چطور دستاورد‌های رمضان را حفظ کنیم؟+فیلم

به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، هر مهارتى انسان به دست مى آورد، براى تثبیت و بقاى آن، باید ارتباط خود را با آن مهارت  اگر چه به صورت اندک حفظ کند.

این مطلب در مورد مسایل معنوى و اخلاقى نیز صدق مى کند؛ یعنى، اگر مى خواهد اثرات ماه مبارک رمضان، نه‌تنها تا ماه رمضان بعدى حفظ شود؛ بلکه به عنوان یک سرمایه معنوى براى همیشه باقى بماند، باید ارتباط خود را با این ماه حفظ کند.

چگونگی حفظ و تداوم دستاورد‌های ماه رمضان

۲کار مهم باید انجام دهیم تا اثر روزه تا ماه مبارک رمضان بعدى باقى بماند:
یکم. پرهیز از آنچه که موجب از بین رفتن اثر روزه مى‌شود. هدف اصلی از روزه داری دستیابى به «تقوا» (دورى از گناه) است؛ بنابراین گناه با هدف روزه منافات دارد و ما هنگامى مى توانیم از اثر روزه (تقواى الهى) بهره‌مند شویم که رفتارمان، همسو و هم جهت و در راستاى پرهیزگارى باشد.
دوم. علاوه بر دوری از گناه، باید ارتباط خود را با اعمالی که در ماه مبارک رمضان انجام داده‏ ایم، قطع نکنیم؛ یعنى، براى تقویت آثار روزه، گاهى روزه بگیریم. البته این روزه‌ها واجب نیست؛ ولى از نظر کیفیت باید به همان صورتى باشد که در ماه مبارک رمضان روزه مى‏گیریم؛ یعنى، همه اعضا و جوارح ما روزه باشد.
بنابراین استوارى عمل و مداومت بر آن، موجب مى شود اثر آن عمل باقى بماند. امام باقر (ع) فرمود: «دوستداشتنى‏ ترین عمل نزد خداوند، عملى است که بنده آن را ادامه دهد؛ هر چند اندک باشد».
از نظر علمى و تجربى نیز این حقیقت ثابت شده است که براى ماندگارى، یادگیرى و نهادینه شدن صفات اخلاقى و معنوى، یک فرآیند دو مرحله‌اى را باید طى کرد: شکل‏ گیرى و تثبیت و بقا.
از این رو توصیه مى شود :

بعد از ماه مبارک رمضان، گاهى روزه بگیرید و تلاوت قرآن را - هر چند روزى یک صفحه قطع نکنید و دعاهاى مربوط به ماه‏هاى بعد از رمضان را هر روز بخوانید. سیره عملى بزرگان دین - مانند پیامبر (ص) و ائمه (ع) همواره این بوده که بعضى از روز‌ها را روزه مىگرفتند و توصیه مىکردند که حداقل هر ماه سه روز، روزه بگیرید (اول، وسط و آخر ماه) و حداقل هر روز پنجاه آیه قرآن را تلاوت کنید و... این سیره و سفارش‌ها براى استمرار و بقاى آثار ماه مبارک رمضان و تبدیل آن حالات معنوى، به صفات و ملکات ماندگار و همیشگى است؛ به گونه‌اى که این آثار جزء وجود و شخصیت انسان می شود و همواره رفتارهاى او را تحت تأثیر قرار می دهد.

از دیگر کارهایی که در تثبیت دستاوردهای رمضان مهم است را می توان از اعمالی همچون اعمال زیر یاد کرد:

شرکت در مساجد برای نماز مهم است؛ ارتباط با خویشاوندان واحترام به پدر ومادر؛ از جمله فرصت‌های معنوی حاصله در ماه رمضان که با دیدار‌های سال نو مقارن بود، ارتباط با خویشاوندان و زیارت بزرگان از پدر ومادر بود؛ این حالت معنوی بزرگ را نه تنها ترک نکنید بلکه بیفزاید وحداقل با ابزار‌های ارتباطی که دردسترس همه است حفظ کنید تا ارتباطات قوی‌تر شود؛ راه‌های نفوذ شبهات فکری و... را ببندید؛ خصوصا اقشار فرهنگی دانشگاهیان و دانشمندان و بویژه طلاب وعلمای حوزه‌ها ارتباط با خویشاوندان را محکمتر وقوی‌تر کنید با انواع روش‌ها ولو با ایجاد گروه‌های علمی در فضای مجازی وباذکر احادیث اهل بیت (ع) دراین گروه‌ها حالت معنوی به دست آمده را پاسداری  واز رسوخ شبهات عقیدتی در خانواده‌ها و خویشاوندان و رواج منکرات بوسیله  فضای مجازی جلوگیری کنید.
خدمت به مردم وافطاری دادن و اطعام نیازمندان

