اینکه شب قدر در ماه مبارک رمضان واقع شده است شکی نیست، اما برخی علما شب ۲۷ ماه مبارک رمضان را شب قدر می‌دانند.
شب قدر شب رقم خوردن تقدیر انسان‌ها است. شب بارش رحمت بی کران خداوند بر سر بندگان مومن و شب نزول قرآن، معجزه جاوید رسول مکرم اسلام (ص) است.
اعتقاد به شب قدر از مشترکات مذاهب اسلامی محسوب می‌شود به طوری که همه مسلمانان بر عظمت این شب سرشار از رحمت و برکت یقین دارند.
طبق اعتقاد اهل سنت بنا بر احادیث نبوی، شب قدر در یکی از ده شب پایانی ماه رمضان واقع شده است که البته اغلب، شب بیست و هفتم را شب قدر می‌دانند و در آن شب بیش از سایر شب‌ها به دعا و تضرع و شب‌زنده‌داری و راز و نیاز با معبود خود اقدام می‌کنند.
تلاوت قرآن، شب زنده داری، برپایی نماز تهجد و کمک به ایتام و نیازمندان از جمله آداب و رسوم اهل سنت در این شب به شمار می‌رود.
نظر عالم دینی اهل سنت درباره شب قدر
مولوی "عبدالغنی دهانی" یکی از روحانیون اهل سنت سیستان و بلوچستان درباره شب قدر می‌گوید: شب قدر شب رقم خوردن سرنوشت یک ساله انسان‌ها بر روی زمین است و طبق نظر اهل سنت این شب در یکی از شب‌های ۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷ و ۲۹ ماه مبارک رمضان قرار دارد.
به گفته وی اغلب علما، شب بیست وهفتم ماه مبارک رمضان را شب اصلی و شب قدر می‌دانند، اما برای احتیاط و درک کامل برکات شب قدر، دهه پایانی ماه رمضان را به طور کامل به عبادت و تلاوت قرآن مشغول می‌شوند.
علت پنهان بودن شب قدر
به اعتقاد مولوی دهانی شاید علت مشخص نبودن کامل شب قدر این باشد که خداوند خواسته بدین وسیله زمینه عبادت و تلاش بیشتر بندگان را فراهم کند و به این طریق بر برکت و رحمت بی پایان خود در ماه مبارک رمضان بیفزاید.
کمک به مستمندان
در بسیاری از روستا‌ها و مناطق اهل سنت رسم است که برای شبشان غذای بیشتری تدارک می‌بینند و از زمان مغرب تا پاسی از شب مشغول کمک مضاعف به فقرا و نیازمندان می‌شوند و در روستا و محل، دنبال افراد نیازمند و تنگدست می‌گردند تا به آن‌ها در حد توان کمک کنند و دستشان را در شب قدر بگیرند.
اهل سنت در شب بیست و هفتم ماه رمضان با افزودن برعبادات خود و با عزمی مضاعف و قلبی سرشار از یقین در نماز تراویح شرکت می‌کنند و در ادامه از سخنرانی و موعظه علما بهره می‌برند و تا هنگام سحر، اغلب اهل سنت شب زنده داری می‌کنند و به تلاوت قرآن و خواندن نماز تهجد و ذکر خدا مشغول هستند.
سند روایی احیای شب بیست و هفتم ماه رمضان
احادیثی که از اهل بیت (ع) نقل شده بیشتر بر شب بیست و سوم و در مرحله بعدی بر شب‌های بیست و یکم و نوزدهم تأکید دارند، در حالى‌که بسیاری از اهل سنت، شب بیست و هفتم را شب قدر دانسته و روایاتی را در این مورد نقل می‌کنند، از جمله این روایت:
«ابى بن کعب در مورد شب قدر گفت: به خدا قسم من شب قدر را میدانم و دانشم در این مورد، فراوان است. شب قدر آن شبى است که رسول خدا (ص) ما را به شب‌زنده‌داری در آن امر کرد و آن شب، شب بیست و هفتم است.
آیا شب بیست و هفتم ماه رمضان، شب قدر است؟
ایشان می فرماید :در روایات، راجع به شب قدر اختلافاتی وجود دارد. شیعه اعتقاد دارد که به احتمال قوی شب بیست و سوم، شب قدر است.
شیعه شب بیست و هفتم احیاء دارد؛ اما تنها در اول شب حتی برخی قایل به شب قدر بودن شب نیمه شعبان هستند. اندازه‌گیری برنامه‌های ما اعم از سلامتی، عمر طولانی، رفاه، بلا، گرفتاری و هر پیشامدی در شب قدر اتفاق می‌افتد. شبی که مورد اختلاف است و حتی برخی، عید فطر را برای آن قائلند.
