در سال‌های اخیر در بیشتر کلانشهر‌های کشور از جمله اهواز، تصویری پرتکرار از کودکان کار به چشم می‌خورد که دل هر شهروندی را می‌آزارد.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز خوزستان، سالهاست به هر چهارراهی که میرسیم، روزی سرد باشد با سرمای استخوان سوز یا گرمایی طاقت فرسا، تعدادی کودک جلوی خودرو‌ها را می‌گیرند، اسپند می‌سوزانند و با صدای بلند و کودکانه دعا می‌کنند، یا گل می‌فروشند برای گل کاشتن در زندگی شهروندان، از فروش جوراب و خوراکی‌های رنگارنگ گرفته تا شستن شیشه ماشین ها.
آیا هدف این کودکان تجربه کار کردن و به دست آوردن پول و پاداش است، یا مسائل و دلایل دیگری وجود دارد؟ چه کسی می‌داند پشت پرده کار کردن این کودکان که روز‌های کودکی را به اجبار فراموش کرده اند و غرق در کار کردن شده اند چیست؟ بی سرپرست هستند یا بدسرپرست؟ نیازمند هستند یا مرفه؟
شاید هم به بهانه‌های مختلف از خانواده هایشان دور شده اند و در دام افرادی سودجو گرفتار شده اند و چاره‌ای جز اطلاعات از بالادستیهایشان ندارند؟
برای اطلاع از وضعیت کودکان کار در استان خوزستان و اهواز، این موضوع به صورت مفصل مورد بررسی قرار گرفته است.
مدیر کل بهزیستی خوزستان موضوع کودکان کار و خیابانی را یکی از مشکلات بزرگ و پیچیده کشور‌های مختلف از جمله ایران و کلانشهر‌هایی نظیر اهواز عنوان کرد و گفت: البته تعریف کودکان کار و کودکان خیابانی متفاوت هستند.
مهران کریمیان در تعریف کودکان کار می‌گوید: افراد کمتر از ۱۸ سال که برای امرارمعاش و گذران زندگی خود و خانواده در کارگاه ها، بازار و خیابان‌ها کار می‌کنند و بیشترشان دارای خانواده هستند.
وی افزود: کودکان خیابانی به افرادی گفته می‌شود که به دلیل بی خانمان بودن و فقر، در خیابان زندگی می‌کنند و رابطه‌ای با خانواده ندارند و یک نابهنجاری محسوب می‌شوند.
کریمیان به دلایل به وجود آمدن و افزایش کودکان کار و خیابانی در استان اشاره کرد و ادامه داد: این مسئله دلایل مختلفی دارد، اما فقر و مشکلات اقتصادی خانواده ها، فقر فرهنگی خانواده، سبک تربیتی نامناسب، پایین بودن سطح سواد خانواده ها، محرومیت از سرپرست خانوار یا بیکار بودن وی، نداشتن مهارت‌های شغلی و سرمایه کار سرپرست از جمله مهم‌ترین عوامل به شمار می‌روند.
خوزستان رتبه دوم کشور از لحاظ سکونتگاه‌های غیر رسمی و حاشیه‌ای
این مقام مسئول با بیان اینکه در اهواز نیز عوامل دیگری نیز در به وجود آمدن کودکان کار و خیابانی دخالت دارند، اضافه کرد: وجود مناطق حاشیه‌ای و سکونتگاه‌های غیررسمی در این موضوع تاثیر دارند، بطوریکه رتبه دوم کشور از لحاظ اینگونه سکونتگاه‌ها از آن خوزستان است.
وی نبود امکانات رفاهی در مناطق حاشیه‌ای و سکونتگاه‌های غیر رسمی و همجواری با مناطق برخوردار را از دیگر مسائل موثر در به وجود آمدن کودکان کار و خیابانی در اهواز عنوان کرد و گفت: بالابودن آسیب اعتیاد در خوزستان و اهواز، بیکاری و بالابودن آمار حوادث و مسائل زیست بوم نیز زمینه ساز فعالیت این کودکان هستند.
