معاون پژوهشی سازمان امور مالیاتی کشور : مالیات بر عایدی سرمایه یکی از پایه‌های مالیاتی با کاربرد تنظیم گری و هدف کاهش فعالیت‌های غیرمولد و سوداگری است در واقع این مالیات نقش موثری در تنظیم بازار‌هایی مثل مسکن و خودرو و طلا و ارز دارد.
مشروح گفتگو:
سوال: در خبرهای چند روز پیش یکی از روزنامه‌ها تیتر زد به نقل از نمایندگان مجلس بود که مالیات بر عایدی سرمایه مشمول یک درصد از افراد جامعه خواهد شد همان یک درصدی که تورم سازی‌های فراوان و شکاف‌های طبقاتی و شکاف‌های اقتصادی بسیار اگرچه شاید مالیات بر عایدی سرمایه همان چیزی است که بیشتر به سمت ایجاد عدالت اقتصادی و اجتماعی هم حرکت کند اگر درست کار کند درست کار کردنش این طور است که قانونگذار موضوع را واقعی و کارآمد ببیند و از همه مهمتر به دنبال اجرای صحیح آن هم باشد راجع به اینکه هر نفر می‌تواند ۱۵۰ گرم طلا می‌تواند داشته باشد نیازمند این است که ما ۱۲۷۵۰ تن طلا برای ۸۵ میلیون نفر لحاظ کنیم بعضی‌ها می‌دانید خیلی زیاد دارند و عده‌ای هم اصلا ًندارند برویم سراغ کاربرد این مالیات قرار است از سکه و طلا چجوری مالیات بگیرند و منابع دارائی‌های مختلف چطور این شناسایی و قابل دریافت خواهد بود؟ آقای هراتی همچی آماده است اگر چنین است می‌خواهد چه جوری مالیات بگیرید از این سوداگری که در شئون اقتصادی حدود ۹۹ درصد مردم اثر می‌گذارد؟
هراتی: شاید در خصوص مالیات بر عایدی سرمایه شبهات زیادی وجود داشته باشد ، مالیات بر عایدی سرمایه یکی از پایه‌های مالیاتی است که عمدتاً کاربرد تنظیم گری دارد و هدفش کاهش فعالیت‌های غیرمولد و انگیزه‌های سوداگری است در واقع این مالیات نقش موثری در تنظیم بازار‌هایی مثل مسکن و خودرو و طلا و ارز دارد و در خیلی از کشور‌ها بوده و تاریخ پیدایش آن می‌توانیم بگوییم در سال‌های بسیار دور بوده ما شاهد بودیم که اثر حجم نقدینگی بازار‌هایی مثل خودرو و مسکن وارد شد چه نتایجی برای مردم عزیزمان داشت و طرح مالیات بر عایدی سرمایه هم با هدف حمایت از تولید و سرمایه گذاری مولد و در واقع کاهش نوسانات قیمتی در بازار مثل و مسکن و طلا و ارز و جلوگیری از افزایش قیمت ناگهانی این بازار‌ها در واقع پیشنهاد شد و به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید.
سوال: آقای هراتی بگذارید این را یک مقداری واقعی‌تر بگوییم شما چجوری می‌خواهید مثلاً قیمت خودرویی که کارخانجات یک قیمتی را می‌گذارند و یا در هنگام واردات در گمرک قیمت گذاری میشود با پرداخت عوارض میاد بیرون، ولی در بازار یک اسم دیگری پیدا می‌کند شاخص کجاست که این قابل شناسایی باشد ما می‌دانید نظام ثبتی را به صورت صدور فاکتور در این مبادی داریم، ولی این ثبت کارگرا نیست یعنی نمی‌توانیم بگوییم که در چرخه معاملات فرض اصلی این است شما چطور می‌خواهید مداخله کنید؟
هراتی: یک فرد در واقع خریداری می‌کند و می‌فروشد یک مابه تفاوتی بین خرید و قیمت فروش این وجود دارد حالا خیلی‌ها هستند که یک خودرو را به صورت وکالتی بفروشند ما در دفتر‌های ماده ۱۲ این طرح مالیات بر عایدی سرمایه که هفته گذشته به تصویب رسید بهش کامل اشاره شده این مابه تفاوت در واقع اسناد رسمی است که به سازمان مالیاتی در واقع می‌رسد و ثبت شده و این مالیات بر عایدی سرمایه صرفاً مشمول این مابه تفاوت خواهد شد و برای سوداگران است و این را در نظر داشته باشید یک خانواده ۴ نفره اصلاً ۴ خودرو هم داشته باشند مشمول این مالیات نمی‌شوند لذا نگرانی در خصوص عموم وجود ندارد همانطور که حضرتعالی فرمودید شاید یک درصد این مردم عزیز کشورمان هم مشمول این مالیات نشوند لذا شناسایی این مبادی قیمت‌ها بر مبنای مبادی رسمی است که در واقع در زمان خرید و فروش خودرو مشخص میشود.
سوال: الان مقدار زیادی طلا دست مردم است، ولی مدتی است که خرید و فروش سکه یا اشکال دیگری از طلا منوط به صدور فاکتور و ثبت رسمی است تا اینجایی که انجام نشده چه میشود از این جا به بعد این اتفاق به نظرتون تاثیر خواهد داشت؟
هراتی: ببینید دوره تملک که قانون در نظر گرفته ۳ سال است یعنی ۳ سال در واقع دوره تملک قانون برای طلا در نظر گرفته و تا ۱۵۰ گرم هم همانطور که فرمودید معاف است ما اگر بخواهیم در نظر بگیرم این طلایی که دست مردم عزیزمان است به عنوان مصرف کننده به هیچ عنوان مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نخواهد شد و در واقع هیچ نگرانی در این خصوص در خصوص مبادی زمانی وجود ندارد.
