گلی عجیب که مگس‌های تقلبی می‌سازد!

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، گل‌ها با استفاده از یک جعبه ابزار موجود از دی ان‌ای فریب‌های متقاعد کننده‌ای را انجام می‌دهد. ارکیده‌ها بدنام‌ترین گل برای تقلید حشرات هستند و می‌توانند برای حشره‌ها ظاهر و بویی غیرقابل مقاومت داشته باشند.

اخیراً دانشمندان به گل مروارید آفریقای جنوبی Gorteria diffusa نگاه کردند که تقلید جنسی آن در تاریخ تکاملش ظاهر شده، ولی در همه گل‌های این گونه سازگار نیست. گلبرگ‌های این گل از زرد کم رنگ تا قرمز متمایل به نارنجی روشن است که برخی از آن‌ها  لکه‌هایی دارند که دایره‌ای را در اطراف مرکز گل تشکیل می‌دهند.

شکل ظاهری این گل‌ها بسیار متفاوت است و در برخی گونه ها، لکه‌ها به برجستگی‌های سبز یا سیاه تبدیل شده اند که شبیه به مگس هستند. این ظاهر عجیب دقیقاً شبیه جفت ماده است که به طرز اغواکننده‌ای روی گلبرگ‌ها منتظر جفت نر است.

تحقیقات جدید به رهبری رومن کلنبرگر (Roman Kellenberger) زیست‌شناس تکاملی از دانشگاه کمبریج، بررسی می‌کند که چگونه سه دسته از ژن‌ها که زمانی هیچ ارتباطی با جذابیت مگس‌های شاخدار نداشتند، به بخشی از استراتژی این گل تبدیل شده اند.

بورلی گلاور (Beverley Glover) زیست‌شناس گیاهی و پژوهشگر ارشد دانشگاه کمبریج می‌گوید: این گیاه ژن‌های موجود را که کار‌های دیگری را در قسمت‌های مختلف انجام می‌دهند، گرد هم آورده تا نقطه‌ای پیچیده روی گلبرگ‌ها ایجاد کند که مگس‌های نر را فریب دهد. یکی از این ژن‌ها آهن را در اطراف گیاه به جریان در می‌آورد، دیگری باعث رشد پرز‌های ریشه می شود و سومی زمان تولید گل را کنترل می‌کند.

گلاور در ادامه توضیح می‌دهد که ژن‌های متحرک آهن نقاطی را ایجاد می‌کنند که گرده افشان‌ها را برای دریافت پاداش شهد به مرکز گل هدایت می‌کنند. این عمل یک استراتژی گرده افشانی آزموده شده و واقعی است که گل‌ها مدت‌ها قبل از ظهور تقلید جنسی به آن تکیه داشتند. ترکیب رنگدانه‌های حاصل یک رنگ سیاه-آبی-سبز است که دقیقاً همان رنگی است که ما آن را با مگس مرتبط می‌کنیم.

به گفته او، مجموعه‌ای از ژن‌هایی که معمولاً در محدود کردن تولید گل دخیل هستند، در مرحله بعدی به عنوان یک کلید خاموش کننده برای لکه‌های هدایت‌کننده شهد تغییر کاربری داده، باعث می‌شود مگس‌های تقلبی در موقعیت‌های ظاهراً تصادفی روی گلبرگ‌ها ظاهر شوند. توالی ژنی که معمولاً در تولید پرز‌های ریشه گیاه دخیل است، مسئول واقعی شکل و بافت سه بعدی لکه‌های گلبرگ مگس مانند می‌شود.

کلن برگر در خاتمه می‌گوید: مگس‌های نر مدت زیادی روی گل‌های دارای لکه‌های ساده نمی‌مانند، اما آن‌قدر با این مگس‌های تقلبی متقاعد شده اند که زمان بیشتری را صرف جفت‌گیری با آن‌ها کرده، گرده‌های بیشتری روی گل می‌مالند و به گرده افشانی آن کمک می‌کنند.

این مطالعه در Current Biology منتشر شده است.

مترجم: مهدی فلاحی پناه