فواید ذکر خدا چیست؟

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،انسان در بحبوحه های زندگی ناخودآگاه مانند کودکی که در نگرانی ها به دنبال آغوش مادرش است با تمام وجود بدنبال پناهگاهی امن است و چه  آرامش بخش است که بدانیم ذکر خدا همان محل امنی است که به دنبال آنیم.

«ذکر الهی»، چون نسیم فرحبخش، حیات معنوی را به انسان هدیه می‌کند؛ قلب خسته و افسرده انسان با «یاد خدا» طراوت می‌یابد و در کشاکش مشکلات و انبوه گرفتاری‌ها به یاد معشوق است که اطمینان و آرامش را برای جان‌ها به ارمغان می‌آورد.

انسانی که در هر لحظه به یاد خداوند و فقر و احتیاج خویش به ذات اقدس الهی و عقاب و ثواب باشد، در درون خویش راهی برای رشد و نمو رذائل اخلاقی و ارتکاب معاصی نخواهد گذاشت و همواره درصدد رشد و تعالی خویش می‌باشد.
آثار و فواید ذکر خدا
بنابراین «ذکر و یاد خدا» از مهم‌ترین عوامل رسیدن به قرب الهی است که انسان را از جهان ماده به عالم معنا و معنویت می‌رساند. خداوندمی فرماید:‌ای کسانی که ایمان آورده اید، خدا را بسیار یاد کنید و او را در صبحگاه و شامگاه تسبیح کنید.
مفهوم ذکر
«ذکر» در لغت به معنای «یاد کردن» است، خواه با زبان باشد یا با قلب با هردو، خواه بعد از نسیان باشد یا در ادامه ذکر؛ و نیز «ذکر» به معنای «حفظ شیء» است و خلاف نسیان می‌باشد.
به بیان دیگر، «ذکر» عبارتست از اینکه آدمی نیروی ادراک خود را متوجه یاد شده کند، یا اینکه نام او را ببرد و یا صفات او را به زبان جاری کند و مصداق مهمتر اینکه در قلب به یاد او باشد.
طبق این معنا ذکر معنای عامی دارد که هر چیزی را شامل می‌شود، اما آنچه خداوند در قرآن کریم به آن امر فرموده، «ذکر خداوند» و «یادآوری نعمت‌های الهی» می‌باشد که در سایه آن انسان غبار غفلت و دوری را از قلب خود بزداید و برجان و روح خسته خویش، با باران یاد الهی گل‌های طاعت و بندگی را برویاند.
مراتب ذکر

ذکر مقامی بسیار بلند دارد و دارای مراتب و درجاتی است؛

اولین مرتبه آن؛ «ذکر لفظی و زبانی» است و مراد از «ذکر لفظی» حرف لقلقه زبان نمی‌باشد چراکه اگر توجه به معنای الفاظ نباشد هیچ ارزشی ندارد و شاهد این مدعا اینکه گاه انسان افرادی را می‌بیند که در عین اینکه با زبان مشغول «ذکر خداوند» هستند، با عمل خویش مرتکب گناه و معصیتی می‌شوند! و حال آنکه ذکر حقیقی، انسان را از گناه بازمی دارد.
مرتبه دوم؛ ذکر قلبی است یعنی توجه به خداوند از دل انسان بجوشد و به زبان جاری شود، هرچند حتماً لازم نیست به زبان جاری شود.
مرتبه سوم؛ یاد کردن خدا در تمامی احوال است و اینکه انسان حتی یک لحظه هم از یاد خدا غافل نباشد و در تمامی اوقات خدا را حاضر و ناظر بر اعمال خویش بداند. با دقت در آیات و روایات بدست می‌آید که اساس ذکر توجه درونی است و اینکه انسان با تمام قلب و جان خویش به ذات پاک خدا توجه کند،

