ضرورت برجسته‌سازی نقش کاربرد پرتوها در جامعه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، گستره استفاده از فناوری‌های نوین آنچنان وسیع شده که پایانی برای آن نمی‌توان متصور شد؛ این روز‌ها ردپای فناوری هسته‌ای را می‌توان در حوزه‌های بهداشت و سلامت، پزشکی، کشاورزی، محیط زیست، صنعت و ... مشاهده کرد.

 

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازان انرژی اتمی ایران؛ برخلاف تصور عمومی، صنعت هسته‌ای فقط به غنی‌سازی اورانیوم، نیروگاه‌های اتمی و ... محدود نمی‌شود بلکه محققان و پژوهشگران ایرانی توانسته‌اند با تلاش و کوشش فراوان به موفقیت‌های خیره‌کننده‌ای دست یابند.

خوشبختانه در ۱.۵ سال گذشته و با تغییر رویکرد مدیریتی در سازمان انرژی اتمی، فناوری هسته‌ای توانسته از جایگاه بهتری در میان جامعه برخوردار شود و در این مسیر پای این فناوری به زندگی روزمره مردم باز شده و اثرات آن به‌ویژه در حوزه‌هایی نظیر سلامت، کشاورزی و صنعت بسیار مشهود است.

یکی از موضوعات فناوری هسته‌ای که ارتباط مستقیمی با زندگی مردم دارد، کاربرد پرتوهاست؛ دانشی که توسعه آن سبب شده بتوانیم امنیت غذایی را تضمین کنیم و از هدر رفت و ضایعات محصولات کشاورزی بکاهیم.

بررسی‌ها نشان می‌دهد اعتماد کشاورزان و تولیدکنندگان مواد غذایی به صنعت هسته‌ای بیشتر شده و شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها توانسته گام‌های موثری در زمینه نهادینه کردن جایگاه این فناوری بردارد. هرچند فعالیت‌های این شرکت محدود به این بخش نمی‌شود و توانسته به دستاورد‌های چشمگیری در عرصه پزشکی، بهداشت و سلامت دست یابد.

 

در نخستین روز‌های سال ۱۴۰۲ معاون سازمان انرژی اتمی ایران ضمن تبریک نوروز ۱۴۰۲ و آرزوی موفقیت برای مردم ایران اسلامی با اشاره به مهمترین اقدامات شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها در سال ۱۴۰۱  گفت: سال گذشته اقدامات فراوانی در این معاونت و در شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها انجام دادیم.

 سیدپژمان شیرمردی درباره مهمترین اقدامات و طرحهای این معاونت در سال ۱۴۰۱ گفت: فعالیت‌هایی که در حوزه کاربرد پرتو‌ها در این شرکت انجام شده را می‌توان به چهار دسته مهم تقسیم بندی کرد. نخستین اقدامی که انجام شد؛ تهیه سند آمایش سرزمینی تخصیص سامانه‌های پرتودهی بود. نگاه ما این بود که توسعه سامانه‌های پرتودهی به‌صورت هدفمند باشد و براساس ظرفیت‌های موجود در استان‌های مختلف کشور این تاسیسات نصب و راه اندازی شوند تا بتوانند به مردم عزیز کشور خدمات رسانی کنند.

 

آقای شیرمردی گفت: بر اساس سند آمایش سرزمینی، کشور را به ۱۲ منطقه تقسیم‌بندی کرده و ۱۲ نقطه مهم و دارای اولویت را استخراج کردیم و همچنین مطابق محاسبات و داده‌هایی که از مراجع مختلف اخذ کردیم، توانستیم این سند را به عنوان مرجع توسعه سامانه‌های پرتودهی ارایه کنیم.

