صد و سی و دومین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی برگزار شد و در این جلسه تصمیماتی درباره طرح مسجد، پایگاه قرآنی اتخاذ و با کلیات طرح موافقت و درباره انجمن خادمان قرآن نیز تصمیماتی گرفته شد.
رویکرد مجمع مشورتی در قبال مصوبات
وی در ادامه به تشریح پیش‌دستور و دستور‌های این جلسه پرداخت و افزود: رویکرد جلسات مجمع و شورای توسعه این است که تا مصوبات و تصمیمات قبلی را به سرانجام نرسانیم، وارد مباحث جدید نخواهیم شد. بر همین اساس به جد پیگیر مصوبات قبل خواهیم بود؛ بنابراین پیش از دستور این جلسه هم پیگیری مصوبات جلسه صد و سی یکم مجمع مشورتی است.
معاون دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح کرد: اولین موضوع که در جلسه گذشته بررسی شد، تدوین مدل مطلوب مشارکتی فعالیت قرآنی در مساجد بر پایه مطالبات مقام معظم رهبری بود. این موضوع از جلسات سال قبل به جلسه ۱۳۱ واصل شد. مورد دیگر بررسی نحوه توسعه تولید محصولات قرآنی دانش‌بنیان و کارآفرین برای مشارکت جامعه قرآنی در تحقق شعار سال برای ارائه راهکار و پیشنهاد‌ها از سوی کمیسیون تبلیغ و ترویج بود. این موضوع به ارشاد ارجاع داده شد و امروز هم نخستین جلسه کارگروه توسعه صنایع دانش‌بنیان و خلاق قرآنی ذیل کمیسیون تبلیغ و ترویج برگزار شده است. این هم از تصمیمات جلسه قبل بود که ارش در این هفته آن را اجرایی کرده است.
در این بخش حسین سلیمانی، مسئول دبیرخانه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم به بیان مطالب مطرح شده در اولین جلسه کارگروه توسعه صنایع دانش‌بنیان قرآنی پرداخت.
وی گفت: در این جلسه بر روی ارتباط بین نهادها، مؤسسات و شرکت‌هایی که ابزار دانش‌بنیانی دارند با مؤسسات و فعالان قرآنی که محتوای قرآنی دارند، تأکید شد. موضوع دیگر این بود که یک سری تعاریف آیین‌نامه‌ایی در حوزه قرآنی دانش‌بنیان‌ها تدوین شود تا بر اساس آن دانش‌بنیان قرآنی را تعریف کنیم. این دو مورد از جمله مواردی بود که در دستور کارگروه قرار گرفت.
در ادامه این جلسه آخرین وضعیت سایر مصوبات جلسه گذشته مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی بررسی شد . از جمله این مصوبات پیشنهاد ایجاد هیئت پایش و نظارت زیر نظر رئیس شورای توسعه فرهنگ قرآنی بود که اعلام شد در نوبت دستور قرار گرفته است. مورد دیگر پیش‌نویس شرایط تخصصی انتخاب و انتصاب مدیران امور قرآنی بود که اعلام شد این موضوع به کمیسیون‌ها ارجاع داده شده تا پس از وصول نظرات کمیسیون‌ها در دستور کار قرار بگیرد.
از دیگر مصوبات جلسه گذشته که در این جلسه وضعیت آن مورد پیگیری قرار گرفت، بحث انحلال و تسویه اتحادیه‌های سابق مردمی بود. در مورد وضعیت این مصوبه اعلام شد که نامه انحلال اتحادیه تشکل‌های قرآنی سابق در سازمان ثبت اسناد وصول شده است. همچنین اعلام شد پیگیری‌های شفاهی از دفتر و رئیس سازمان دارالقرآن الکریم در خصوص تعیین تکلیف انحلال اتحادیه مؤسسات قرآنی سابق به عمل آمده است تا در جلسه ۱۳۲ مجمع ارائه دهند.
در نهایت و پس از طرح مباحث مختلف از سوی اعضای مجمع در مورد انحلال و تسویه اتحادیه مؤسسات قرآنی سابق، مقرر شد رئیس سازمان دارالقرآن‌الکریم در مدت یک ماه تمام مسائل و آثار حقوقی قضیه که منجر به انحلال این اتحادیه می‌شود نهایی و به مجمع ارائه کند تا این موضوع به طور رسمی اعلام شود.