همان توجهی که انسان را از گناه بازمی دارد و به اطاعت فرمان او دعوت می‌کند به همین دلیل در احادیث متعددی از پیشوایان اسلام نقل شده که منظور از ذکر خدا یادآوری عملی است. بدیهی است که انسان از همان ابتدا نمی‌تواند به مرحله والای ذکر و یاد کردن خدا در تمامی احوال نایل شود بلکه با تمرین و ممارست در گفتن «الفاظ» و دقت در معانی ذکرها، کم کم «پیوسته به یاد خدا بودن» برای او حاصل می‌شود و چنین نیست که «ذکر لفظی» ارزش و اعتباری نداشته باشد، بلکه آن هم به نوبه خود موردتأکید قرار گرفته است و منشأ آثار فراوانی می‌باشد.
آثار ذکر
«یاد خداوند» آثار و برکات فراوانی دارد که در آیات و روایات به آن اشاره شده است وما در این جا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱- مورد یاد خدا قرار گرفتن
«واذکرونی اذکرکم واشکروالی ولا تکفرون» (۳) مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و کفران نورزید.
ذکر خدا معنای وسیع و مصادیق فراوانی دارد. انسانی که در تمامی لحظات زندگی به یاد ذات پاکی است که سرچشمه تمام خوبی‌ها و نیک‌ها می‌باشد و به این وسیله روح و جان خود را پاک و روشن می‌سازد، خداوند نیز در تمامی مراحل زندگی و در اوج مشکلات و سختی‌ها او را تنها نمی‌گذارد.
۲- همنشینی با خدا
کسی که همواره به یاد خدا باشد، خداوند همنشین و جلیس او خواهد بود چنانکه در حدیث قدسی به حضرت موسی (ع) فرمود:‌ای موسی؛ من همنشین کسی هستم که مرا یاد کند، موسی سؤال کرد: روزی که هیچ پناهی نیست جز پناه تو چه کسی در پناه تو خواهد بود. فرمود: آن‌ها که مرا یاد می‌کنند و من نیز آنان را یاری می‌کنم، و با هم دوستی می‌کنند در راه من، پس دوست دارم آن‌ها را، اینان کسانی هستند که وقتی بخواهم به اهل زمین بدی برسانم، آن‌ها را یاد کرده و به خاطر آنان بدی را دفع می‌کنم.
۳- محبت خداوند
انسانی که پیوسته به یاد خداست، حب الهی در قلبش جای می‌گیرد. چنانچه در زندگی روزمره نیز چنین است که اگر انسان در تمامی ساعات و در تمامی افکار خود شخص خاصی را در خاطر داشته باشد، کم کم محبت او در قلبش حاکم می‌شود. در روایت نیز آمده است.
«من اکثر ذکر الله احبه» هرکس زیاد خدا را یاد کند، محبت خداوند در قلبش حاکم می‌شود.
۴- فلاح و رستگاری
از نظر قرآن کریم ذکر خدا زمینه رستگاری انسان را فراهم می‌کند: «واذکروالله کثیراً لعلکم تفلحون» خدا را بسیار یاد کنید، باشد که رستگار شوید.
۵- افزایش برکت و حضور ملائکه
از روایات استفاده می‌شود خانه‌ای که ذکر خدا در آن بسیار شود، برکتش بسیار می‌شود و ملائکه در آن خانه حاضر و شیطان‌ها دور می‌شوند، و آن خانه برای اهل آسمان‌ها آنچنان درخشنده است که ستارگان برای اهل زمین، و خانه‌ای که در آن قرآن خوانده نشود و ذکر خدا در آن نشود، برکتش کم است و ملائکه از آن خانه گریزان می‌شوند.
۶- آرامش
آرامش و اطمینان گمشده انسان امروزی است که در آرزوی به دست آوردن آن می‌باشد قرآن کریم راه رسیدن به آرامش را به بشر معرفی می‌کند:
«الا بذکرالله تطمئن القلوب» همانا با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد.
۷-دوری از شیطان

