نشخوار فکری یعنی احساس ناراحتی و نگرانی درباره موضوعی که قبلا اتفاق افتاده اما مدام ذهن شمارا درگیر می کند.
آیا تا به حال بیش از حد فکر کردن به یک مسئله به طور آزار دهنده‌ای باعث پریشانی ذهن شما شده است؟ تا به حال شده در مورد موضوعی نگران باشید و این احساس با شما باقی بماند تا جایی که دیگر کنترلی روی آن نداشته باشید؟
بطور خلاصه اگر این نشانه ها را دار ید شما دچار نشخوار فکری هستید.
۱۰ نشانه نشخوار فکری
دائم اشتباهات تکراری انجام می‌دهید
نمی‌توانید ذهن تان را از نگرانی‌ها دور کنید
بار‌ها و بار‌ها لحظات شرم آور را در ذهن خود زنده می‌کنید
زمان زیادی را صرف فکر کردن به معنای پنهان در مسائل می‌کنید
با خوابیدن مشکل دارید، چون احساس می‌کنید مغزتان خاموش نمی‌شود
از خود سوالات زیادی می‌پرسید: "اگر این اتفاق می‌افتاد یا نمی‌افتاد ... "
وقتی از گفتار یا رفتار کسی رنجیده می‌شوید آن را در ذهن تکرار می‌کنید
زمان زیادی را صرف نگرانی درباره چیز‌هایی می‌کنید که هیچ کنترلی بر رو آن‌ها ندارید
گاهی اوقات از آنچه در اطراف تان می‌گذرد آگاه نیستید؛ زیرا بابت اتفاقات گذشته یا اهداف آینده نگرانید
مکالمات خود با دیگران را بار‌ها در ذهن مرور می‌کنید و خود را بابت حرف‌هایی که زدید یا نزدید مواخذه می‌کنید
نشخوار فکری در معنای مفهومی، فکر کردن بیش از اندازه به مسائل مختلف است که اغلب برای فرد آزار دهنده است و استرس و اضطراب را به همراه دارد
نشخوار فکری در موارد حاد باعث کاهش اعتماد به نفس در افراد می‌شود و افسردگی را به دنبال دارد.
دلایل و زمینه‌های مختلفی می‌تواند برای نشخوار فکری وجود داشته باشددلایل نشخوار ذهنی به این نحو شرح داده شده است:
افرادی که دارای تجربه ضربات روحی یا جسمی شدید هستند، بیشترین پتانسیل را برای دچار شدن به نشخوار فکری دارند.
مواجهه با استرس‌های مداوم و غیر قابل کنترل، افراد بیش از پیش در معرض نشخوار فکری قرار می‌دهد.
برخی ویژگی‌های شخصیتی خاص مانند کمال گرایی، روان رنجوری و تمرکز بیش از حد بر روابط خود با دیگران، می‌تواند زمینه بروز نشخوار ذهنی را در فرد فراهم آورد.
افرادی که تمایل به ارزش گذاری بیش از اندازه بر روابط خود داشته و برای حفظ آن‌ها ایثار و ازخودگذشتگی بسیار می‌کنند، از آن جهت که اغلب ارزش گذاری کافی دریافت نمی‌کنند، دچار نشخوار‌های فکری می‌گردند.
افرادی که تمایل به تامل و تفکر بسیار بر وقایع ناگوار زندگی خود داشته و گمان می‌کنند که این تفکر مداوم می‌تواند راهی برای حل و فصل یا بهبود واقعه باشد، اغلب دچار نشخوار فکری می‌شوند.
گاهی ممکن است علائم و نشانه‌های نشخوار ذهنی با اختلال وسواس فکری مشابه باشد، اما این دو به هیچ وجه به یک اختلال واحد اشاره ندارند و متفاوت اند. افکار وسواسی و افکار نشخوار کننده فرایند‌های ذهنی مجزایی هستند که به لحاظ روانشناختی، به وضوح در بین اختلالات قابل تشخیص هستند.
این دو در ابعادی مانند علائم ظاهری، نحوه ارزیابی و جهت گیری زمانی با هم متفاوت اند. این دو حتی در نوع مبتلایان خود نیز متمایز اند. به این نحو که افراد مبتلا به وسواس فکری- اجباری بیشتر دچار افکار وسواسی شده و برعکس مبتلایان به افسردگی، نشخوار ذهن یرا بیشتر تجربه می‌کنند.
تفاوت میان نشخوار ذهنی و وسواس فکری
اولین و مهم‌ترین تفاوت میان نشخوار ذهنی و افکار وسواسی، در اختلال بودن آن هاست. وسواس فکری اشاره به یک اختلال روانی شناخته شده و مشخص در میان روانشناسان دارد. در حالی که نشخوار ذهنی فی نفسه یک اختلال نیست.
