رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور: میزان اتکای صنعت فرش و منسوجات ابریشمی به تولید داخلی پیله‌تر ابریشم از ۲۸ درصد به ۵۳ درصد افزایش پیدا کرده است.
سوال: افزایش تخم نوغان ظاهراً سال گذشته ۴ هزار بوده و به هشت هزار و ۳۰۰ در سال جاری رسیده است چه اتفاقی افتاده است که ما توانستیم شاهد این رشد قابل توجه باشیم؟
زرگر: نوغانداری به عنوان یک حرفه قدیمی و به عنوان یک میراث فرهنگی و اقتصادی در کشور ما بوده و ایران به عنوان کشوری که در مسیر جاده ابریشم بوده یکی از ایستگاه‌های مهم جاده ابریشم بوده دارای قدمت بسیار بالایی در موضوع نوغانداری و به ویژه صنعت فرش و منسوجات ابریشمی بوده است. خوشبختانه در سال‌های اخیر با رضایتمندی‌هایی که در بین فعالان حوزه نوغان کشور اتفاق افتاد و همچنین ظرفیت‌های بسیار خوبی که ما در این حوزه در کشورمان داریم از جمله شرایط اقلیمی مناسب کشور برای نوغان داری، امکان ۲ تا ۳ بار پرورش در سال و کوتاه بودن دوره پرورش که در ۴۵ روز به تولید اقتصادی می‌رسد، سرمایه گذاری بسیار کم و بازگشت سریع سرمایه در حوزه نوغان داری، همچنین جاذبه‌هایی که در صنعت گردشگری دارد و نیاز صنایع دستی را تامین می‌کند و با فعالیت‌های زیست محیطی سازگار است و هر جای کشور ما که بتوانیم کاشت نهال توت را داشته باشیم میتوانیم نوغانداری را انجام دهیم و با این فعالیت از فرسایش خاک در اراضی شیبدار جلوگیری می‌کند؛ لذا در طی سال‌های اخیر یکی از موفقیت‌هایی که در حوزه نوغان و نوغان داری داشتیم فراگیر شدن فعالیت نوغانداری در کشور است، ما قبلاً ۲۲ استان کشورمان فعالیت نوغانداری را داشتیم و در عین حال که جایگاه استان‌های بسیار مهم مثل گیلان، خراسان رضوی به عنوان رتبه دوم و گلستان به عنوان رتبه سوم، خراسان شمالی چهارم و مازندران به عنوان رتبه پنجم کشور است، ولی امروز ما در تمام استان‌های کشور فعالیت نوغانداری را داریم. همچنین امکان پرورش دو بار در سال در اقلیم‌هایی که مستعد هستند به ویژه مناطق معتدل که خزان برگ توت دیرتر است ما در ۶ استان کشور بعد از ۲۳ سال رکود و وقفه‌ای که اتفاق افتاده بود مجدد امکان دو بار پرورش را فراهم کردیم با اقبال نوغانداران مواجه شد و این مطلب به اقتصادی شدن فعالیت نوغانداری کمک می‌کند که نوغان دار به جای یک بار در سال بتواند دو بار محصول را به دست بیاورد همین جاذبه‌ها باعث شد که تعداد خانوار‌هایی که نوغان داری را انجام می‌دهند از ۱۷ هزار و ۵۰۰ خانوار در طی سال‌های اخیر به بیست و هشت هزار و ۲۰۰ خانوار افزایش پیدا کرده همه این توفیقات هم باید خودش را در تولید نشان دهد خوشبختانه تولید پیله ابریشم کشور هم از ۹۸۰ تن در طی سال‌های اخیر به ۱۷۲۳ تن در سال گذشته رسید که ما هدفگذاری مان ۱۷۰۰ تن بود بالاتر از هدفگذاری برنامه محقق شد، ولی همه این توفیقات خودکفایی صنعت فرش و منسوجات ابریشمی به تولید داخل را از ۲۸ درصد به ۵۳ درصد افزایش داده یعنی هنوز ما ۴۷ درصد نیاز نخ ابریشم را از طریق واردات تامین می‌کنیم، عمدتاً بالای ۹۰ تا ۹۲ درصد نخ ابریشم در صنعت فرش استفاده میشود لذا ما هنوز جای کار زیادی داریم. دولت حمایت‌های خوبی را در حوزه تامین نهال توت انجام می‌دهد. ما در سال گذشته در اسفند ماه ۱۴۰۱، ۴۸۵ هزار اصله نهال توت را در سطح کشور در بین نوغانداران توزیع کردیم، این علاوه بر میزان نهال توتی بود که از طریق کمیته امداد امام ما سال گذشته برای اولین بار ششصد هزار قلمه توت را در اختیارشان گذاشته بودیم برای امسال هم خوشبختانه با یک روند جهش تولید که ما در ۶ استان کشور یک میلیون و ۶۵۰ هزار قلمه توت را داشتیم و برای اولین بار تفاهم نامه‌ای که بین معاونت محترم تولیدات دامی وزارت خانه با سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بود که از ظرفیت مشترک ایستگاه‌های تولید نهال برای تولید نهال توت استفاده می‌کنیم در ۹ استان کشور برای اولین بار ۳۷۰ هزار قلمه در اختیار منابع طبیعی قرار گرفت که این‌ها آن پایداری و تداوم تولید را برای ما مهیا می‌کند به طوری که هر باغ توتی که ایجاد میشود به صورت اقتصادی تا ۲۵ سال برای نوغان دار میتواند محل پرورش کرم ابریشم و تولید کرم ابریشم برای کشور در مسیر خود اتکایی صنعت ابریشم کمک کند.