آنان که به یاد خدا هستند از وسوسه‌های شیطان متأثر نمی‌شوند و یاد خدا سلاحی است که از آن‌ها در برابر شیطان محافظت می‌نماید.
«ان الذین اتقوا اذا مسهم طائف من الشیطان تذکروا فاذا هم مبصرون» (۸)
پرهیزگاران هنگامی که گرفتار وسوسه‌های شیطان شوند، به یاد خدا و پاداش و کیفر او می‌افتند؛ و (در پرتو یاد او، راه حق را می‌بیند و) ناگهان بینا می‌شوند.
۸- غذای روح
حضرت علی (ع) می‌فرماید: «مداومت بر ذکر الهی غذای روح و کلید رستگاری است.» با توجه به اهمیت «ذکر الهی» و نقش سازنده آن در پیشرفت معنوی انسان‌های مؤمن، خداوند مؤمنان را از توجه به اموری که انسان را از یاد خدا باز می‌دارد بر حذر می‌دارد:
«یا ایهاالذین آمنوا لا تلهکم اموالکم ولا اولادکم عن ذکرالله و من یفعل ذلک فاولئک هم الخاسرون»

ای کسانی که ایمان آورده اید، اموال و اولادتان شما را از یاد خدا باز ندارد و هر کس چنین کند از زیانکاران است.

توجه به خانواده در حد معقول 
بدیهی است توجه به مال و زندگی دنیوی در صورتی نهی شده است که انسان را از یادخدا باز دارد و به عبارت دیگر؛ هدف انسان در زندگی توجه به آن‌ها باشد ولی در صورتی که انسان مراقب نفس خویش باشد و از این‌ها به عنوان وسیله برای رسیدن به سعادت ابدی استفاده کند، نه تنها مذموم نیست بلکه سفارش هم شده است.

پس اموال و اولاد تا آنجا که از آن‌ها در راه خدا و برای نیل به حیات طیبه کمک گرفته شود، از مواهب الهی هستند و مطلوب می‌باشد، اما اگر علاقه افراطی به آن‌ها سدی در میان انسان و خدا ایجاد کند، بزرگترین بلا محسوب می‌شود؛ و خسرانی بزرگ است که در آیه شریفه به همین معنا اشاره شده است.
تعبیر به «خاسرون» به خاطر این است که حب دنیا چنان انسان را سرگرم می‌کند که سرمایه‌های وجودی خویش را در راه لذت ناپایدار و اوهام و پندار‌ها صرف می‌کند و با دست خالی از دنیا می‌رود در حالی که با داشتن سرمایه‌های بزرگ برای زندگی جاودانه اش کاری نکرده است.

حکایتی از شیخ شوشتری
در حالات عالم بزرگ شیخ عبدالله شوشتری از معاصرین مرحوم علامه مجلسی نوشته اند: او فرزندی داشت که بسیار مورد علاقه او بود، این فرزند سخت بیمار شد، پدرش مرحوم شیخ عبدالله، هنگامی که برای ادای نماز جمعه به مسجد آمد پریشان بود، هنگامی که طبق دستور اسلامی، سوره منافقین را در رکعت دوم تلاوت کرد و به این آیه رسید، چندین بار آیه را تکرار کرد! پس از فراغت از نماز، بعضی یاران علت این تکرار را سؤال کردند، فرمود:
هنگامی که به این آیه رسیدم به یاد فرزندم افتادم، و با تکرار آن به مبارزه با نفس خود برخاستم، آنچنان مبارزه کردم که فرض کردم فرزندم مرده، و جنازه اش در برابر من است و من از خدا غافل نیستم، آنگاه بود که دیگر تکرار نکردم.»
اذکاری که معجزه می‌کنند عبارتند از:
سه ذکر مهم
امام علی (علیه السلام) به کمیل فرمود: «ای کمیل: در برابر هر مشکلی بگو: «لاحول ولاقوّة الاّبالله» خداوند کفایت آن مشکل را می‎کند و هر زمان نعمتی به تو رسید بگو: «الحمدلله» تا باعث فزونی نعمت شود و هرگاه روزی تو به تأخیر افتاد، «استغفار کن» که باعث گشایش روزی است!» از سوی معلمی بزرگ، همانند امام علی (علیه السلام) برای شاگرد مستعدّی مثل کمیل، سه ذکر بسیار عالی و مهم برای سه هدف بزرگ بیان شده است.
ذکر لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم

معنای ذکر «لا حول و لاقوّة الا بالله» اینست هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش، و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است. بنابر این، معنای عبارت فوق این است که: هیچ حرکت و قدرتی در جهان آفرینش جز به مشیت خداوند متعال و بزرگ وجود ندارد.
در اهمیت ذکر لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم باید گفت:
از رسول خدا (صل الله علیه و آله) روایت شده‌است که فرمودند: گفتن ذکر «لا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم» دارویی است که نود و نه بیماری را بهبود می‌بخشد که آسان‌ترین آن‌ها اندوه است.
تاخیر زمان مرگ
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: آن کس که هزار بار بگوید «لا حول ولا قوة الا بالله» خدای تعالی زیارت کعبه را روزی‌اش خواهد نمود و اگر مرگش نزدیک باشد، خدا آن را به تاخیر خواهد انداخت تا حج را روزی‌اش سازد.
اسم اعظم
امام رضا (علیه السلام) فرمود: هر کس پس از نماز صبح صد بار بگوید: «بسم الله الرحمن الرحیم، لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم»؛ به اسم اعظم خدا از سیاهی چشم به سفیدی آن نزدیک‌تر شده و به راستی که در مدار اسم اعظم قرار گرفته است.
برآورده شدن حاجت
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: کسی که دعا می‌کند و در پایان می‌گوید «ماشا الله، لاحول و لا قوة الا بالله» حاجتش برآورده شود.
ذکر الحمدلله

پیام ذکر «الحمدلله» اینست که با رسیدن به نعمتی مغرور نشده و نعمت را از جانب خدا بدانیم، در اینصورت نه تنها نعمت باقی می‎ماند، بلکه فزونی می‎یابد.
در اهمیت ذکر الحمدلله باید گفت:
تحمید الهی
یکی از اصحاب امام صادق (علیه السلام) از ایشان نقل می‌کند که فرمود: هر دعایی که پیش از آن حمد خدا نباشد، نیمه و بریده است، حمد خدا باید و سپس ستایش او. من گفتم: نمی‌دانم چه اندازه از تحمید و تمجید بس است؟
حضرت فرمود: بار خدایا! تویی آغاز و پیش از تو چیزی نیست و تویی انجام و پس از تو چیزی نیست، تویی آشکارا و فرازتر از تو چیزی نیست و تویی نهان و در برابر تو چیزی نه و تویی عزیز و حکمت دار
ذکر الحمدلله هنگام خواب
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:کسی که هنگام خواب سه بار ذکر زیر را بگوید، مانند روزی که از مادر متولد شده است، از گناهان بیرون می‌آید: «اَلْحَمْدُلِلَّهِ الَّذى عَلا فَقَهَرَ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذى بَطَنَ فَخَبَرَ وَالْحَمْدُلِلَّهِ الَّذى مَلَکَ فَقَدَرَ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذى یُحْیىِ الْمَوْتى وَ یُمیتُ الْاَحْیآءَ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَىْءٍ قَدیرٌ.»
یعنی: همه ثنا‌ها مخصوص خداوندی است که پیروز و غالب است، همه ثنا‌ها مخصوص خداوندی است که دانا به نهان و آشکار همه چیز است، همه ثنا‌ها مخصوص خداوندی است که مالک و تواناست، همه ثنا‌ها مخصوص خداوندی است که مردگان را زنده نموده و زندگان را می‌میراند و او بر هر چیزی تواناست.
ذکر استغفرالله