شناسایی بیش از یکهزار کودک کار در خوزستان
کریمیان با اشاره به آغاز فرایند شناسایی کودکان کار در خوزستان از سال ۱۳۹۵، افزود: تاکنون یکهزار و ۲۸۲ کودک شناسایی و برای آنها پرونده تشکیل داده شد، سپس موضوع توانمندسازی خانواده‌های آنها مورد پیگیری قرار گرفت و این روند درحال اجرا است.
وی در تشریح کار‌های انجام شده برای ساماندهی کودکان کار در خوزستان و اهواز گفت: ۳ مرکز در اهواز راه اندازی شده است که ۲ مرکز به صورت روزانه و یک مرکز نگهداری شبانه روزی نیز ویژه کودکان بی سرپرست یا سرپرست موثر هستند و در معرض مخاطره‌ها قرار دارند، فعالیت می‌کنند.
فعالیت مراکز روزانه و شبانه روزی نگهداری کودکان در خوزستان
کریمیان به فعالیت ۱۲ مرکز دیگر برای نگهداری شبانه روزی کودکان کار در سطح استان اشاره کرد و ادامه داد: درحال حاضر بیش از ۲۸۰ کودک در این مراکز حضور دارند و از خدمات مختلف بهره مند می‌شوند، همچنین یک شیرخوارگاه در سپیدار اهواز فعال است که نگهداری ۵۰ کودک بی سرپرست و بدسرپرست را بر عهده دارد و خدمات به صورت شبانه روزی به آنها ارائه می‌شود.
وی می‌گوید: بعد از ابلاغ قانون حمایت از کودکان در سال ۱۴۰۱، با همکاری دستگاه قضا و ریاست دادگستری خوزستان و همچنین همکاری دادستانی، استانداری و سایر دستگاه‌های عضو و کارگروه‌های مرتبط و برگزاری جلسه‌های متعدد در این رابطه، توانستیم تعدادی از آنن‌ها را مورد حمایت قرار دهیم.
مدیر کل بهزیستی خوزستان گفت: شناسایی کودکان کار با همکاری نیروی انتظامی انجام می‌شود و پس از ارجاع به مراکز زیر نظر بهزیستی، کودکانی که بی سرپرست یا بدسرپرست هستند، در مراکز شبانه روزی نگهداری می‌شوند، اما کودکانی که سرپرست دارند در مراکز حمایتی روزانه ساماندهی خواهند شد.
به گفته مهران کریمیان؛ کودکان در مراکز روزانه از طریق اسکن عنبیه شناسایی و اطلاعات آنها ثبت خواهند شد و مهارت‌های زندگی به آنها شامل؛ مهارت نه گفتن، جلوگیری از آسیب و... به منظور جلوگیری از آسیب دیدن آنها و درگیر شدن با معضلات اجتماعی آموزش داده می‌شود.
وی تعداد مراکز روزانه فعال در اهواز را ۲ مرکز با ۱۲۰ نفر اعلام کرد و گفت: قانون حمایت از اطفال و کودکان کار و خیابانی از سال ۱۴۰۰ به دستگاه‌ها ابلاغ شد، قانونی که پیش از این یک مصوبه بود و این موضوع جدی گرفته نمی‌شد، اما پس از ابلاغ کار‌های خوبی انجام شد و دستگاه قضا، دادستانی، نیروی انتظامی، استانداری و... وارد عمل شدند و کار‌های خوبی صورت گرفت.
حضور گروه‌های جهادی در میدان ساماندهی کودکان کار
کریمیان به برگزاری همایش کشوری ساماندهی کودکان کار با مشارکت گروه‌های جهادی و حلقه‌های میانی در سال ۱۴۰۱ اشاره کرد و ادامه داد: در این همایش از عموم مردم، گروه‌های جهادی و حلقه‌های میانی درخواست همکاری با بهزیستی داشتیم و درحال حاضر مرکزی که از سوی شهرداری در اختیار ما قرار گرفته است را به گروه‌های جهادی و موسسه خیریه‌ای که زیر نظر بهزیستی بود، واگذار کردیم تا به ما در امر ساماندهی این کودکان کمک کنند.