سوال: ما جاده ابریشم را داشتیم این دیرینه و پیشینه این صنعت بگوییم بهتر است که نوغانداری اگر بخواهیم به صورت زنجیره‌ای بپردازیم یک صنعت کلی و واقعی میتواند به آن قلمداد شود و از آن طرف کسانی که وارد این شغل می‌شوند به عنوان یک شغل اقتصادی و پایدار به آن نگاه کنند هم جوانان روستایی و هم بانوان روستایی که وارد این شغل می‌شوند و شما به این خوب اشاره کردید که حداقل دو بار در سال می‌توانند روی درآمد این صنعت برنامه ریزی کنند، اما چیز دیگری که است بحث جذابیت‌های اکوتوریسم است و بحث فراورده‌های جانبی است و غیر از صنایع نساجی ما در صنایع درمانی، دارویی هم میتوانیم از این صنعت استفاده کنیم چه برنامه‌ای برای این بخش دارید که ما بتوانیم زنجیر وار همیشه ادامه دهیم و فقط به عنوان اینکه به عنوان پیش زمینه صنعت نساجی نباشد به آن نگاه نکنیم؟
زرگر: مطلبی که فرمودید یکی از مزیت‌های حوزه نوغان داری است، در حوزه کشاورزی ما سه محصول از لحاظ قیمت، قیمت بسیار بالا و خوبی دارند، یکی زعفران است، دیگری خاویار و دیگری ابریشم است، ولی ابریشم از لحاظ کارشناسی عرض می‌کنم که نسبت به آن دو تای دیگر مزیتی دارد خاویار و زعفران در مصرف زنجیره غذایی تمام میشود، ولی ابریشم زنجیره‌ای را دارد که بهترین و نفیس‌ترین فرش‌ها حتی آثار و مفاخر هنری ما در موزه‌ها از ابریشم است؛ لذا توجه به این زنجیره میتواند به مزیت این شغل اضافه کند در مصرف کنونی دنیا هم محصولات نوینی که از ابریشم و به ویژه کرم ابریشم، پودر کرم ابریشم و زنجیره‌ای که در این حوزه است چه غذایی و به ویژه بهداشتی و درمانی استفاده بسیار ارزشمندی میشود. در حوزه فناوری‌های نوین با شرکت‌های دانش بنیان اعلام نیازهایمان را مشخص کردیم و احصا کردیم و در اختیار شرکت‌های دانش بنیان گذاشتیم. سال گذشته مطالبی را در حوزه فناوری وزارتخانه برای یک رویدادی که در صنعت ابریشم با حضور شرکت‌های دانش بنیان، معاونت علمی ریاست جمهوری عزیزان ما کمک کنند که بتوانیم هم از مزیت‌ها بهره‌مند شویم که شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید فراورده‌های نوین رشد پیدا کنند که هم نوغان دار بهره‌مند می‌شوند و هم نیاز بخشی از جامعه ما تأمین میشود و همین که در خصوص تسهیل فعالیت نوغانداری، ماشین آلات و امکاناتی را که می‌توانند کمک کنند برای ما آنجا احصا کردیم.
سوال: پس با این توضیح شما شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند به شما مراجعه کنند برای اینکه هم به شما کمک کنند و هم شما از این شرکت‌ها حمایت کنید؟
زرگر: دقیقا، همه این نیاز‌ها در دو بخش است یک بخش است که خود تکنولوژی، خریدار آن دولت است مثل تولید تخم نوغان که ما برای تشخیص پروانه‌های نر و ماده به صورت دستی از طریق نیرو‌های کارشناسی و متخصصین انجام میشود که به صورت ماشینی انجام دادن هم سرعت عمل و هم هزینه و دقت کار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
سوال: خیلی خوب است که بتوانیم زیرساخت‌های فرسوده این صنعت را به سمت تکنولوژی روز دنیا ببریم همان چیزی که در کشور‌هایی مثل هندوستان که قطب اصلی این ماجرا در صنعت نساجی است بتوانیم گوی سبقت را از آن‌ها برباییم و باید به آنجا برسیم که نگاهمان نگاه تکنولوژی و فناورانه به این صنعت باشد از فضا‌های دستی خارج کنیم هرچند که دوستان در این زمینه فعالیت‌های زیادی دارند می‌کنند.