سوال: آنچه که ما الان شاهدش هستیم مثلاً در مسکن تفاوت قیمت‌هایی است که قانونگذار در مورد آن پیش بینی‌هایی کرده مثلاً باید حتماً شناسه فنی ساختمان وجود داشته باشد که قیمت‌ها و هزینه‌های تمام شده هم در آن هست پایه این سودا گری چیست تعداد است ضمن اینکه قانونگذار هم این حقوق را برای همه یکسان دیده مثلاً برای خانواده هر کس می‌تواند یک واحد ساختمانی داشته باشد یک دانه هم می‌تواند رزرو در یک شهر دیگر پس این قانون کدام مسئله را می‌خواهد امروز حل کند؟
هراتی: در خصوص املاک هم به همین شکل است نگرانی در خصوص مصرف کننده‌ها وجود ندارد در واقع در تبصره ماده ۱۲ هم صراحتاً بهش اشاره شده که کسانی که به عنوان مصرف کننده یعنی قانون روش نوشتارش به این شکل بوده که کسانی که به عنوان مصرف کننده دارند املاک را مصرف می‌کنند همانطور که فرمودید هیچ نگرانی در خصوص شمول این قانون ندارند این قانون در مورد افرادی است که به صورت سوداگرانه وارد بازار مسکن شده اند و تعدادی بیش از ۴ ملک را در واقع خرید و فروش می‌کند و بازده زمانی اش کمتر از ۳ سال اقدام به خرید و فروش ملک می‌کند این شخص قاعدتاً دارد فعالیت‌های سوداگرانه در حوزه مسکن می‌کند و صرفاً این قانون مشمول این افراد خواهد شد.
سوال: راجع به زمین چی؟
هراتی: راجع به زمین در واقع عرض کردم شمول این قانون در خصوص املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل است که در ماده ۱۲ قانون آن موارد را هم شامل خواهد شد .
سوال: اگر که زمین‌هایی باشند که به صورت سند‌های دستی و یا بهتر است بگویم که اسناد غیر رسمی تنظیم شده اون‌ها چی؟ اون‌ها معتبر است؟ هیچ تاریخ پایانی برای این‌ها نخواهیم داشت؟
هراتی: قانون در واقع در نظر گرفته که در خصوص زمین‌ها هم ما در واقع مواردی در نظر گرفتیم که مشمول عایدی بر سرمایه میشود و موجب اون اسناد و مبایعه نامه‌هایی که بین افراد دارد رد و بدل میشود برای ما سندیت خواهد داشت.
سوال: نمی‌خواهید با این همه اقدامات و فناوری و زیر ساخت‌هایی که در دفاتر اسناد رسمی در مملکت توسعه دادیم رایزنی کنید با قانونگذار یعنی واقعاً سازمان امور مالیاتی بگوید که یک نقطه پایانی مثل خیلی از کشور‌های دیگر برایش بگذاریم به هر حال ما داریم اقداماتی را انجام می‌دهیم همه این اقدامات باز است یعنی همشون راه فرار دارد؟
هراتی: سامانه ثبت اسناد و املاک را داشتیم که مشارکتی داشتند تا حدودی هموطنان عزیزمان قاعدتاً از اون مبادی ما استفاده می‌کنیم از پایگاه‌های داده‌های سازمان اسناد و املاک مان استفاده خواهیم کرد این تبادل اطلاعات دارد اتفاق می‌افتد.
سوال: عرضم چیز دیگری بود شما در اداره پژوهش سازمان امور مالیاتی هستید یک مقام عالی این حوزه از حوزه عمل من به عنوان یک شهروند دارم نگاه می‌کنم شما وقتی همچنان قرارداد‌های غیر رسمی را محترم می‌شمارید و نمی‌توانید برایش پایانی بگذارید ببینید یک روزی ما در کشور گفتیم شناسنامه‌های قدیمی باید بیاید عوض شود هر کسی که داشت کهنه و نو هم نگه داشته بود باید می‌آمد پای میز دولت و آن را تقدیم می‌کرد و جای اون کارت ملی می‌گرفت شما تحقیق و پژوهش ندارید که این خودش یک فاسد دارد برای نظام اجرایی و تصمیم گیری اقتصادی مملکت؟
هراتی: قطعاً همین طور است و طرح‌ها دارد اجرا میشود برنامه داریم در این موضوع این طور نیست که فکر کنید ما این موضوعات راکنار گذاشته ایم مشکلات را می‌دانیم و یک مشارکت همگانی هم می‌خواهد که در واقع مردم عزیز هم وارد این عرصه بشوند و ایشالا در یک نظام شفافی قرار بگیرم ما در این طرف می‌توانیم طرح بگذاریم، ولی اجرای طرح در واقع بخشی از این اجرا منوط به همکاری و عزم عمومی است که مردم هم با ما همکاری کنند عرض کردم در خصوص مالیات بر خانه‌های خالی اگر خاطرتان باشد ما سامانه ثبت املاک کشور را داشتیم که هموطنان باید می‌آمدند و خانه‌ها و املاکی را که داشتند ثبت می‌کردند میزان مشارکت را در اونجا بسنجید ما ان شاالله باید یک فرهنگ عزم هماهنگی در راستای شفافیت ایجاد کنیم ما هم در این طرف طرح‌هایی را داریم قاعدتاً باید این سند‌ها به رسمیت برسد، ولی مجبوریم در مقطع کنونی با اسنادی که در دست داریم به هر حال کار را پیش ببریم و طرحهایمان را اجرا کنیم علیرغم اینکه باید به تکامل هم برسیم و بتوانیم به صورت سیستمی و قانونمند این اسناد خودمان را شکل بدهیم.