امروز سالگرد نخستین راهپیمایی فضایی در تاریخ

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، الکسی لئونوف در دو ماموریت تاریخی به نام‌های «ماموریت واسخود-۲» (Voskhod ۲) و در «پروژه آزمایشی آپولو-سایوز» (Apollo–Soyuz Test Project) حضور داشته است. وی در ماموریت واسخود-۲ نخستین راهپیمایی فضایی را انجام داد و به نخستین فردی تبدیل شد که در طول تاریخ این کار را انجام داده است.

 

در روز ۱۸ مارس ۱۹۶۵، فضاپیمای واسخود-۲ از پایگاه فضایی بایکونور به فضا پرتاب شد. فرمانده پرواز «پاول بلیایف» و ناوبر آن «آلکسی لئونوف» بود. الکسی در این پرواز یک بسته مداد شمعی با رنگ‌های مختلف نیز به همراه داشت، زیرا وی از کودکی به هنر و نقاشی علاقه وافری داشت.

 

در مدار زمین، الکسی لئونوف ابتدا به محفظه هوایی متصل به فضاپیمای واسخود وارد شد و خود را به آرامی بیرون کشید. پس از چند ثانیه مکث، در حالی‌که با کابل ایمنی به فضاپیما متصل بود، فضاپیما را رها کرد و در فضای بیکران شناور شد. وی در حالی‌که بیرون فضاپیما شناور بود، مستقیماً در جهت تابش خورشید قرار داشت و حرارت داخل لباس فضایی‌اش بیش از حد پیش‌بینی شده بالا رفته بود. او نتوانست دوربین تلویزیونی نصب شده روی سینه لباسش را روشن کند و تنها تصاویر تلویزیونی از دوربین نصب شده روی فضاپیما برداشته می‌شد. این تصاویر با چند دقیقه تأخیر در سراسر شوروی آن روز پخش می‌شد. روی‌هم رفته الکسی به مدت ۱۲ دقیقه در فضای بیکران شناور بود. 

 

خود الکسی درباره این لحظات می‌گوید: وقتی از فضاپیما خارج شدم بر فراز دریای مدیترانه بودیم. سرم را که بالا بردم منظره‌ای بسیار گسترده در مقابل چشمانم ظاهر شد، انگار به یک نقشه غول‌آسا و رنگارنگ نگاه می‌کردم. در سمت چپ یونان و ایتالیا، روبرویم شبه جزیره کریمه و سمت راستم کوه‌های پوشیده از برف منطقه قفقاز و رود ولگا را می‌دیدم. پس از لحظات پرهیجان اولیه، حواسم را متمرکز کردم و به مرکز کنترل گفتم که حالم خیلی خوب است. سپس با یک حرکت کوچک خودم را از محفظه هوایی دور کردم، درست مثل شناگری که برای نخستین بار از کناره استخر دور می‌شود… من در فضای بیکران راهپیمایی می‌کردم، اولین انسانی بودم که چنین تجربه‌ای می‌داشت. شعف و هیجان آن لحظه‌ها را با هیچ حسی در زندگی نمی‌توان مقایسه کرد. از طرفی مانند یک مورچه در برابر عظمت کیهان احساس ناچیز بودن می‌کردم و از طرف دیگر احساس قدرت عجیبی در من موج می‌زد. اراده و دانش انسان بود که مرا بر فراز کره زمین قرار داده بود، احساس می‌کردم نماینده نوع بشر هستم. شدت این احساسات متناقض کاملاً مرا مسخ کرده بود.

 

در مرحله آماده‌سازی برای فرود، فضاپیمای واسخود-۲ دچار چهار مشکل پیاپی شد. در ابتدا پس از دور انداختن محفظه هوایی، فضاپیما با سرعت ۱۷ درجه در ثانیه شروع به دوران حول محور خود کرد. سپس فشار اکسیژن درون کابین تا حد خطرناکی بالا رفت و در نهایت سیستم فرود خودکار فضاپیما از کنترل خارج شد. فضانوردان با راهنمایی مرکز کنترل زمینی دو مشکل اول را حل کردند. پس از آن، سیستم فرود خودکار فضاپیما را خاموش کرده، خود کنترل فرود فضاپیما را بدست گرفتند. پس از حل مشکلات بالاخره فضاپیمای واسخود وارد جو زمین شد، اما برخلاف پیش‌بینی بخش سرویس فضاپیما از کپسول حامل فضانوردان جدا نشد و با چند رشته کابل به آن متصل باقی ماند. این مشکل باعث شد فضاپیما دچار تلاطم و دوران شدید شود، تا اینکه بالاخره کابل‌ها در اثر حرارت ناشی از ورود به جو زمین سوختند. در نهایت فضاپیما در میان برف در جنگل‌های انبوه تایگا در ۲۰۰۰ کیلومتری شهر پرم و بسیار دورتر از موقعیت برنامه‌ریزی شده فرود آمد. آن‌ها با فرستادن پیام‌های رادیویی سعی کردند مرکز را از موقعیت دقیق خود مطلع کنند. با اینکه این پیام‌ها در مسکو دریافت نشده بود، اما پست‌های شنیداری رادیویی در شبه جزیره کامچاتکا و در شهر بن در آلمان پیام‌ها را دریافت کرده بودند.