یکی از دست آورد‌های ماه مبارک ارائه این خدمات اجتماعی بوده است؛ این سلوک‌های معنوی بزرگ وبی بدیل را استمرار  و گسترش دهید که در حفظ دین و فرهنگ و کاستن از آسیب‌های اجتماعی بسیار موثر است؛ ارتباطات اجتماعی و پیوند‌های عاطفی اینگونه اعمال بسیار مهم وکارساز است؛ خیرین بزرگوار و نهاد‌های مردمی خیر که دراین مسیر عملکرد‌های وگام‌های مثبت فراوان داشته اند، این تجربیات معنوی بی نظیر باید حفظ شود بهترین سرمایه معنوی برای حیات برزخی و ابدیت خدمت به مردم وارتباط گسترده با طبقات فرودست جامعه ودلنوازی از آنان است.

اهمیت سرمایه های به دست آمده
بنابراین در کل سرمایه‌هایی که انسان در ماه رمضان به دست می‌آورد؛ هم قیمتی است و هم دشمن دارد و هم انسان باید برای حفظ آن‌ها برنامه ریزی داشته باشد.
اول اینکه انسان باید متوجه باشد که چه  چیزی به دست آورده است؛ چون آدمی که اهل حساب و کتاب نیست و ارزش کالا‌های قیمتی خود را نمی‌داند در معرض خطر است، چرا که دشمن و شیطان آن‌ها را می‌شناسند و روی آن‌ها کمین می‌کنند.

وسوسه شیطان را جدی بگیرید

از این رو اگر در جایی دیدید که شیطان خیلی وسوسه می‌کند بدانید در همان جا خبری است مثلا اگر شب‌ها بیدار می‌شدید و در شبی شیطان هجوم آورد و وسوسه کرد بخوابید پس بدانید در همان شب خبری است یا اگر مثلا عادت دارید که زبان خود را حفظ کنید، اما در جایی شیطان برای غیبت و گناه وسوسه می‌کند پس بدانید هر چه خیر است در همان ترک گناه و حفظ زبان است.

بنابراین شیطان روی گنجینه‌های خیلی مهمی که در انتظار انسان است کمین می‌کند و طبیعی است که اگر کسی نداند چه به دست آورده و غافل از سرمایه هایش باشد، در خطر است.
نکته دوم این است بعد از اینکه فهمید چه به او داده اند باید بداند که این سرمایه‌ها دشمن جدی دارد و خیال نکند دشمنی ندارد؛ چرا که اتفاقا شیطان در بیرون ماه رمضان ایستاده است که آن‌ها را از انسان بگیرد.

برنامه ریزی برای مراقبت و سپردن به امام زمان
یکی از برنامه ریزی‌ها محاسبه و مراقبه دائمی است؛ انسان باید دائما اهل محاسبه باشد که مثلا آن حالی که در نافله شب در ماه رمضان داشت را هنوز دارد یا نه؟ نماز جمعه و خواب و بیداریش، مناجات‌ها و میلش به روزه و... را محاسبه کند و اگر اهل محاسبه دائمی بود، می‌تواند از این سرمایه‌ها نگهبانی کند.
اما گاهی هر چقدر هم که انسان محافظت می‌کند، باز هم توانایی حفظ سرمایه را ندارد و حتما باید پناهگاهی برای سرمایه هایش پیدا کند، مرحوم سیدبن طاووس در اعمال نیمه شعبان در اقبال می‌فرمایند: وقت سحر اعمالتان را به امام زمان علیه السلام عرضه کنید و از طریق او به خداوند تحویل دهید.
بعداز ماه رمضان هم انسان باید همان طور که وقتی سرمایه‌های مادیش زیاد می‌شود آن را در بانک قرار می‌دهد تا محفوظ بماند، اعمالش را در حفظ خدای متعال و امام زمان علیه السلام قرار دهد.