وی تصریح کرد: سال گذشته رویکرد ما در ۱۲ منطقه تعیین شده این بود که علاوه بر مشارکت دولت و نیز سازمان انرژی اتمی ایران، بتوانیم از ظرفیت بخش خصوصی هم برای توسعه سامانه‌ها استفاده کنیم. در این راستا قرارداد‌هایی به‌منظور راه‌اندازی سامانه‌ای برای پرتودهی مواد غذایی و همچنین تجهیزات پزشکی با سازمان اوقاف در سطح استان فارس منعقد کردیم. همچنین در استان همدان و در شهر ملایر نیز عملیات احداث یک سامانه با حضور بخش خصوصی آغاز شد. در استان کرمانشاه نیز مذاکراتی را داشتیم که منجر به یک تفاهم‌نامه شد که در سال ۱۴۰۲ به سمت اقدام عملیاتی و اجرایی‌سازی آن گام برمی‌داریم تا بتوانیم سومین سامانه مشارکتی در این عرصه را اجرایی کرده و به مرحله بهره‌برداری برسانیم.

وی تاکید کرد: در سال ۱۴۰۲ نیز این فرآیند را با سرعت دنبال خواهیم کرد.

 

معاون سازمان انرژی اتمی ایران با اشاره به توان داخلی در طراحی و ساخت سامانه‌ها افزود: برنامه دوم در شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها این بود که در مورد ساخت تجهیزات، نگاه به توانایی داخلی داشته باشیم و بومی‌سازی را به عنوان یکی از اولویت‌ها، مورد توجه قرار دهیم. در این راستا توانستیم سامانه‌های پرتابل یا خودحفاظ گاما را طراحی و تولید کنیم.

آقای شیرمردی با اشاره به حمایت‌های رییس سازمان در زمینه توسعه کاربرد پرتو‌ها عنوان کرد: با حمایت رییس سازمان انرژی اتمی ایران، فرآیند خرید چشمه‌های کبالت را دنبال کردیم که شرکت پارس‌ایزوتوپ نیز در این موضوع با ما همکاری و مشارکت داشت.

 

وی درباره ساخت تجهیزات پرتودهی در داخل کشور گفت: به صورت جدی وارد عرصه ساخت تجهیزات پرتودهی متکی بر استفاده از شتابگر‌ها شده‌ایم به‌طوری‌که نخستین سامانه شتابگر با کاربری «ان دی تی» را در شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها ساختیم و در سال‌جاری و با تکمیل ساختمان نصب این شتابدهنده و بونکر آن، به سمت استفاده کاربری‌های این شتابدهنده حرکت می‌کنیم.

وی درباره سایر فعالیت‌های این شرکت گفت: طراحی و ساخت تجهیزات پرتو‌های غیریون‌ساز یکی از مهمترین موضوعات دیگری بود که دنبال کردیم که در این زمینه می‌توان طراحی و ساخت مدل‌های مختلف سامانه‌های آفت‌زدای مایکرویو اشاره کرد و یا از سامانه اسانس‌گیری که تحت عنوان پارس اسانس که در یزد ساخته شده؛ نام برد. این سامانه نسبت به روش‌های سنتی قابلیت تولید ۲ برابری اسانس را دارد و همچنین مدت زمانی که گرفتن اسانس تقریبا ۴ دقیقه است در حالی که این فرایند در روش‌های سنتی بیش از ۸ ساعت به طول می‌انجامد.

وی با تاکید بر بومی‌سازی در طراحی و تولید سامانه‌های شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها اظهار کرد: در رابطه با بحث بومی‌سازی نگاه ما نه تنها در رابطه با ساخت تجهیزات و دستگاه‌ها بود بلکه به‌منظور تولید مواد فرآوری شده با پرتو‌ها نیز گام‌هایی برداشته‌ایم که می‌توان به تولید پودر بندآورنده خون به عنوان یکی از نیاز‌های حوزه بهداشت و درمان کشور اشاره کرد که تا پیش از این ناچار به واردات بودیم و این ماده مهم ارزبری بالایی داشت. همچنین توانستیم مواد دیگر مثل سوپرجاذب‌های بهداشتی را در مجتمع فرایند یزد تولید کنیم که فاز نیمه صنعتی این پروژه در دهه مبارک فجر توسط ریاست سازمان رونمایی شد.