ذکر سوم (استغفرالله) است. معنای استغفار اینست که اراده کرده ام دیگر به سراغ گناه نروم و “به معنای درخواست زبانی یا عملی از خداوند برای آمرزش گناهان است و هدف از آن، درخواست مصونیت از آثار بد گناه و عذاب الهی است.
اهمیت استغفار
امام باقر (علیه السلام) از پدرانش نقل می‌نماید که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: خوشا به حال آن که روز قیامت در نامه عملش زیر هر گناهی استغفر الله باشد.
اذکار الهی مجرب
برای هر کدام از اذکار خواص خارق العاده‌ای ذکر شده است که اگر آدمی بداند به هیچ عنوان آن‌ها را رها نمی‌کند.
در حالی که اهل جهان دائم به ذکر دنیا مشغولند و در لذت‌های دنیوی غوطه می‌خورند، اهل ایمان تمام لذت شان از یاد خدا است و در اطاعت خدا غوطه ورند. ذکر از برترین وسایل برقراری ارتباط با حضرت حق تعالی می‌باشد. یاد الهی از نزدیکترین مسیر‌های قرب و نزدیکی به آفریدگار جهان است. اوقات اشتغال به ذکر خداوند متعال هم از شیرین‌ترین حالت‌ها و لذّتهای بندگان مؤمن است.
اذکار مجرب برای برآورده شدن حاجات
یا مَلِک
امام رضا (ع) می‌فرماید: هر شخص مؤمنی این اسم را نوزده مرتبه با نیّت خالص و توجّه به خدا و معناى‏ آن بخواند، از خلق بى ‏نیاز گردد و در دنیا و آخرت مرفّه‏ الحال شود.
یا باسط
امام رضا (ع) می‌فرماید: هر شخص مؤمن در وقت سحر با طهارت دست به سوى آسمان بردارد و ده ‏مرتبه با نیّت خالص و توجّه به خدا و معناى آن بگوید: «یا باسِط» و به ‏روى خود بمالد، هیچوقت محتاج نگردد و از غم فقر و نیازمندى رهایى یابد و از جایى که گمان نداشته باشد نعمت به او رسد و روزى او زیاد شود.
ذکر تسبیحات اربعه
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: پنج چیز است که چه قدر در میزان سنگین اند؛ گفتن سبحان الله و الحمد الله و لا اله الاّ الله و اللّه اکبر و فرزند شایسته‌ای است که از مسلمانی بمیرد و او در مرگ آن فرزند دامن صبر از دست ندهد و به حساب خداوند منظور بدارد.
یا غَفور یا وَدود

برای گشایش رزق و روزی در هر روز ۷۷ مرتبه یا" غَفور یا وَدود" بگوئید.

بیشتر بخوانید:نگران نباشید و غصه نخورید خدا می بیند و می شنود +فیلم
اهمیت ذکر صلوات
صلوات بهترین ذکر برای برآوردن حاجات، درمان امراض و رفع گرفتاری هاست. مسلمانان در هر روز، حداقل ۹ مرتبه صلوات را در نماز‌های یومیه خود بر زبان جاری می‌کنند.
دعایتان را با صلوات شروع و با آن ختم کنید، تا دعای شما بین دو دعای مقبول واقع شود و مستجاب شود، زیرا خدا کریم‌تر از آن است که اول و آخر دعاء را مستجاب کند و وسط آن را مستجاب نکند.
در حدیث دیگری از امام باقر یا امام صادق (علیهما السلام) نقل شده که فرمود:
در ترازوی سنجش اعمال [در قیامت]چیزی سنگین‌تر از صلوات بر محمّد و آل محمّد نیست، کسانی هستند که اعمالشان را در ترازوی سنجش عمل می‌گذارند، سبک و ناچیز است سپس صلوات بر آن حضرت را بیرون آورده و بر آن می‌نهند سنگینی می‌کند و برتری می‌یابد.
خداوند در سوره احزاب، آیه ۵۶ می‌فرماید:

«خدا و فرشتگان او بر پیامبر اکرم (ص) درود می‌فرستند، شما هم‌ای کسانی که ایمان آورده اید، بر او صلوات بفرستید و آن طور که باید، تسلیم شوید.»
امام صادق (ع) فرمودند:هرگاه کسی از شما دست به دعا برداشت، پس دعایش را با صلوات آغاز نماید؛ زیرا صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله دعایی پذیرفته شده است و خدای متعال برتر از آن است که بخشی از دعا را قبول کرده و بخش دیگر از آن را ردّ کند.

منابع: راسخون، مستقل آنلاین، نمناک