پناه بردن به خدا و توسل به امام زمان علیه السلام

در دعا‌هایی که در شب و روز خوانده می‌شود، فراوان دیده اید که انسان خود، سرمایه ها، اهل بیت، دوستان و اقوامش را از شر شیطان به خدای متعال می‌سپارد؛ بنابراین انسان باید سرمایه هایش را به امام زمان علیه السلام و خداوند بسپارد تا برایش محفوظ بماند والا شیطان با توانایی‌هایی که دارد در کوتاه‌ترین مدت آن‌ها را از انسان می‌گیرد. از این رو می‌بینید که هنوز فردای عید فطر نشده دیگر انسان حال نافله شب و نماز اول وقت و تلاوت قرآن را ندارد.

اهمیت حفظ حال معنوی
اما گاهی پیش می‌آید که شیطان دستبرد می‌زند و سرمایه را می‌گیرد مثلا کسی که همیشه نماز شب می‌خوانده نمازش قضا شده یا نماز صبحش از اول وقت به آخر وقت افتاده و... در اینجا چه باید بکند؟
در روایتی آمده که به محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله عرض کردند: یا رسول الله ما وقتی در محضر شما هستیم حالات خوبی داریم و به دنیا بی علاقه و مشتاق آخرت می‌شویم؛ اما وقتی از شما فاصله می‌گیریم و به کسب و کار و زندگی و هم نشینی با خانواده مشغول می‌شویم، آن حالات معنوی از دست می‌رود و دوباره به دنیا رغبت پیدا می‌کنیم.

آیا ما منافق و دورو نیستیم؟ حضرت فرمودند: این نفاق و دورویی نیست، ولی خطر دیگری شما را تهدید می‌کند و آن خطوات شیطان است. خطوه یعنی آن قدم‌های پنهانی که مثلا سارق برای انجام دزدی و برداشتن سرمایه شما برمی دارد که آن قدم‌های پنهانی، شیطان و رد پای اوست که آرام آرام و بدون اینکه بفهمید، سرمایه‌های شما را می‌گیرد و یک دفعه می‌بینید که مثل روز اول شده اید و چیزی ندارید مثلا نماز خوانده و زیارت کرده است، اما هنوز نوبت نماز و زیارت بعدی نشده است، همه آن را از دست می‌دهد.

بعد حضرت نکته‌ای را فرمودند: اگر آن حالاتی که در نزد من وصف کردید را حفظ می‌کردید، ملائکه با شما مصافحه می‌کردند و روی آب راه می‌رفتید یعنی عالم شما عوض می‌شد و عالم ملائکه می‌شد و حالات ملائکه را پیدا می‌کردید و همنشین آن‌ها می‌شدید. این حالات هم تجلیات حالات نبی اکرم صلی الله علیه وآله است.

توصیه پیامبر به مردم برای توبه

بعد از این حضرت نکته دیگری را بیان می‌کنند و می‌فرمایند: اگر یک موقعی شیطان به شما هجوم آورد، راه حل این است که تواب باشید. تواب یعنی آن کسی که کثیرالتوبه است و به دنبال هر خطایی که از او سر می‌زند، توبه‌ای دارد و غافل از گناه و معصیت خودش نیست و نمی‌گذارد خطای دومی روی خطایش بیاید.

اگر کسی در کنار هر لغزشی بلافاصله متذکر شد و به تعبیر "آن‌هایی که وقتی اسیر شیطان شدند، بلافاصله متذکر حضرت حق می‌شوند و استغفار می‌کنند، چه کسی به جز خداوند گناه او را می‌آمرزد و حتما جبران می‌کند؟ "
حضرت فرمود: اگر می‌توانید، سرمایه هایتان را حفظ کنید که شیطان دستبرد نزند، ولی اگر هم غفلتی پیش آمد، تواب باشید یعنی این طور نباشد که اگر امروز نماز اول وقت از دستتان رفت، بی خیال باشید بلکه اگر محاسبه کردید و گریه و توبه کردید، فردا دوباره می‌توانید نماز اول وقت بخوانید.