آقای شیرمردی خاطرنشان کرد: خوشبختانه امروز با رویکردی که داریم به‌دنبال تجاری‌سازی این‌گونه محصولات هستیم و قطعا در آینده می‌توانیم کشور را در این زمینه بی‌نیاز کنیم. همچنین در این راستا تحقیقات بر روی تولید برخی مواد دیگر را آغاز کرده‌ایم که نتایج آن در سال‌های بعدی بدست می‌آید.

وی با اشاره به لزوم تقویت ارتباط با شرکت‌های دانش بنیان گفت: سومین اقدامی که در این شرکت انجام شد؛ تقویت ارتباط با شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان یک برنامه مهم در این معاونت دنبال شد، زیرا اعتقاد داریم حضور بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند موتور محرک حوزه اقتصادی در شرکت کاربرد پرتو‌ها باشد. به حتم مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند بر دانش ما در این عرصه بیافزاید و نیز سطح دانشی که در مجموعه توسعه کاربرد پرتو‌ها وجود دارد نیز می‌تواند کمک‌کننده و تسهیل کننده امور برای پیشرفت کار شرکت‌های دانش‌بنیان باشد.

آقای شیرمردی افزود: در ماه‌های اخیر با ۱۱ شرکت دانش بنیان قرارداد بسته‌ایم تا بتوانیم پروژه‌ها را به‌صورت مشارکتی پیش ببریم و مشکلات این شرکت‌ها را حل کنیم.

شیرمردی خاطرنشان کرد: حمایت از بخش خصوصی در راستای توسعه سامانه‌های پرتودهی است و در این مسیر فقط ظرفیت‌های داخل سازمان را دنبال نکردیم بلکه سعی شد تا با تقویت توان خود، ضمن رصد فضای موجود از ظرفیت‌های بیرونی نیز استفاده کنیم. این موضوع در اصل کمکی بود که به شرکت‌های خصوصی شد و نیز ما را در پیشبرد امور جدی‌تر کرد و سبب شد تا با تکیه بر چنین ظرفیتی، برنامه‌ها را با سرعت بیشتری پیش ببریم.

مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها با اشاره به لزوم ارتباط و تقویت روابط این شرکت با جامعه علمی و دانشگاه‌ها عنوان کرد: موضوع چهارم این بود که دانشگاه‌ها را به عنوان محل تولید علم و فناوری باید در نظر گرفت و در این زمینه معتقدیم باید ارتباط تنگاتنگی با جامعه علمی کشور داشته باشیم و از ظرفیت علمی و دانش اساتید و دانشجویان استفاده کنیم.

وی افزود: به‌منظور پیشبرد پروژه‌ها و حل مشکلات فنی شرکت توسعه کاربرد پرتوها؛ سعی کردیم از ظرفیت نخبگان دانشگاه‌های گوناگون استفاده کنیم و در ارتباط با دانشگاه‌ها به نگاه کاربردی که به حوزه دانش داشتیم، جامه‌عمل پوشانیدم.

آقای شیرمردی تصریح کرد: معتقدیم این ارتباط باید به شکل جدی ادامه یابد و زنجیره‌ای که به دنبال آن هستیم از تولید ایده تا محصول و بازار را به صورت جدی و عملیاتی پیاده‌سازی کنیم.

 

معاون سازمان با تاکید بر اینکه موضوع دیگری که در کنار این چهار اولویت دنبال کردیم، افزایش بهره‌وری ظرفیت‌ها و امکانات موجود بود؛ گفت: سه سامانه پرتودهی فعال در بناب، تهران و یزد داشتیم که تجهیزات این سامانه‌ها با برنامه‌ریزی علمی، تقویت شد و نیز با تعمیر و تعویض برخی از تجهیزات فرسوده بهره‌وری سامانه‌ها را تا سه‌برابر ارتقا دادیم و نیز با مدیریت صحیح توانستیم از حضور نیرو‌های انسانی متخصص در این سامانه‌ها بهره‌مند شویم.

