبری و هدایت آینده سازان کار آمدی نشان دهد و در حل مشکلات مردم همت گمارد.

دخل و تصرف نداشتن مجمع خیران مسجدساز در مدیریت امور مساجد

مجمع خیران مسجدساز دخل و تصرفی در مدیریت امور مساجد ندارد، و معتقد است که در مساجد به اندازه کافی متولی وجود دارد و برای ممانعت از تداخل فقط وجوه را به حساب مسجد می‌ریزد و گزارش پیشرفت کار را دریافت می‌کند.

مجمع خیران مسجدساز با اهتمام حجت الاسلام استاد قرائتی یک دهه پیش به کمک تعدادی از نیکوکاران فرهنگ دوست پایه گذاری شده است. این مجمع با مساعدت و مشارکت خیران اداره می‌شود و بودجه دولتی ندارد. سیاست مجمع هدایت کمک‌های مردمی به سمت ساخت مساجد در مناطق واجد شرایط و محروم است و بر پایه همین تفکر سالانه به تعداد قابل توجهی از مساجد کمک می‌شود.

مجمع، خیران را به مساجد در حال احداث وصل می‌کند و کمک‌های نقدی مجمع به حساب هیأت امناء واریز می‌گردد. ستاد اقامه نماز استان بر نحوه جذب آن‌ها نظارت می‌کند. مجمع خیران مسجدساز دخل و تصرفی در مدیریت امور مساجد ندارد، و معتقد است که در مساجد به اندازه کافی متولی وجود دارد و برای ممانعت از تداخل فقط وجوه را به حساب مسجد می‌ریزد و گزارش پیشرفت کار را دریافت می‌کند. در چند سال اخیر تحولاتی در برنامه‌های مجمع رخ داده است. از جمله راهبرد مجمع تدوین شده است. مدیران ستاد اقامه نماز در استان‌ها به عنوان دستیار ارشد و نماینده مدیرعامل بر روند تعمیر و تجهیز مساجد نظارت می‌کنند.

در چهار سال اخیر مبلغ ۱۰/۴۹۸/۸۶۲/۵۰۰ تومان به ۵۹۶ مسجد کمک شده است و این روند ادامه دارد. در یازده سال اخیر هم ۱۴/۳۷۹/۶۹۴/۵۰۰ تومان به ۷۹۸ مسجد کمک شده است و ده‌ها برابر این مبالغ باهدایت مجمع خیرین به مساجد کمک کرده اند. هنوز خیلی از متمولین و متمکنین کشور سراغی از مجمع خیرین مسجدساز نگرفته اند و کمک چندانی نکرده اند.

بیشترین کمک‌ها را افراد نیکوکاری از قبیل معلم و کاسب و استاد دانشگاه کرده اند. البته برخی از متمولین مستقل از مجمع در کار مسجدسازی نقش بارز دارند و از خود صدقه جاریه و باقیات الصالحات به جای می‌گذارند. از همه اهل خیر دعوت می‌کنیم به نهضت مسجدسازی در کشور به پیوندند. اگر هر مسلمان هزینه یک خشت از احداث مسجدی را بپردازد کمبود‌های کنونی رفع می‌شود؛ و خانه خدا در دسترس همگان با سهولت قرار می‌گیرد.

خدمت افتخاری مجمع خیران مدرسه ساز در مرکز استان ها 

مجمع خیران مسجدساز حقوق بگیر ندارد. اعضای هیات امناء و مدیرعامل و هیات مدیره و معاونان و کارکنان مجمع در مرکز استان‌ها افتخاری خدمت می‌کنند و هیچ گونه پرداختی از محل کمک‌های مردمی به آنان انجام نمی‌پذیرد. در حقیقت امور اجرایی مجمع در ستاد اقامه نماز تمشیت می‌شود و نظام اداری جداگانه‌ای برای آن منظور نشده است. در سطح استان هم علاوه بر مدیر ستاد اقامه نماز استان که نمایندگی مجمع را بر عهده دارد در شورای اقامه نماز استان به ریاست استاندار هم کار گروهی بر امور ایجاد و توسعه و تعمیر مساجد در امتداد مجمع فعالیت می‌کند.

نقش آفرینی سازمان و نهاد‌های دولتی در مسجدسازی 

اغلب دستگاه‌ها اعم از شهرداری‌ها و وزارتخانه هامی توانند در حرکت مقدس مسجدسازی نقش آفرین باشند.

اخیرا با همت دبیرخانه مجمع و تلاش معاون اجرایی جدول کمک دستگاه‌ها استخراج شده است. اغلب دستگاه‌ها اعم از شهرداری‌ها و وزارتخانه هامی توانند در حرکت مقدس مسجدسازی نقش آفرین باشند. مثلا اگر صدا و سیما هر چند صباح شماره حساب‌های مجمع را زیر نویس کند کمک شایانی به جمع آوری اعانه‌ها می‌شود. بانک مرکزی هم می‌تواند شبکه بانکی کشور را به میدان جمع آوری کمک‌های مردمی بکشاند و با ایجاد سازوکار‌ها و نصب نرم افزار‌های مناسب اسباب جمع آوری کمک‌های مردمی را فراهم آورد.

مدیران ارشدی که ذهن و ضمیر مسجدی دارند در این حوزه می‌توانند نقش بارزتری ایفاء کنند. اگر در جامعه خانه‌های مردم و اماکن اداری آبادتر از مساجد باشد نشانه‌های افول فرهنگی ظاهر می‌شود. در جهان اسلام رونق مساجد سیر صعودی دارد و باید ما هم برای رفع کاستی‌ها برنامه ریزی کنیم.

در دیداری که استاد قرائتی و اینجانب با وزیر سابق راه و شهرسازی داشتیم مقرر شد که وزیر یکی از مهندسان متدین و کار آمد را به عنوان مشاور در امور مسجدسازی انتخاب کند تا با تعامل با ستاد اقامه نماز در مناطق پر جمعیت و مهاجر پذیر زمینه احداث مساجد فراهم شود، ولی قضا و قدر کار دیگری کرد و این کار روی زمین ماند.

امید است که وزیر جدید راه و شهرسازی که صبغه مسجدی دارد این کمبود را جبران کند و حرکت شهرسازی را توام با مسجدسازی و مدرسه سازی و درمانگاه سازی مدیریت کند تا آیندگان فرصت تنفس معنوی در فضای مسجد و مدرسه را به دست آورند و جامعه در کمند تلاطم فرهنگی گرفتار نشود. در هر مجتمع مسکونی و اداری و تجاری باید مسجد و نمازخانه پیش بینی شود.

یکی از وزرای اسبق بهداشت وقتی برای افتتاح بیمارستانی دعوت شد اوّل سراغ نمازخانه را گرفت هنگامی که متوجه شد پیش بینی نشده است بیمارستان را افتتاح نکرد و فرصت داد تا نمازخانه در آن احداث شود و آنگاه آنرا افتتاح نمود. در حکمرانی اسلامی وزیر و رئیس و مدیرکل نسبت به امر نماز و مسجد احساس مسئولیت می‌کنند.