تنها یک مکانیسم ذهنی است که می‌تواند با شدت و ضعف یافتن، تبدیل به اختلال دیگری شود. افکار وسواسی اغلب با عمل یا یک نتیجه عملی همراه اند. به این معنا که فرد در نتیجه وسواس فکری خود، به طور مداوم اقدام به شستشو یا مرتب کردن چیزی می‌کند. در حالی که نشخوار‌های ذهنی اغلب، افکاری غم انگیز و ناراحت کننده یا تحلیل چنین وقایعی هستند.
افسردگی، افزایش فشار خون به مرور زمان، کاهش کنشگری فرد، افزایش احتمال ابتلا به اختلال وسواس اجباری یا OCD و افزایش سطح اضطراب تنها بخش از عوارض نشخوار فکری می‌باشند.
راه‌های درمان بسیاری برای افرادی که دچار این عارضه فکری هستند وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مدیتیشن، درمان دارویی و در جمع دوستان بودن اشاره کرد.
تغییر تمرکز حواس بر موضوعی دیگر:
هر بار که افکار نشخوار کننده در شما شروع به حرکت کرد، بلافاصله تمرکز خود را از افکار برداشته و بر موضوع دیگری متمرکز کنید. اموری مانند تماس با یکی از دوستان یا اعضای خانواده، انجام کار‌های خانه، تماشای یک فیلم، کشیدن یک نقاشی، کتاب خواندن، قدم زدن در اطراف خانه و…
برنامه ریزی برای تغییر:
به جای تکرار مداوم افکار منفی نشخوار کننده، برای رفع آن تلاش و برنامه ریزی کنید. کاغذی بردارید و هر گامی که می‌توانید برای اصلاح این روند تکراری بردارید را یادداشت کنید. سعی کنید در این مسیر واقع بینانه عمل کرده و همه چیز را بر اساس توانایی خود احتساب کنید. انجام این کار علاوه بر اینکه در لحظه منجر به مختل شدن نشخوار فکری شما می‌شود، با اجرای آن نیز در بهبود افکار شما موثر است.
پرسش از افکار:
سعی کنید افکار و ذهنیات نشخوار کننده را مورد پرسش قرار داده و آن را به چالش بکشید.
بازنگری در اهداف:
برخی ویژگی‌های شخصیتی مانند کمال گرایی که منجر به هدف گذاری غیر واقعی در زندگی می‌شود، می‌تواند منجر به نشخوار فکری در فرد شود. زیرا دستیابی به اهداف در حالت طبیعی ممکن نیست و فرد همواره دچار این افکار است که چرا نتوانسته اهدافش را محقق کند. در نتیجه واقع گرایی و پرهیز از کمال گرایی افراطی در تعیین اهداف زندگی، می‌تواند گام مثبتی در راستای در امان ماندن از نشخوار فکری باشد.
تمرکز بر افزایش عزت نفس:
بسیاری از افرادی که نشخوار فکری را تجربه می‌کنند، با مشکلاتی در زمینه عزت نفس مواجه اند. در نتیجه توجه به تکنیک‌های افزایش عزت نفس می‌تواند فرد را در راستای پیشگیری و بهبود نشخوار فکری یاری کند.
تمرینات مدیتیشن و ذهن آگاهی:
برخی تمرینات ذهنی مانند مدیتیشن، ذهن آگاهی و یا حتی یوگا می‌توانند عامل موثری برای کنترل نشخوار فکری باشند.
شناخت محرک ها:
افکار نشخوار کننده معمولا در موقعیت‌ها یا شرایط خاصی بروز می‌کنند. می‌توانید هر بار که خود را در حال نشخوار فکری مشاهده می‌کنید، موقعیت و شرایطی را که در آن قرار دارید، مانند ساعت، شب یا روز بودن، افرادی که در حال تعامل با آن‌ها هستید و کاری که مشغول انجام آن هستید را یادداشت کنید. شناسایی این عوامل می‌توان به شما کمک کند تا خود را کمتر در معرض آن قرار داده یا راهی برای مدیریت آن بیابید.
بیشتر بخوانید:از وسواس های فکری رها شوید...
گفتگو به جای فکر کردن:
نشخوار‌های ذهنی افکاری هستند که ظاهرا با هدف کمک به شما در راستای تخلیه احساسی یا حل یک معضل به سراغ شما می‌آیند. اما هیچ یک از انی کار‌ها را انجام نمی‌دهند. برای اینکه بتوانید از شر این افکار خلاص شوید، یکی از راه‌ها گفتگو است. می‌توانید به جای آنکه به معضل و مشکلی که در سر دارید، بیندیشید، درباره آن با یک دوست یا یک مشاور یا هر کسی که مورد اعتماد شماست، سخن بگویید.
تمرین های دکتر ناظر رونشناس برای دوری از نشخوار فکری
منابع:سایت دکتر دهقان درویشی، ایمنا