پیگیری ۳ نهاد برای تعیین تکلیف انجمن خادمان قرآن
بخش دیگری از مصوبات جلسه گذشته که وضعیت و سرنوشت آن در نوبت پیش از دستور جلسه صد و سی و دوم مجمع مشورتی شورای توسعه مورد بررسی قرار گرفت، مربوط به پیگیری برگزاری جلسات مجمع عمومی و تعیین دبیران مجامع تخصصی انجمن خادمان قرآن در بازه زمانی دو تا سه ماهه و رفع موانع حقوقی ثبت و استقرار آن بود.
در این بخش، پس از طرح مباحث مختلف پیشنهاداهایی از سوی اعضا مطرح شد. پیشنهاد اول این بود که مسئله انجمن خادمان قرآن، در مجمع عمومی رسمی با حفظ همه روند‌های قانونی تشکیل و در آنجا بررسی شود. پیشنهاد دیگر این بود که اول مجامع تخصصی تشکیل شود و در ادامه از طریق آن مجامع ساختار‌ها چیده شود. همچنین یکی دیگر از پیشنهاد‌ها این بود که ناظرانی از طرف شورای توسعه فرهنگ قرآنی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعیین شود تا بر روی روند‌های دعوت از افراد و رعایت اساس‌نامه نظارت کنند.
در ادامه سید محمدجواد آل‌احمد، سرپرست دبیری شورای توسعه فرهنگ قرآنی بر تعیین تکلیف این موضوع تأکید کرد و گفت: پیشنهاد من این است برای این موضوع افرادی تعیین شوند تا این موضوع به سرانجام برسد. ما به دنبال ایجاد تشکیلات جدید نیستیم و تنها به دنبال کمک برای به سرانجام رسیدن آن هستیم.
وی با اشاره به اینکه اراده ما و اراده جمع بر این است که این موضوع تعیین تکلیف شود، افزود: این موضوعی نیست که نتوان آن را برطرف کرد. برگزاری مجمع و سایر موارد مربوط به آن راه‌حل‌های خاص خود را دارد که با توجه به آن می‌توان تکلیف این موضوع را مشخص کرد. برای این کار حتی اگر قرار باشد هزینه کنیم، هزینه هم خواهیم کرد. ما به دنبال این هستیم راهی برای خدمت به خادمان به قرآن پیدا کنیم.
نظارت بر تشکیل مجامع انجمن خادمان
در این بخش ، پس از طرح مباحث مختلف مقرر شد رئیس سازمان دارالقرآن‌الکریم، معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد و دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی جلسه‌ای با اعضای انجمن که نیابت از طرف انجمن داشته‌اند، برگزار کنند. همچنین مقرر شد این سه نهاد بر روند‌های تشکیل مجامع تخصصی با قید حفظ شأنیت جایگاه انجمن نظارت داشته باشند تا مسئله جمع شود.
در بخش دیگری از صد و سی و دومین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی نوبت به اولین دستور این جلسه که بررسی و تصویب پیش‌نویس قرارگاه قرآنی شدن مساجد که از سوی سازمان بسیج مستضعفین پیشنهاد شده است، رسید.
اهداف و اقدامات طرح مسجد پایگاه قرآن
در این بخش ابتدا حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا لیمویی، رئیس دارالقرآن سازمان بسیج مستضعفین به بیان نکاتی در مورد این طرح پرداخت و گفت: دو سال است که مقام معظم رهبری بر پایگاه قرآن شدن مساجد تأکید دارند. قبل از این و بنا بر دستوری که حضرت آقا به سازمان بسیج درباره سند اعتلای بسیج داده بودند، یک بند از ۱۰ بند قرآنی این سند، تشکیل واحد‌های قرآنی بود.
وی افزود: از آنجایی که کار مسجد یک کار چندجانبه است، نیاز دیدیم دستگاه‌هایی با ما همکاری و هم‌افزایی داشته باشند تا هم تداخل در میدان پیش نیاید و هم اینکه انسجام در فعالیت‌ها وجود داشته باشد. این قرارگاه قرار نیست ستاد یا شورایی داشته باشد و همه اعضا دور هم جمع شوند. ما دنبال این نیستیم و فقط می‌خواهیم یکی از دستگاه‌ها که علاقه دارد محور قرار داده شود و بقیه دستگاه‌ها خودشان را با این محور جلو ببرند.
