سخت بودن شناسایی علائم حیات در مریخ

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، طبق یافته‌های یک پژوهش تازه، ربات‌هایی که درحال‌حاضر مریخ را کاوش می‌کنند، احتمالاً نمی‌توانند ردپا‌های بالقوه حیات روی سیاره سرخ را شناسایی کنند.

 

مدارگرد‌های دوقلوی وایکینگ که ناسا تقریباً نیم قرن پیش راهی مریخ کرد، کشف کردند که سیاره سرخ در اوایل دوران شکل‌گیری‌اش، حدود سه تا چهار میلیارد سال قبل، آب مایع داشت. مأموریت‌های بعدی این یافته‌ها را تأیید کردند، با این پیشنهاد که شاید ارگانیسم‌هایی زمانی آنجا زندگی می‌کردند و شاید همچنان نیز می‌کنند؛ چرا که روی زمین حیات تقریباً هرجایی که آب باشد، حضور دارد.

 

بااین‌وجود، دو فرودگر وایکینگ هیچ ماده شیمیایی ارگانیک بومی واضحی در خاک مریخ کشف نکردند؛ حتی در مقیاس بخش در میلیون. حتی جدیدترین و پیشرفته‌ترین ابزار‌های مریخ‌نورد‌های کنجکاوی و استقامت تنها رد‌هایی از مولکول‌های ارگانیک ساده در بستر‌های باستانی دریاچه‌ها و دلتای رودخانه‌های مریخ یافته‌اند. این ترکیب‌ها شواهد محکمی برای حیات نیستند: دانشمندان تأکید می‌کنند که آن‌ها می‌توانستند با فرایند‌های ژئولوژیکی تولید شوند.

 

مشخص نیست شکار حیات گذشته یا فعلی روی مریخ ثمربخش بوده است یا خیر؛ زیرا سیاره سرخ یا همیشه عقیم بوده یا کاوشگر‌هایی که فرستاده‌ایم حساسیت کافی برای شناسایی هرگونه حیاتی را در محل ندارند. برای کمک به حل این راز، دانشمندان ابزار‌هایی را تست کرده‌اند که درحال‌حاضر روی مریخ هستند یا احتمال دارد که همراه با تجهیزات آزمایشگاهی بسیار حساس به مریخ فرستاده شوند.

 

مریخ‌نورد استقامت ناسا این سلفی را از خودش و یکی از ۱۰ نمونه‌ای انداخته است که از ناحیه‌ای به نام سه فورک در مریخ برداشته. این تصویر را دوربین WATSON روی بازوی رباتیک مریخ‌نورد در تاریخ ۲۰ ژانویه ۲۰۲۳، ۶۴۸مین روز روی مریخ، گرفته است.

 

پژوهشگران نمونه‌هایی را از رد استون (Red Stone)، بقایای یک دلتای رودخانه در صحرای آتاکاما در شیلی، آنالیز کرده‌اند. این رسوبات که در شرایطی بسیار خشک حدود ۱۰۰ تا ۱۶۰ میلیون سال قبل شکل گرفته‌اند، بسیار شبیه به دهانه جزیرو در مریخ هستند که درحال‌حاضر تحت کاوش است.

 

رد استون به‌طور منظم تحت تأثیر مه‌هایی است که برای میکروب‌های ساکن محل آب فراهم می‌کنند. دانشمندان با استفاده از تکنیک‌های به‌روز آزمایشگاهی ترکیبی از مواد بیوشیمیایی متعلق به میکروارگانیسم‌های منقرض و زنده را یافته‌اند. حدود نیمی از توالی‌های DNA شناسایی‌شده در رد استون از «میکروبیوم تاریک» می‌آید؛ یعنی میکروب‌هایی که پژوهشگران هنوز به‌خوبی موفق به توصیفشان نشده‌اند.

 

بااین‌حال، نسخه‌های آزمایشی ابزار‌هایی که روی مریخ هستند و یا قرار است فرستاده شوند ـ ازجمله یکی از آن‌ها که ۱۰ برابر حساس‌تر از کنجکاوی است ـ به‌سختی می‌توانستند علائم ارگانیک داخل نمونه‌های رد استون را شناسایی کنند.

 

«آرماندو آزوئا بوستوس» (Armando Azua-Bustos)، نویسنده اصلی مطالعه از مرکز اخترزیست‌شناسی مادرید می‌گوید: «من انتظار داشتم که ابزار‌های بستر آزمایشی که برای شناسایی شواهد حیات در رد استون که می‌دانستیم در آن وجود دارد، به‌کار می‌روند و از تجهیزات آزمایشگاهی استفاده می‌کنند، عملکرد بهتری داشته باشند؛ اما نداشتند.»

 

این یافته‌ها می‌گویند که برای کاوشگر‌های مریخ دشوار (یا غیرممکن) است که انواع سطح پایین مواد ارگانیکی را شناسایی کنند که اگر سه میلیارد سال قبل حیاتی روی مریخ وجود داشته است، اکنون انتظار وجودشان را در سیاره سرخ داریم.

 

آزوئا بوستوس می‌گوید: ما همچنان داریم یاد می‌گیریم که چگونه شواهد حیات را روی مریخ شناسایی کنیم. طبیعت فعلی ابزار‌های فرستاده‌شده محدودیت‌های خود را دارد. اما این به‌دلیل طراحی بد آن‌ها نیست؛ ما همچنان در مسیر یادگیری هستیم.

 

به‌گمان دانشمندان، بقایای حیات باستانی در رد استون صحرای آتاکاما به چیزی که می‌توان در مریخ یافت، شباهت دارد، اما ابزار‌های مریخ‌نورد‌های فعلی نمی‌توانند این علائم را شناسایی کنند.

 

پژوهشگران پیشنهاد می‌دهند که مأموریت‌های آینده روی مریخ باید به‌دنبال بازگرداندن نمونه‌ها از سیاره سرخ به زمین باشند تا دانشمندان با پیشرفته‌ترین تجهیزات در دسترس آن‌ها را برای کمک به حل معمای حیات مریخی آزمایش کنند. ناسا و آژانس فضایی اروپا قصد دارند که تا حداقل تا سال ۲۰۳۳ موادی را که استقامت جمع‌آوری کرده است، به زمین بفرستند.

 

پژوهش‌های آینده می‌توانند به تحلیل میکروبیوم تاریک رد استون بپردازند. به گفته آزوئا بوستوس، این میکروب‌ها یا چنان با میکروارگانیسم‌های شناخته‌شده تفاوت دارند که طبقه‌بندی‌های فعلی را زیر سؤال می‌برند، یا بقایای حیاتی هستند که میلیون‌ها سال قبل (زمانی که همچنان آب وجود داشت) در آن ناحیه حضور داشت، اما حالا خویشاوندان زنده‌ای ندارند که بتوانیم مقایسه‌شان کنیم.

 

درمجموع، آزوئا بوستوس اشاره می‌کند که بقایای احتمالی زیادی در رد استون شناسایی خواهند شد. او می‌گوید این کار جدید «مانند نمونه‌برداری از یک خیابان در نیویورک برای تعیین خصوصیات کل نیویورک است.»

 

پژوهشگران یافته‌های خود را ماه گذشته در ژورنال Nature Communications منتشر کرده‌اند.