وی خاطرنشان کرد: بهره‌مندی از حضور نیرو‌های انسانی متخصص، نقطه عطفی در افزایش بهره‌وری در شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها محسوب می‌شود و موضوع مهمی است که در بخش‌هایی غیر از سامانه‌ها نیز دنبال کردیم و نتایج خوبی به‌دست آمد.

 

وی در پاسخ به این پرسش که در راه دستیابی به دستاورد‌های مهم در این شرکت با چه چالش‌هایی مواجه بوده‌اید؛ اظهار کرد: انجام کار‌های بزرگ، با چالش‌هایی مواجه می‌شود به‌طوری‌که نخستین چالش ما در زمینه سامانه‌های پرتودهی، بحث تامین چشمه‌های کبالت ۶۰ بود، زیرا سامانه‌های پرتابل یا خودحفاظ ساخته شده در این شرکت به کبالت ۶۰ نیاز داشت و خوشبختانه با پیگیری‌های انجام شده و با حمایت‌های رییس سازمان و نیز با همکاری شرکت پارس‌ایزوتوپ توانستیم این قول را بگیریم که در سال ۱۴۰۲ کبالت ۶۰ مورد نیاز در سامانه‌های ثابت و همچنین خودحفاظ را برطرف کنیم.

وی ادامه داد: چالش بعدی، بحث بدهی‌های انباشته‌ای بود که شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها از سال‌های پیش داشت که سبب ایجاد دغدغه ذهنی شده بود که حل این چالش در گرو برنامه‌ریزی‌های دقیق بود؛ خوشبختانه در ماه‌های گذشته بخشی از این بدهی پرداخت شده و نگاه ما این است که در سال‌های بعد این موضوع کاملا برطرف شود.

شیرمردی با اشاره به نبود اطلاع و دانش کافی جامعه نسبت به ظرفیت‌های خوب کاربرد پرتو‌ها توضیح داد: بار‌ها اعلام کرده‌ایم که از بعد اقتصادی، حوزه کاربرد پرتو‌ها حوزه درآمدزا محسوب می‌شود و اکنون بیش از ۱۰۰ کشور دنیا از محصولات پرتودهی شده استفاده می‌کنند. البته گفتنی است در سال‌های گذشته در مورد این موضوع و ظرفیت‌های خوب آن صحبت نکرده بودیم و یا در رابطه با استفاده از محصولات پرتودهی شده با مردم کشور کمتر صحبت شده بنابراین شناخت کافی نسبت به این محصولات در جامعه وجود ندارد. این مساله موجب شد که استقبال از محصولات پرتودهی شده چه در بعد محصولات بهداشتی و حوزه سلامت و چه در بعد محصولات کشاورزی و مواد غذایی کم باشد؛ بنابراین با تبیین مکرر و صحبت با مردم عزیز، استقبال روبه افزایش است.

وی عنوان کرد: با همراهی مدیریت اداره کل دیپلماسی‌عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان و همکاری با رسانه‌ها، جریانی را آغاز کرده‌ایم که در آن بخش‌های مختلف کاربرد پرتو‌ها در زندگی مردم تبیین شود؛ در طول سال ۱۴۰۱ سعی شد تا در زمینه ارتقای دانش و آگاهی مردم نسبت به حوزه وسیع کاربرد پرتوها، کلیپ‌هایی ساخته و مصاحبه‌های تلویزیونی مختلفی انجام شود تا مردم در جریان نقش موثر و مهم کاربرد پرتو‌ها در ارتقای کیفیت زندگی خود قرار گیرند.