پس اگر بر نفستان مسلط شدید و بعد از ماه رمضان خواست وسوسه کند، دوباره مسلط می‌شوید و آخرین راه برای حفظ دستاورد‌های معنوی همین تواب بودن است.

اهمیت جبران گناه

حضرت در روایتی فرمود: اگر گناهی کردید یک طوری آن را جبران کنید، حالا گاهی جبران گناه به این است که انسان خودش یکسری مجازات‌ها را در نظر می‌گیرد مثلا اگر نگاهی به نامحرم کرد یک ختم قرآن بخواند یا اگر غیبتی شنید یک ختم قرآن گوش دهد و... که اگر بتواند چنین کند، خوب است. اما اگر نتوانست فرمود: کاری کنید که قبل از گناه بعدی جبران کرده باشید.

این روایت را هم مکرر از امام رضا علیه السلام شنیده اید که اگر کسی توانایی کاری را ندارد که کفاره گناهانش باشد، زیاد صلوات بفرستد، زیرا صلوات اساس گناه را از دل انسان بیرون می‌آورد مثلا گاهی انسان غیبت می‌کند و ریشه آن حسد است و تا وقتی که ریشه حسد را نخشکاند، دوباره غیبت می‌کند. پس باید گناه خود را تدارک کنیم و یکی از راه‌های تدارک، توبه است.

خداوند نیز به توابین توفیق حفظ دستاورد‌ها را می‌دهد و اگر چیزی هم از دست دادند برای آن‌ها تدارک می‌کند. ما نیز باید سرمایه‌های خود را به خداوند و امام زمان علیه السلام بسپاریم و حدود الهی را هم رعایت کنیم تا خداوند در لحظات حساس ما را متذکر کند و شیطان نتواند ما را بلغزاند و اگر لغزشی هم پیش آمد بلافاصله توبه کرده و تأخیر نیندازیم، زیرا آفت توبه تسویف و به تأخیر انداختن آن است.
مقام توجه و ذکر؛ پاداش متقین 

بنابراین اگر انسان اهل تقوا بود یعنی دستورات خدا را رعایت کرد، خداوند نیز به او حالت ذکر و توجه می‌دهد که این توجه باعث می‌شود سرمایه هایش از دسترس شیطان محفوظ بماند. خداوند می‌فرماید: آن‌هایی که از قبل تقوا به خرج داده اند، وقتی طائف شیطان آن‌ها را مس می‌کند به جای اینکه غافل شوند، متذکر می‌شوند و به بصیرت می‌رسند.

بیشتر بخوانید:راهکار‌هایی برای جلوگیری از غفلت+فیلم

مفاد این آیه این است که شیطان در اطراف انسان و حتی متقین می‌چرخد که گاهی بعضی را با نسیمی می‌برد، اما برای آن‌هایی که محکم‌تر هستند، گردباد و فتنه‌های بزرگ درست می‌کند و وسوسه‌ها و لشکریان زیادی می‌فرستد تا آن‌ها را از جا بکند. در روایات داریم که گاهی برای یک مؤمن دو قبیله بزرگ لشکر گسیل می‌کند تا او را زمین گیر کنند.
اما آن‌هایی که متقی هستند وقتی شیطان گردبادش را می‌فرستد به جای اینکه اسیر شوند، متذکر می‌شوند و با یک نسیم و تعریف و تکذیب از جا کنده نمی‌شوند بلکه تقوا پیشه کرده و حدود خدا را رعایت می‌کنند، این تقوا موجب می‌شود که وقتی در لحظه خطر، شیطان به آن‌ها هجوم می‌آورد، غافل نباشند.
آن لحظه ایی که شیطان گردبادش را می‌فرستد و انسان را مس می‌کند، لحظه آلودگی انسان است و، چون شیطان آلوده است اگر دستش به انسان و مال او و هر چیز دیگری برسد، نجس می‌کند.

حفظ دستاوردهای رمضان از زبان حجت الاسلام نظاف

منابع: کیهان، شبستان، میرباقری دات آی آر