برخی اولیاء، تمام سال را احیا می‌گرفتند تا آن شب قدر که معلوم نیست چه وقت است را درک کنند. شب قدر بهترین ایام سال است. ملائکه به اذن خدا به روی زمین می‌آیند تا مقدرات ما را معلوم می‌کنند. "
ادله قدر بودن شب ۲۷ رمضان
از ابن عباس روایت کرده اند که جمله لیله القدر سه بار در سوره قدر تکرار شده و مجموع حروف لیله القدر نه حرف است و حاصل ضرب سه در نه، بیست و هفت است، به همین مناسبت باید شب قدر، شب بیست و هفتم باشد.
اما دو شبی که بیشترین احتمال قدر بودنشان وجود دارد شب‌های ۲۳ و ۲۷ رمضان است.
جمع کثیرى به استناد روایات فراوان دیگر معتقدند که شب قدر در دهه آخر ماه رمضان است و این قول، اتقان بیشترى دارد.
اینک، به پاره اى روایات در این زمینه، اشاره مى کنیم:
۱- حمران از امام پنجم (علیه السلام) درباره آیه (انا انزلناه فى لیله مبارکه) مى پرسد. امام باقر (علیه السلام) در جواب مى فرماید
بله، آن شب قدر است که در تمام سال‌ها در دهه آخر رمضان واقع شده است.
۲- پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) مى فرمایند:
شب قدر را در دهه آخر ماه مبارک رمضان بجویید.
و، اما اعمال مخصوص ۲۷ رمضان:
اعمال شب بیست و هفتم ماه رمضان
۲)نماز چهار رکعتی
از امام علی علیه‌السلام روایت شده است: از فضایل ماه رمضان و فضایل نماز در آن از ایشان سوال شد. ایشان فرمودند: هر کس درشب بیست و هفتم ماه رمضان چهار رکعت نماز بخواند به این صورت؛ سوره حمد و ملک هر کدام یکبار، و اگر سوره تبارک را حفظ نیست و نمی‌تواند، سوره توحید را ۲۵ مرتبه بخواند، خداوند او و والدینش را می‌آمرزد.
۳)دعای امام زین العابدین در این شب
از امام زین العابدین علیه السلام نقل شده که این دعا را در این شب مکرر مى خواندند:
«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی التَّجَافِیَ عَنْ دَارِ الْغُرُورِ وَ الْإِنَابَةَ إِلَى دَارِ الْخُلُودِ وَ الاسْتِعْدَادَ لِلْمَوْتِ قَبْلَ حُلُولِ الْفَوْتِ»
خدایا! جدا شدن از این دنیا را روزیم کن و رسیدن به مکان جاودانى را نصیبم فرما و آمادگى براى موت را قبل از رسیدن فوت برایم فراهم کن».
۴) دعایی منقول از پیامبر اکرم (ص) در این شب
رَبَّنَا آمَنَّا (فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنَّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ
پروردگارا، ایمان آوردیم، پس گناهان ما را بیامرز و بدى‌هایمان را بپوشان و همراه با نیکان بمیران.
رَبَّنا وَ آتِنا ما وَعَدْتَنا عَلى رُسُلِکَ وَ لا تُخْزِنا یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ)
پروردگارا، آنچه را که به فرستادگانت وعده داده‌اى به ما عطا کن و در روز قیامت رسوایمان مکن، به راستى که تو هرگز خلف وعده نمى‌کنى.
(رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلى خُرُوجٍ مِنْ سَبِیلٍ)
پروردگارا، دو بار ما را میرانده و دو بار زنده گردانیده‌اى، به گناهان خود اعتراف مى‌کنیم، آیا راهى براى بیرون آمدن [از عذاب تو]وجود دارد؟
(رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذابَها کانَ غَراماً)
پروردگارا، عذاب جهنم را از ما منصرف گردان، زیرا به راستى عذاب آن زیان‌بار است.
(رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِماماً)
پروردگارا، همسران و نسل ما را نور چشم ما قرار ده و ما را پیشواى تقواپیشگان بگردان.
(رَبَّنا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنا وَ إِلَیْکَ أَنَبْنا وَ إِلَیْکَ الْمَصِیرُ) (رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَةً لِلَّذِینَ کَفَرُوا)
پروردگارا، بر تو توکّل نمودیم و به‌سوى تو بازگشتیم و بازگشت به سوى تو است. پروردگارا، ما را گرفتار در دست کافران قرار مده.
رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنَا (وَ لِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ)
پروردگارا، ما و برادران ما را که پیش از ما ایمان آورده‌اند، بیامرز و کینه به مؤمنان را در دل ما قرار مده. پروردگارا، به راستى که تو بسیار مهرورز و مهربان هستى
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اسْتُرْ عَلَیَّ ذُنُوبِی وَ عُیُوبِی وَ اغْفِرْ لِی بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدِ إِنَّکَ الرَّءُوفُ الرَّحِیم
بر محمّد و خاندان او درود فرست و عیب‌هاى مرا بپوشان و به حق محمد و آل محمد مرا بیامرز، به راستى که تو بسیار مهرورز و مهربان هستى.
۵) دعای شب بیست و هفتم ماه رمضان
یَا مَادَّ الظِّلِّ وَ لَوْ شِئْتَ لَجَعَلْتَهُ سَاکِناً وَ جَعَلْتَ الشَّمْسَ عَلَیْهِ دَلِیلاً ثُمَّ قَبَضْتَهُ (إِلَیْکَ) قَبْضاً یَسِیراً
اى آنکه سایه خورشید را منبسط نمودى تا همه را فرا گرفت و اگر خواستى ساکن ساختى و خورشید را رهبر آن گردانیدى و پس از انبساط و فرا گرفتن عالم باز اندک اندک قبض کردى
یَا ذَا الْجُودِ وَ الطَّوْلِ وَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْآلاَءِ
اى صاحب جود و کرم و بزرگوارى و نعمت‌هاى ظاهر و باطن تویى
لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ عَالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهَادَةِ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ
که جز تو خدایى نیست داناى عالم غیب و شهودى و بخشنده و مهربانى
لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ یَا قُدُّوسُ یَا سَلاَمُ یَا مُؤْمِنُ یَا مُهَیْمِنُ یَا عَزِیزُ یَا جَبَّارُ یَا مُتَکَبِّرُ
خدایى جز تو نیست اى ذات پاک از هر آلایش اى منزه از هر عیب اى برتر از هر چه هست، اى مقتدر و قاهر و غالب اى متکبر
یَا اللَّهُ یَا خَالِقُ یَا بَارِئُ یَا مُصَوِّرُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ
اى خدا اى آفریننده اى پدید آرنده اى نگارنده صورتهاى خلق اى خدا اى خدا اى خدا
لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاَءُ
نام هاى نیکو مخصوص توست و نشان هاى مقام بلند و بزرگى و هر انعام و احسان به تو اختصاص دارد.
أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ
از تو درخواست مى کنم که بر محمد و آلش درود فرستى و نام مرا در این شب در صف اهل سعادت ثبت فرمایى
وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً
و روح مرا با شهیدان محشور سازى و طاعتم را در مقام علیین رسانى و از اعمال زشتم درگذرى
وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِیناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَاناً یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی
و مقام یقینى که هرگزاز قلبم جدا نشود و ایمانى که هر شک و ریب را از من دور کند به من عطا کنى و به هر چه قسمت و نصیبم فرموده اى راضى و خشنودم سازى
وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ
و ما را در دنیا هر چه نیکوست و در آخرت هر چه نیکوست عطا فرمایى و از آتش سوزان دوزخ نگاه دارى
وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ
و در این ماه مرا شکر و ذکر و شوق لقاى خود
وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ
و توبه و انابه به درگاهت نصیب فرمایى و بر آنچه محمد و آل محمد علیهم‌السلام را توفیق عطا فرمودى موفق کنی
«اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ فَضْلَ لَیلَةِ القَدْرِ وصَیرْ أموری فیهِ من العُسْرِ الی الیسْرِ واقْبَلْ مَعاذیری وحُطّ عنّی الذّنب والوِزْرِ یا رؤوفاً بِعبادِهِ الصّالِحین»
خدایا روزی کن مرا در آن فضیلت شب قدر را و بگردان در آن کار‌های مرا از سختی به آسانی و بپذیر عذرهایم و بریز از من گناه و بارگران را،ای مهربان به بندگان شایسته خویش!
بیشتر بخوانید:گشایش آسمان در شب سرنوشت
متن دعای مخصوص روز بیست و هفتم ماه رمضان
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ فَضْلَ لَیْلَةِ القَدْرِ وصَیّرْ أموری فیهِ من العُسْرِ الی الیُسْرِ واقْبَلْ مَعاذیری وحُطّ عنّی الذّنب والوِزْرِ یا رؤوفاً بِعبادِهِ الصّالِحین.
خدایا روزی کن مرا در آن فضیلت شب قدر را و بگردان در آن کار‌های مرا از سختی به آسانی و بپذیر عذرهایم و بریز از من گناه و بار گران را‌ای مهربان به بندگان شایسته خویش.
سخنان حجت الاسلام عابدینی درباره کاری که باعث راه یافتن به خدا در شب قدر می شود
منابع: اسلام کویست، ایسنا، سایت تقریب، برنا