 

مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها درباره مهمترین برنامه‌های این شرکت و معاونت در سال‌جاری (۱۴۰۲) توضیح داد: در سال‌جاری مسیر فعلی را با سرعت بیشتر، کیفیت بالاتر و با انگیزه قوی‌تر ادامه می‌دهیم، زیرا به تاثیرات فعالیت‌ها و سامانه‌های خود در ۱۲ منطقه کشور مطابق سند راهبردی سازمان اعتقاد داریم.

وی تصریح کرد: سعی می‌کنیم در مدت زمان کوتاه‌تری به اهداف تعیین شده مطابق برنامه‌۲۰ ساله سازمان انرژی اتمی ایران دست‌یابیم. به حتم در سال ۱۴۰۲ رویکرد ما این است که پروژه سامانه‌های پرتودهی را در بخش عمده‌ای از ۱۲ منطقه‌ای که در سند آمایش سرزمینی تعیین شده؛ آغاز کنیم. خوشبختانه فرآیند طراحی این سامانه‌ها شروع شده و بخش خصوصی را وارد این عرصه کرده‌ایم. این مساله در اصل نخستین اولویت‌های ما محسوب می‌شود و در نظر داریم که مطابق سند راهبردی سازمان؛ در سال ۱۴۰۲ سامانه‌های پرتودهی با سرعت بیشتری توسعه یابند.

 

آقای شیرمردی افزود: ساخت تجهیزات جدیدتر با رویکرد حل نیاز‌های کشور برای ما مهم است. خود را رقیب بخش خصوصی نمی‌دانیم و نگاه ما این است که به عنوان یک مجموعه حاکمیتی در بخش‌هایی که نیاز کشور محسوب شده و شرکت‌های دانش بنیان و خصوصی به آن وارد نشده‌اند؛ ورود کنیم و نیاز‌های کشور را برطرف سازیم. همچنین در بخش‌هایی که شرکت‌های دانش بنیان حضور دارند، زمینه‌های فعالیت بخش خصوصی را فراهم سازیم و در نهایت این شرکت را تقویت کنیم. به حتم با این رویکرد در سال ۱۴۰۲ هم ارتباطات بیشتری با شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد خواهیم کرد و هم از ظرفیت آن‌ها در توسعه صنعت کاربرد پرتو‌ها استفاده می‌کنیم.

معاون رییس سازمان انرژی اتمی ایران خاطرنشان کرد:‌همه هدف ما این است که ضریب نفوذ کاربرد پرتو‌ها و صنعت صلح آمیز هسته‌ای و نیز فناوری هسته‌ای را در زندگی مردم بیشتر کنیم.

 

مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها اظهار کرد: در این دوره به دنبال برجسته‌سازی نقش کاربرد پرتو‌ها در سازمان و جامعه هستیم، زیرا هنگامی که نقش کاربرد پرتو‌ها در این سازمان افزایش یابد شاهد حضور پررنگ‌تر پرتو‌ها در جامعه خواهیم بود. 

وی با بیان این‌که در دولت سیزدهم و با تدابیر مهندس اسلامی و نیز مجموعه دولت، رویکرد این بوده است که توسعه متوازن در بخش‌های مختلف حوزه هسته‌ای اتفاق بیافتد تا بخش‌هایی که رشد بیشتری داشته‌اند به مسیر خود ادامه دهند و در مقابل بر سرعت بخش‌هایی که نیاز به حرکت بیشتر داشته و یا مغفول مانده بودند؛ افزوده شود تا بتوانیم صنعت هسته‌ای را با رویکرد توسعه متوازن به سمت جلو حرکت دهیم.

وی خاطرنشان کرد: مطمئنم از بعد اقتصادی، اجتماعی و نیز از بعد ارتقای مولفه‌های اقتدار حوزه کاربرد پرتو‌ها در آینده‌ای نزدیک و به صورت ملموس اثرات خود را در جامعه نشان خواهد داد.

وی در پایان با به‌کار بردن واژگانی شرکت توسعه کاربرد پرتو‌ها را این‌گونه توصیف کرد: «ارتقای کیفیت زندگی با کاربرد پرتوها».