دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: جامعه هر چقدر ایمانش بیشتر باشد، انگیزه، رشد و تمدن سازیاش بیشتر خواهد بود.
وی با اشاره به نظام تعلیم و تربیت اسلام گفت: در این نظام در کنار تعلیم، تزکیه اصالت دارد. تربیت معادل پرروش است و آن هم بهمعنای تبدیل استعدادها به فعلیت است اگر یک نظام آموزشی بتواند استعدادها را به فعلیت برساند در آن نظام آموزشی، پرورش و تربیت اتفاق افتاده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: تعلیم جزیی از تربیت است و در عرض هم قرار نمیگیرند. در مفهوم تربیت انسان هویت و چند ساحت دارد که شامل ساحت دانشی، بینشی، انگیزشی، منشی و کنشی است. ما میتوانیم تربیت را به هر ۵ ساحت تعمیم دهیم و در هر کدام آنها شاخصهایی را تعریف کنیم که با آن شاخصها میتوانیم نظام آموزشی خود را بسنجیم.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه افزود: نخستین قسم تربیت دانشی است یعنی نظام آموزشی که استعدادهای متعلمین در حوزه معرفت و دانش را به فعلیت تبدیل کند به تربیت دانشی معروف است، عقلانیت شاخص تربیت دانشی است. عقل در مقابل تجربه نیست بلکه این عقل تجربه را هم شامل میشود. شاخص تربیت دانشی عقلانیت است و میتوانیم نظام تربیتی را بسنجیم که تا چه میزان در آن، رشد عقلانی حاکم است. اگر دیدیم که دانشجوهای رتبههای اول کشور درس میخوانند و بعد گوشواره در گوششان گذاشتهاند نشان از ضعف عقلانیت دارد. اگر ما در بعضی زمینهها تقلید میکنیم باید این الگو برداری عقلانی باشد.
وی با اشاره به تربیت بینشی ادامه داد: تربیت بینشی یعنی استعدادهای ما در حوزه باورها به فعلیت برسد و شاخص آن نیز ایمان است. هرچه جامعه ایمانش بیشتر انگیزه، رشد و تمدن سازیاش بیشتر خواهد بود. جامعه بیایمان قطعاً رشد نخواهد کرد البته ایمانی که مبتنی بر عقلانیت باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: تربیت بینشی تربیتی است که باورهای دینی ما را که پشتوانه عقلانی دارد، تقویت میکند، مجاهدی که در دوران کرونا به خانوادهاش سر نمیزند این انسان را با حقوق بالا نگه نداشته اند بلکه این شخص را ایمانش نگه داشته است.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه گفت: پزشکان متعددی را میشناسم که اگر مطب خصوصی داشته باشند درآمد بالایی نصیبشان میشود، اما در خدمت پژوهش و بیمارستانها هستند تا بتوانند گرهی از کار مردم باز کنند. این تنها ایمان است و اگر آن نبود چنین جهادی انجام نمیشد. اگر تربیت بینشی رشد نکند، موفق نخواهیم بود.
اخلاص باعث تقویت انگیزه میشود
وی سومین قسمت را تربیت انگیزشی نام برد و اافزود: بعضی افراد انگیزه ضعیف یا کاهش انگیزه دارند، ما نیاز به فناوریهای انگیزشی داریم. انگیزه محقیین، دانشجویان و تربیت انگیزشی غیر از تربیت دانشی و بینشی است و شاخص این تربیت اخلاص است. تجربه نشان داده و در آیات و روایات آمده است کسانی که اخلاص دارند انگیزه شان روز به روز افزایش مییابد. اما اگر اخلاص آسیب ببیند و شرک بهوجود بیاید به معنای «سازمان پرستی» و «من پرستی» بد است. زمانی چند دستگاه هم افزایی نمیکنند که کار به نام خودشان باشد، اما این کار باعث میشود که اثرشان کمتر شود. اخلاص فردی و اخلاص سازمانی بسیار مهم است. ممکن است فردی اخلاص داشته باشد، ولی سازمان یک منیت سازمانی پیدا میکند و میخواهد همه چیز به نام خودش تمام شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی چهارمین قسمت را تربیت منشی عنوان کرد و گفت: این تربیت یعنی خلقیاتی که یا فضایل هستند یا رذایل اخلاقی. کسی که رقیب شکنی میکند مشخص است درونش رذیلت حسادت وجود دارد. فضیلت محبت، تواضع و این فضایل ارزشمند وقتی در درون انسان ملکه شد از تربیت منشی برخوردار شده ایم. اساتید اخلاق نیز چنین کاری را انجام داده اند.
باید جریمه سنگینی برای آقایانی وضع شود که به امنیت بانوان آسیب میرسانند
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه با بیان اینکه در تربیت اخلاقی و منشی انسان باید خّلق فضیلت محور داشته باشد، افزود: در این تربیت نیاز به تربیت جنسی داریم و باید به آن نیز اهمیت دهیم. اخلاق و مساله جنسی بسیار مهم است. تربیت شهوت و تربیت غضب اموری مهم پنداشته میشوند. در امر به معروف و نهی از منکر گاه که باعث قتل و کشتن نیز میشود ما حضور این تربیت را بسیار مهم میدانیم. انسانی که نتواند غضب و شهوتش را کنترل کند یعنی تربیت منشی ندارد.
وی تاکید کرد: این بسته اشتراکی است و باید همه ابعاد آن دیده شود، مساله تربیت اخلاقی و منشی یک بسته است که استعدادهای من فعلی را بهبروز میرساند. اخلاق اجتماعی و منشی غیر از تحصیلات است ممکن است استاد تمام و یا آیتالله باشد، اما مساله اخلاقی امری است که یاد میدهد چطور با مردم ارتباط برقرار کنیم.
صداقت شاخص تربیت منشی است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: معتقدم در منظومه فکری اسلام شاخص تربیت منشی صداقت با خودما، خدا و مردم است. اگر صداقت در منش انسان شکل بگیرد فضایل دیگر بهدنبالش میآید.
حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه قسم دیگر را تربیت کنشی دانست و گفت: این تربیت مربوط به رفتارهای ماست. منشا رفتارهای ما خوب یا بد فضایل و رذایل درونی ما هستند. آن انسانی که رفتارش در برخوردهای موقت با رفتارش در برخوردهای طولانی یکسان است، رفتارهای عاشقانه با همسر در طولانی مدت در حوزه تربیت کنشی است. اخلاق کنشی و رفتارها خیلی مهم است ما اگر خواستیم ببینیم تا چه میزان تربیت کنشی داریم باید ببینیم رفتارمان در منزل یا اداره چگونه است؟ حرمت نیروهای خود را چقدر نگه میداریم؟ ما فکر میکنیم مسئولیت داریم، خیلی مهم است در رشد سیستم و دستگاهها و سازمانها تمام کارکنان نقش دارند و بههمین اندازه باید حرمت آنها حفظ شود.
وی افزود: شاخص تربیت کنشی مردم داری بهمعنای عام است. هرچه انسان مردمدارتر باشد معلوم است تربیت کنشی و اجتماعیاش هم بیشتر رشد پیدا کرده است که از آن میتوان به تربیت هویتی نام برد.