لیمویی با تأکید بر اینکه این طرح با محوریت مربیان، اسنادان و مؤسسات قرآنی جلو می‌رود، افزورد: فعالیت‌های قرآنی که با استفاده از این طرح در مساجد می‌توان انجام داد، آموزش‌های عمومی و تخصصی قرآن کریم، محافل، مسابقات بین مساجد، کرسی‌های تلاوت و مهد‌های قرآنی است. از جمله اقداماتی که در این طرح باید انجام شود، این است که دارالقرآن سازمان بسیج با هم‌افزایی دستگاه‌ها به عنوان یک شتاب‌دهنده و تسهیل‌گر و مانع‌زدا عمل کند. تولیدات رسانه‌ای فرهنگ‌ساز و سامانه متمرکز با قابلیت‌های آموزشی همراه با رصد و ارزیابی مستمر داشته باشد.
رئیس دارالقرآن سازمان بسیج مستضعفین در ادامه به برخی اقدامات اجرایی اشاره کرد و گفت : تدوین و تصویب طرح ملی مسجد پایگاه قرآن، تدوین نظام آموزشی و تبلیغی و ترویجی فعالیت‌های قرآنی مساجد، ایجاد سامانه ملی مسجد پایگاه قرآن برای ثبت نام مربیان و مساجد، گفتمان‌سازی و اطلاع‌رسانی به مربیان، ایجاد مشوق‌های لازم برای حضور استادان و قرآن‌آموزان در مساجد از جمله اقدامات اجرایی این طرح است.
وی ادامه داد د: جامعه هدف این طرح در ابتدا مربیان واستادان هستند که با حضور در نزدیک‌ترین مسجد محل خود فعالیت قرآنی را اجرایی می‌کنند. در وهله بعد مخاطبان و اهالی محل جامعه هدف خواهند بود.
در ادامه بررسی این دستور مجتبی میرزایی‌نسب، نماینده ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد در این جلسه نیز به بیان نکاتی پرداخت و گفت: یکی از برنامه‌های اصلی ما در حوزه فعالیت‌های قرآنی طرح مسجد، پایگاه قرآنی است. با توجه به اینکه ۲۶ هزار کانون فرهنگی و هنری در کشور مشغول فعالیت هستند، ما به طور کامل در خدمت عملیاتی شدن این طرح هستیم.
وی با اشاره به اینکه بیش از سه ماه است که این فعالیت را آغاز کرده‌ایم، گفت: در این راستا یک نیازسنجی بین اعضای کانون‌ها انجام داده‌ایم، ما فقط شبکه توزیع را داریم و به لحاظ منابع مالی بسیار با مشکل مواجه هستیم. این شبکه توزیع هم کاملاً در اختیار دستگاه‌ها قرار خواهد گرفت. بر اساس نیازسنجی که انجام داده‌ایم، اگر خودمان بخواهیم انجام دهیم، بیشتر از هزار پایگاه را نمی‌توانیم وارد کنیم.
میرزایی‌نسب بیان کرد: ما یک سامانه جامع بچه‌های مسجد داریم که ظرفیت خوبی است و می‌تواند اتفاقات خوبی را رقم بزند. در این سامانه بیش از دو میلیون نفر عضو هستند و هر کدام پروفایل جداگانه‌ای دارند که می‌تواند کمک خوبی برای بسیج باشد. پیشنهاد می‌دهم در بخش وزارت ارشاد، مؤسسات نیز به صورت جداگانه ورود پیدا کنند تا به عنوان ظرفیت کمکی اتفاقات خوبی را رقم بزند.
نقد‌ها و نظر‌ها در مورد طرح مسجد، پایگاه قرآنی
در بخش دیگری از این جلسه اعضای مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگی به بیان دیدگاه‌های خود در مورد این طرح پرداختند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است.
مؤسسات اغلب با مشکل جا مواجه هستند و مساجد نیز مشکل محتوا دارند، در این طرح مؤسسات و مساجد می‌توانند به خوبی هم‌افزایی داشته باشند.
باید مراقبت کرد تا تشکیلات جدید و موازی ایجاد نشود.
حضور تعداد زیادی از دستگاه‌ها این نگرانی را ایجاد می‌کند که حرکت از حالت مردمی خارج شود.
در اسناد بالادستی اشاراتی به مساجد شده است این مصوبات باید مورد توجه قرار بگیرد و با این طرح هماهنگ و یکدست شود.
موضوع پایگاه قرآنی شدن مساجد را محدود به داخل کشور ندانیم و به مساجد خارج از کشور نیز فکر شود.
یکی از سهل‌الوصل‌ترین مسیر‌های تحقق این دستورالعمل برقراری ارتباط بین مدرسه و مسجد است.