 

تا رسیدن کمک، فضانوردان دو شب را در داخل کپسول فضایی سر کردند. هواپیما‌های گشتی پس از دو روز موقعیت فضاپیما را کشف کردند و تیم نجات به همراه بالگردی برای نجات به منطقه فرستاده شد و فضانوردان به همراه تیم نجات با اسکی کردن روی برف خود را به بالگرد رساندند.

 

پس از بازگشت به مسکو، آلکسی لئونوف عالی‌ترین نشان‌های ملی، شامل «قهرمان اتحاد شوروی» و «نشان طلایی لنین» را دریافت کرد و درجه نظامی وی به سرهنگی ارتقاء داده شد.

 

لئونوف در تمام ماموریت‌های فضایی‌اش، به همراه خود مداد رنگی و مداد شمعی به مدار زمین می‌برده و صحنه‌هایی را که از فضاپیما می‌دیده نقاشی می‌کرده است. الکسی از کودکی به نقاشی علاقه‌مند بود و خانواده‌اش او را با خرید کاغذ، مداد رنگی، آبرنگ و بوم تشویق می‌کردند. پیش از دوران مدرسه، استعداد او در نقاشی به وی کمک کرده بود که از راه رنگ زدن گچکاری دیوار دوستان و آشنایان، درآمد ناچیزی برای خود کسب کند. آرزوی الکسی این بود که در بزرگسالی هنرمند شود.

 

در سال۱۹۵۳، الکسی وارد دانشکده خلبانی در اوکراین شد. دو سال اول را به آموختن مبانی پرواز و پرواز با هواپیما‌های ساده سپری کرد. سپس برای آموختن پرواز با هواپیما‌های جت جنگنده به دانشکده عالی خلبانی در چوگویف رفت. بخاطر استعداد، پشتکار و انضباط، پس از مدت کوتاهی با ترفیع به درجه گروهبانی، به عنوان دستیار فرماندهی دانشجویان دانشکده خلبانی منصوب شد.

 

در سال ۱۹۵۹ در طول پرواز با یک فروند میگ-۱۵ تغییریافته، هواپیما دچار یک رشته نقص فنی خطرناک شد. او بجای پرش به بیرون و رها کردن هواپیما که روش معمول و معقول در آن شرایط بود، موفق شد هواپیما را با دردسر زیاد، ولی سالم فرود بیاورد.

چند روز پس از این واقعه، گروهی نظامی به پایگاه هوایی وی رفتند و از او دعوت کردند که به دانشکده خلبانان آزمایشگر ملحق شود و به آزمایش نسل جدید هواپیما‌های جنگنده و وسایل پرنده پیشرفته بپردازد. پیش‌شرط ورود به آنجا، گذراندن آزمایش پزشکی در مسکو عنوان شده بود.

 

پس از آزمایش‌های اولیه پزشکی، روانی و استقامت، از ۳۰۰۰ مدعو نهایتاً ۴۰ نفر برای دور دوم آزمایش‌ها انتخاب شدند. روز ۴ اکتبر ۱۹۵۹ در سالن انتظار بیمارستان نیروی هوایی در مسکو، الکسی با یکی دیگر از خلبانان برگزیده که در حال خواندن کتاب "پیرمرد و دریا" بود، آشنا شد؛ «یوری گاگارین» (Yuri Gagarin).

 

الکسی لئونوف و یوری گاگارین هر دو جزء گروه کوچکی بودند که پس از چند دوره آزمایش مضاعف انتخاب شدند. پس از این انتخاب، به الکسی اطلاع داده شد که می‌توانند در این مرحله تصمیم بگیرند که خلبان آزمایشگر باشند یا به گروه در دست تأسیس کیهان‌نوردان بپیوندند. او کیهان‌نوردی را انتخاب کرد.

 

۶ ماه پس از آغاز تمرین‌ها، گروه کیهان‌نوردان برای نخستین بار با «سرگئی کارالیوف» (Sergey Korolov)، پدر برنامه فضایی شوروی، ملقب به «طراح ارشد» ملاقات کردند. در این ملاقات و دیدار‌های بعدی، کارالیوف بخشی از برنامه‌هایی را که برای سفر فضایی انسان در سر داشت، برای آن‌ها توضیح داد. وی گفت که ماموریت‌های آینده ایجاب می‌کند فضانوردان فنون راهپیمایی و انجام کار در فضا را فرا بگیرند. سپس از لئونوف خواست که طراحی فضاپیمای جدید «واسخود» (Voskhod) و نحوه کار محفظه هوایی آن را از نزدیک بررسی کند و نتایج کار را به وی اطلاع دهد.

 

روی‌هم رفته الکسی بیش از ۱۸ ماه برای پرواز فضایی و انجام راهپیمایی فضایی تمرین کرد. راهپیمایی فضایی او ابتدا قرار بود در طول مأموریت وستوک-۱۱ انجام شود، اما برنامه اولیه لغو شد و آن رویداد تاریخی سرانجام در طول مأموریت واسخود-۲ انجام گرفت.

 

«الکسی آرخیپوویچ لئونوف» (Alexei Arkhipovich Leonov) در روز ۳۰ مه ۱۹۳۴ در روستای لیستویانکا در سیبری مرکزی چشم به جهان گشود.او کیهان‌نورد روسی و نخستین انسانی که در ۱۸ مارس سال ۱۹۶۵ راهپیمایی فضایی را انجام داد، ۱۱ اکتبر (۱۹ مهر) ۲۰۱۹ در سن ۸۵ سالگی و پس از یک بیماری طولانی در مسکو، روسیه درگذشت.