همه ما برای جستجوی آنچه می‌خواهیم منابعی را در نظر داریم، اما آیا اطلاعاتی که بدست می‌آوریم گزینشی نیستند؟
۵ مهارت سواد رسانه‌ای
این ۵ مهارت سواد رسانه‌ای که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم، به شما کمک می‌کند که به‌طور مؤثری مهارت سواد رسانه‌ای را تمرین کرده و به مصرف‌کنندۀ مسئولیت‌پذیر رسانه‌ها تبدیل شوید.
دسترسی: دانستن اینکه چگونه به اطلاعات دسترسی پیدا کنید، اولین مهارت سواد رسانه‌ای است. آیا می‌دانید از کجا باید منابع معتبر و مناسبی را پیدا کنید؟ برای شناخت منابعی که مغرضانه‌تر و خنثی‌تر هستند، باید خودتان وارد عمل شوید. کشف این منابع با دانستن نحوۀ پرسیدن سؤالات درست شروع می‌شود که در ادامه به آن اشاره می کنیم.
تجزیهوتحلیل: پرسیدن سؤالات منتقدانه و تجزیهوتحلیل محتوا، زیرنظر‌گرفتن خالق پیام و بررسی هدف آنان در رسانۀ موردنظر شما، کمک می‌کند به درستیِ منبع پی ببرید. در ادامه به چند نمونه از سؤالات راهنما اشاره کرده‌ایم.
خالق و تولیدکنندۀ این محتوا چه کسی است: یک شخص است یا سازمان؟ آن‌ها چه فعالیت‌هایی می‌کنند؟ ناشناس هستند؟ اگر جواب بله است، علت آن چیست؟ تولید‌کننده چه مطالب دیگری منتشر کرده است؟ دانستن قدرت و اختیارات نویسنده، اعتبار او و هرگونه وابستگی که دارد، می‌تواند سرنخ‌های زیادی درمورد سوگیری‌های احتمالی ارائه دهد.
محتوا چه زمانی منتشر شده است: آیا به اندازۀ کافی جدید است که با تحقیق شما مرتبط باشد؟ اگر جدید نیست، آیا احتمال دارد اطلاعات قدیمی و نادرست باشد؟ زمان انتشار اطلاعات را در منبع چک کنید تا از صحت آن و به‌روزبودنش مطمئن شوید.
ادعای نویسنده چیست؟ نویسنده چه شواهدی را برای اثبات ادعا‌های خود بیان می‌کند؟ آمار؟ حقایق؟ ایده‌ها؟ فرضیات؟ آیا شما با دیدگاه و نقطه‌نظر نویسنده موافقید؟ چرا؟ حتی اگر نویسنده به‌صراحت از عبارات «به نظر من» یا «من فکر می‌کنم» استفاده نکرده باشد، ممکن است شما همچنان در حال خواندن ایده‌ها و تئوری‌های فرضی نویسنده باشید.
حقیقت چیست؟
حقیقت عبارتی است که قابل اثبات باشد. محتوا ممکن است براساس واقعیت باشد، ولی درواقع منعکس‌کنندۀ نظر نویسنده درمورد آن حقایق است.
دیدگاه چه کسی بیان نمی‌شود: آیا نویسنده از بیان حقایق و دیدگاه‌های تأثیرگذاری چشم‌پوشی کرده است؟ چه اطلاعاتی ممکن است حذف شده باشند؟ اگر از این امر مطمئن نیستید، جست‌وجو کنید، شاید بتوان در منابع دیگری دیدگاه‌های مختلفی را کشف کرد.
موضع شما درمورد این موضوع چیست: چه دلیلی برای موضع خود دارید؟ آیا منابع متناقض را بررسی کرده‌اید؟ آیا این منبع باعث تجدیدنظر در موضع شما می‌شود؟
ارزیابی: از پاسخ‌های خود به سؤالات بالا می‌توانید از صحت منبع مطلع شوید، غرایض آن را کشف کنید و تصمیم بگیرید با این اطلاعات چه کار کنید. آیا منبع قابل اعتمادی برای تحقیقاتتان وجود دارد یا باید به جست‌وجو ادامه دهید؟ این ارزیابی‌ها را جایی یادداشت کنید و منابع مختلف را از جهت صحت اطلاعات یا سوگیری‌های آنان رتبه‌بندی کنید.
خلق: داشتن سواد رسانه‌ای همچنین شامل آگاهی از محتوایی که خودتان تولید می‌کنید نیز می‌شود. آیا از عواقب آن آگاهید؟ آیا مسئولیت این عواقب را می‌پذیرید؟
بیشتر بخوانید:رسانه‌های نوین مکمل رسانه‌های سنتی هستند نه جایگزین آن+فیلم
وارد عمل شوید: حال که شما منابع رسانه را تجزیهوتحلیل و ارزیابی کرده‌اید، مهم‌ترین قدم در کل این مراحل، آگاهی از قدم بعدی است: اینکه با این اطلاعات باید چه کار کنید. آیا صرفاً به این دلیل که منبعی اعتقادات شما را تأیید می‌کند، آن را با دیگران به اشتراک می‌گذارید؟
سخنان دکتر محمد لسانی درباره دسترسی به اطلاعات در فضای مجازی
منبع: رشدانا