در حوزه نماز سه هزار مسجد در جوار مدرسه، نماز جماعت را با حضور دانش‌آموزان برگزار می‌کنند. وزارت آموزش و پرورش آمادگی دارد این سه هزار مسجد و مدرسه را تحت پوشش قرآنی قرار دهد.
در اجرای طرح مسجد پایگاه قرآن باید به عنوان یک طرح آموزشی نگاه شود، طرح آموزشی نیز نیاز مبرم به منابع مالی دارد.
تجربه به ما نشان داده است چنین طرح‌هایی نیاز به ساماندهی اساسی دارد.
در حوزه محتوا باید بسیار دقیق و بر اساس مسائل روز جامعه پیش رفت. اینکه چه محتوا و چگونه تأمین شود نیز نکته مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
مردمی ماندن مسجد در این طرح باید مورد توجه قرار گیرد. در این طرح باید امام جماعت را محور قرار داد.
چنین طرحی نیاز به فازبندی و اجرای مرحله به مرحله دارد تا در صورت موفق بودن به صورت سراسری اجرا شود.
ارائه سریع مطالبه قرآنی مقام معظم رهبری به یک دستگاه اجرایی یک خطای راهبردی است. کار‌های راهبری و راه‌سنجی و ... از شئون دبیرخانه‌ای است.
نقاط تلاقی این طرح با دیگر مطالبات قرآنی حضرت آقا بررسی نشده است. نقطه تلاقی این طرح با مطالبه احیا جلسات خانگی قرآنی کجاست؟
برای اجرای مطلوب این طرح در هر مسجد یک شورای قرآن با مسئولیت امام جماعت تشکیل شود و در ادامه عملیات پیگیری طرح به اقتضای نیروی مستقر در مسجد صورت بگیرد.
شورا‌ها و شهرداری‌ها که جایگاه مردمی دارند نیز می‌توانند در این طرح کمک‌کننده باشند.
در انتهای بررسی این دستور با کلیات طرح موافقت شد و مقرر شد درباره جزئیات، رئیس دارالقرآن سازمان بسیج مستضعفین با همکاری رئیس سازمان دارالقرآن و رضا سلامت‌پناه، معاون دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی یک جمع‌بندی از نقطه نظرات مطرح‌شده داشته باشد.
در ادامه این جلسه نوبت به دومین دستور که تلخیص و تصویب اولویت‌های اجرایی سند‌های تبلیغ و ترویج و آموزش عمومی قرآن رسید و با توجه به پایان وقت جلسه مقرر شد تا این اولویت‌ها در جلسه فوق‌العاده‌ای مورد بررسی قرار بگیرد.
در پایان این جلسه، سیدمحمدجواد آل احمدی، سرپرست دبیری شورای توسعه فرهنگ قرآنی به بیان نکاتی پرداخت و گفت: باید دقت کنیم در اولویت‌های مطرح‌شده از کار‌های تکراری جلوگیری شود. در بحث اولویت‌ها و ارتباطات باید ریل‌گذاری که در این جلسه نیز مطرح شد، مورد توجه قرار گیرد. اگر به حواشی پرداخته شود، از اصل کار غافل خواهیم شد.
وی افزود: این جلسات برای کف میدان تصمیماتی را اتخاذ می‌کند. نتیجه این فعالیت کف میدانی باید یک جایی خود را نشان دهد. در بحث قرآن با وجود تأکیدات حضرت آقا، درست است به آمار‌های خوبی رسیده‌ایم، هنوز با آن قله‌ای که ایشان ترسیم کرده‌اند، فاصله داریم. باید در این مسیر حرکت کنیم.
وی با تأکید بر اینکه در بحث قرآن که اولویت ماست، وحدت باید در تمام امور ساری و جاری باشد، گفت: در بحث بین‌الملل باید کار‌های زیادی انجام دهیم. سازمان‌های مرتبط باید ورود داشته باشند. در مورد بحث امامزادگان با وجود اینکه اوقاف کار‌های خوبی انجام داده است، اما همچنان مواردی مغفول مانده است. هر کدام از امامزادگان مرکز ثقلی برای خود هستند. درخواست من این است که سه آستان مقدس در مشهد، قم و شیراز به شورای توسعه وصل شوند. در این سه آستان، کار‌های قرآنی ارزنده‌ای صورت می‌گیرد که باید به آن توجه شود.
صد و سی دومین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی، دوشنبه شب ۱۱ اردیبهشت با حضور اعضای این شورا برگزار شد.