فناوری هوش مصنوعی در آغاز فصل جدید خود قرار دارد و در مسیر پیشرفت‌هایش جامعه را دستخوش تحولات بزرگی خواهد کرد.
«جودیت سیمون»، استاد اخلاق در فناوری اطلاعات از دانشگاه هامبورگ می‌گوید: «سخت است که بگوییم هوش مصنوعی روی چه حوزه‌ای اثر نخواهد گذاشت.» در ادامه به چهار روشی می‌پردازیم که این فناوری می‌تواند شکل جامعه ما را تغییر دهد.
مشاغل: هوش مصنوعی به‌سراغ کار‌های ذهنی می‌آید
سریع‌ترین اثر هوش مصنوعی احتمالاً در محیط کار احساس خواهد شد. بانک گلدمن ساکس اخیراً در گزارشی پیش‌بینی کرده است که حداکثر ۳۰۰ میلیون شغل در سراسر جهان احتمالاً خودکار می‌شوند و این اتفاق به رشد اقتصادی دنیا کمک می‌کند.
در گذشته تصور می‌شد که ربات‌ها صرفاً جایگزین افرادی می‌شوند که کار‌های فیزیکی و غیرمهارتی را انجام می‌دهند. در نتیجه، خیلی‌ها فکر می‌کردند که مشاغل ذهنی و فکری نسبتاً در امان هستند. اما حالا به‌نظر می‌رسد که نسل جدید سامانه های هوش مصنوعی زایا مثل ChatGPT و Midjourney می‌توانند کار‌های خلاقانه‌ای مثل نگارش یا طراحی را انجام دهند.
شرکت‌های حقوقی از هوش مصنوعی استفاده خواهند کرد تا قرارداد‌ها را تحلیل کنند یا به تحقیق درباره موضوعات قضایی بپردازند. شرکت‌های رسانه‌ای همین حالا بخشی از کار نویسندگان و خبرنگاران خود را به کامپیوتر‌ها واگذار کرده‌اند.
سیمون می‌گوید: «هیچ شغلی در امان نیست.» هر گاه یک شغل یا بخشی از آن شامل الگو‌های تکراری باشد، خود شغل یا بخشی از آن به‌راحتی می‌تواند به دستگاه‌ها سپرده شود.» و اگرچه افزایش بهره‌وری می‌تواند به کاهش ساعات کاری منجر شود، سیمون شک دارد که در عمل چنین اتفاقی بیفتد: «فناوری به‌طور کلی همیشه با وعده کاهش حجم کار‌ها فروخته شده، ولی در عمل هرگز چنین اتفاقی نیفتاده است.»
مالکیت فکری: چه کسی صاحب آثار هوش مصنوعی است؟
ظهور هوش مصنوعی زایا جوامع را وادار می‌کند تا دوباره به بررسی قوانین مربوط به مالکیت فکری بپردازند و احتمالاً قوانین جدیدی در این زمینه وضع کنند. این قوانین برای حفاظت از آثار متنی، تصویری و ویدیویی وجود دارند و در صورت استفاده غیرمجاز از آن‌ها به کمک مالک اثر می‌آیند.
اما زمانی که هوش مصنوعی یک مطلب، آهنگ یا لوگو را تولید می‌کند، چه می‌شود؟ چه کسی صاحب حق نشر اثر است؟ برنامه‌نویسان، خود سیستم‌های AI یا هیچ‌کس؟ و وضعیت آثاری که از آن‌ها برای تولید این ابزار‌ها استفاده شده است، چه می‌شود؟
«تیمو روس»، استاد علوم کامپیوتر دانشگاه هلسینکی می‌گوید: «این سؤال بسیار سختی است.» سیستم‌های هوش مصنوعی ازجمله ChatGPT از باد هوا اثر تولید نمی‌کنند. آن‌ها با دریافت حجم عظیمی متن، آهنگ، تصویر، نقاشی و ویدیو آموزش داده شده‌اند و حالا خالقان همان آثار را تهدید می‌کنند.
مقاومت در برابر این فناوری روبه‌افزایش است. برخی افراد و شرکت‌ها شکایت‌هایی را در این زمینه ثبت کرده‌اند تا حدومرز‌ها مشخص شود. برای نمونه، شرکت Getty Images از Stability AI بابت استفاده از حدود ۱۲ میلیون تصویر در آموزش هوش مصنوعی خود شکایت کرده است. در موردی دیگر، گروهی از هنرمندان کالیفرنیا از شرکت Midjourney و DeviantArt بابت نقض کپی‌رایت شکایت کرده‌اند.
اطلاعات نادرست: دوران نبود اطمینان در راه است
یکی از نگرانی‌های اصلی متخصصان بحث نشر اطلاعات نادرست توسط هوش مصنوعی است. با توجه به این که تشخیص محتوا‌های واقعی از جعلی خیلی دشوار شده است، می‌توان حدس زد که در آینده کمتر اطلاعاتی قابل اطمینان باشد.
پیش‌تر حتی «سم آلتمن»، مدیرعامل OpenAI سازنده ChatGPT هشدار داده بود که هوش مصنوعی می‌تواند برای ترویج گسترده اطلاعات نادرست استفاده شود.
سم تیمو روس با اشاره به این که اطلاعات نادرست در حال حاضر توسط شبکه‌های سازمان‌یافته تولید و منتشر می‌شوند، درباره آینده هشدار داده است: «اگر زمانی این اتفاق در مقیاسی گسترده قابل خودکارسازی باشد، سطح کاملاً جدیدی از نگرانی به‌وجود خواهد آمد.»
تصمیم‌های خودکار: اگر کامپیوتر «نه» بگوید چه؟
شرکت‌ها، سازمان‌ها و دولت‌ها بیش از پیش به‌دنبال استفاده از هوش مصنوعی برای خودکارسازی فرایند‌های تصمیم‌گیری هستند. برخی از این تصمیم‌ها می‌توانند پیامد‌های جبران‌ناپذیری بر زندگی افراد داشته باشند. برای مثال، ممکن است یک کامپیوتر وظیفه مصاحبه با نیرو‌های استخدامی را برعهده بگیرد.
«سلینا بوتینو»، رئیس طرح های مؤسسه فناوری و جامعه در ریودوژانیرو می‌گوید: «این مسئله چیزی است که باید به‌طور خاص مراقب آن باشیم و از هوش مصنوعی مسئولانه استفاده کنیم.»
سامانه های AI امروزی برای این که بتوانند پیش‌بینی کنند، اطلاعات زیادی را تحلیل می‌کنند. این سازوکار باعث می‌شود این سیستم‌ها در برخی موارد بسیار مؤثر عمل کنند. اما مطالعات نشان داده است که این فناوری می‌تواند مستعد تکرار بسیاری از سوگیری‌ها و تبعیض‌های موجود در جامعه باشد.