چاقی در طول تاریخ بشر وجود داشته است و در سال ۱۹۹۷ سازمان بهداشت جهانی چاقی را به عنوان یک بیماری همه‌گیر جهانی اعلام کرد.
اما روش بهتر و دقیق‌تر، استفاده از آنالیز ترکیب بدن است که محاسبه مقاومت بیومتریک یا BIA نیز نامیده می‌شود.
علت تجمع چربی اضافه این است که تعداد کالری‌های مصرف شده از تعداد کالری‌های سوزانده شده بیشتر است.
در افراد سالم، چربی بدن که با BMI تفاوت دارد، در زنان و مردان متفاوت است. چربی بدن به دو گروه چربی ضروری و چربی ذخیره‌ای تقسیم می‌شود. چربی ضروری، چربی است که برای عملکرد صحیح بدن ضروری است.
چربی ذخیره‌ای، چربی است که زیر پوست ذخیره می‌شود و برای عملکرد صحیح بدن ضروری نیست.
در مردان، چربی ضروری حدود ۳ درصد وزن بدن و در زنان حدود ۱۲ درصد وزن بدن را تشکیل می‌شود.
بازه سالم چربی بدن در مردان ۱۸ تا ۲۴ درصد و بازه سالم چربی در زنان، ۲۵ تا ۳۱ درصد است. چاقی یکی از عوامل اصلی بیماری‌های غیرواگیر محسوب می‌شود که روند رو به رشدی دارد.
چاقی عمومی و شکمی یکی از بزرگترین چالش‌های سلامت در جهان به حساب می‌آید. در میان عوامل خطر آفرین برای بیماری‌های غیرواگیر، رژیم غذایی ناسالم و عدم فعالیت فیزیکی، دو عامل اصلی در ایجاد اضافه وزن و چاقی هستند.
به گفته متخصصان، بارزترین پیامد‌های ناشی از اضافه وزن و چاقی برای سلامت شامل فشار خون بالا، افزایش چربی خون، بیماری‌های کرونر قلب، سکته ایسکمیک، دیابت نوع ۲ و انواع سرطان است.
متخصصان می‌گویند که ۷۰ درصد مرگ و میر‌ها مربوط به بیماری‌های غیرواگیر است که مهمترین آن‌ها بیماری‌های قلبی و عروقی است و چاقی از ریسک فاکتور‌های این بیماری‌ها محسوب می‌شود.
وضعیت چاقی در ایران و جهان
در ایران بیش از ۵۶ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کشور دارای شاخص توده بدنی بالای ۳۰ و اضافه وزن و چاقی هستند.
۹۰ درصد ایرانی‌ها تحرک کافی ندارند. روند شیوع چاقی در کشور ما نیز رو به افزایش است و از سال ۱۳۵۹ تاکنون، شمار افراد چاق در ایران ۵.۵ برابر شده که این امر ناشی از تغییر سبک زندگی بوده است. بیش از ۱۵ درصد کودکان و نوجوانان کشور ما به چاقی مبتلا هستند.
ایران در رتبه ششم
ایران در رتبه ششم فهرست کشور‌های چاق دنیا قرار دارد؛ آمریکا، عربستان، ترکیه، مصر و لیبی به عنوان رتبه‌های اول تا پنجم کشور‌های چاق دنیا هستند.
اکنون اضافه وزن در بیش از ۲۰ درصد از جوانان ایرانی شایع است و رتبه دختران و پسران ۱۹ ساله ایرانی در جدول اضافه وزن به ترتیب از ۹۶ و ۱۰۵ به رتبه‌های ۶۸ و ۸۱ رسیده است؛ همچنین میزان شیوع اضافه وزن در دختران از ۶ به بیش از ۲۶ درصد و در پسران از سه به ۲۴ درصد افزایش یافته است. در فهرست رتبه‌بندی جهانی در زمینه چاقی نیز دختران ۱۹ ساله ایرانی با ۴۳ پله سقوط دارای رتبه ۵۵ و پسران با ۳۹ پله سقوط در رتبه ۷۴ هستند. این آمار و ارقام نشان می‌دهد وضعیت چاقی در میان نوجوانان ایران در چهار دهه گذشته، بدتر شده است.
شیوع چاقی در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است
مطالعات مختلف در ایران که بر روی بیش از ۵۰ هزار فرد بالغ ایرانی بین ۴۰ تا ۷۵ سال صورت گرفته، نشان می‌دهد که چاقی به ویژه در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است.
شیوع چاقی در زنان ایرانی (۳۲ درصد)، حتی بیش از زنان امریکا (۳۵ درصد) به عنوان کشوری که با بیشترین شیوع چاقی در بالغین جهان روبه روست، بوده است و همچنین شیوع استاندارد شده سنی اضافه وزن در زنان ایرانی حدود ۶۹ درصد و نسبت به زنان امریکایی با ۶۲ درصد شیوع، بیشتر است.
چاقی و اضافه‌وزن زیر ۴۰ سال خطرات بسیاری برای آینده خواهد داشت
علاوه بر اهمیت شیوع اضافه وزن و چاقی، عوارض ناشی از آن شامل مرگ و میر و ناتوانی نیز بسیار چشمگیر و برای آینده خطرناک است. نتایج مطالعه نشان داده است که اضافه وزن و چاقی در سنین ۱۵ تا ۴۰ سالگی با افزایش خطر مرگ و میر به طور کلی و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان‌ها در سنین بالاتر همراه هستند.
سهم ۷۰ درصدی بیماری‌های قلبی در مرگ‌های منتسب به اضافه وزن و چاقی
بیشتر بخوانید:پیشگیری از چاقی و اضافه وزن در بزرگسالان
حدود ۷۰ درصد کل مرگ‌های قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در زنان و مردان، مربوط به بیماری‌های قلبی عروقی است.
دیابت دومین بیماری قابل انتساب به بالابودن نمایه توده بدنی و علت حدود ۶۰۰ هزار مرگ در جهان بوده است.
از بین تمامی مرگ‌های ناشی از دیابت، ۹.۵ درصد در افراد چاق رخ داده و ۴.۵ درصد در افرادی بوده که نمایه توده بدنی زیر ۳۰ داشته‌اند.
متخصصان توصیه می‌کنند که اصلاح سبک زندگی می‌تواند به کاهش خطر چاقی کمک کند.
توصیه می شود برای دوری از چاقی اقدامات زیر را انجام دهید:
* غذا‌های غنی از فیبر مصرف کنید
در صورت امکان روزانه حداقل پنج وعده از میوه‌ها و سبزیجات کامل مصرف کنید، زیرا این‌ها غذا‌های کم کالری محسوب می‌شوند. طبق گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO)، مصرف میوه‌ها و سبزیجات به کاهش خطر چاقی کمک می‌کند، زیرا سبزی‌ها و میوه‌ها دارای مواد مغذی بالایی هستند و در کاهش خطر ابتلا به دیابت و مقاومت انسولینی نیز مفید هستند. غذا‌های غنی از فیبر به طور خاص باعث می‌شوند با دریافت کالری کمتر، احساس سیری کرده و افزایش وزن خود را کنترل کنید.
عوارض چاقی از زبان دکتر درستی متخصص تغذیه
منابع: خبرگزاری مهر، سلامت نیوز، ایسنا، خبربان