این مقام مسئول می‌گوید: درصورتیکه شهروندان کودکی را در معرض خطر مشاهده کردند، می‌توانند با اورژانس اجتماعی ۱۲۳ تماس بگیرند تا در کمترین زمان موضوع از سوی مددکاران اجتماعی بررسی و ساماندهی کودک کار انجام شود.
راه اندازی مرکز ۱۴۸۰ در خوزستان
وی به راه اندازی مرکز ۱۴۸۰ در خوزستان اشاره کرد و گفت: اگر والدین با فرزند کودک یا نوجوان خود دچار مشکل هستند و در معرض مخاطره قرار دارد، می‌توانند با این شماره تماس بگیرند و روانشناسان مشاوران نسبت به راهنمایی اقدام می‌کنند.
کریمیان می‌گوید: درصورتیکه خانواده‌ای نیاز به مشاوره حضوری داشته باشد، می‌توانند پس از دریافت راهنمایی ها، به مراکز مشاوره زیر نظر بهزیستی مراجعه کنند تا مشکلات خود را به صورت حضوری با مشاوران و روانشناسان درمیان بگذارند و نسبت به رفع آنها چاره اندیشی شود.
وی به انجام ۴۶۱ مورد مداخله در بحران‌های اجتماعی حوزه کودکان از ابتدای امسال تاکنون اشاره کرد و ادامه داد: همچنین ۱۴۵ کودک در معرض خطر شناسایی و ۱۴۱ نفر از آنها در مراکز شبانه روزی ساماندهی شدند و از خدمات مختلف بهره مند می‌شوند، ضمن اینکه ۶۰۵ کودک کار نیز در این مدت شناسایی و ساماندهی شده اند.
کریمیان با بیان اینکه کودکان دارای سرپرست یا بدسرپرست نمی‌توانند از سوی بهزیستی نگهداری شوند و فقط در امر آموزش‌های مهارتی و سبک زندگی مداخله می‌کند، افزود: برای ریشه کنی این معضل اجتماعی به همکاری و حمایت گروه‌های جهادی و مردمی و موسسه‌های خیریه نیاز داریم و آماده ارائه مجوز به موسسه‌های خیریه دولتی و غیر دولتی برای راه اندازی مراکز نگهداری کودکان کار و خیابانی هستیم.
مدیر کل بهزیستی خوزستان می‌گوید: ۳ مرکز فعال در اهواز جوابگوی نیاز ما و تعداد کودکان کار که به دلایل مختلفی درحال افزایش هستند، نیست.
کریمیان دادگستری، شهرداری، نیروی انتظامی، اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی، مرکز بهداشت خوزستان و دانشگاه علوم پزشکی اهواز، صدا و سیما و... را از جمله ۱۸ دستگاه متولی برای ساماندهی کودکان کار و خیابانی و اجرای قانون ابلاغی حمایت از اطفال و کودکان برشمرد و ادامه داد: علاوه بر اینها، همه دستگاه‌های مشمول خدمات کشوری و نهاد‌ها و شرکت‌های عمومی فعال در جامعه باید به سازمان بهزیستی در امر ساماندهی کودکان کار کمک کنند.
شناسایی و ساماندهی کودکان کار از سوی پلیس
رئیس پلیس پیشگیری فرماندهی انتظامی خوزستان گفت: به منظور اجرای تدابیر فرمانده انتظامی استان و حسب وظیفه ذاتی، به عنوان نهادی که به دنبال پیشگیری از جرائم و مقابله با آنها است، در زمینه شناسایی، ساماندهی کودکان کار و حمایت از آنها، از طریق معاونت اجتماعی و فرهنگی، دوایر تخصصی و اجتماعی در کلانتری‌ها فعال شده است و مرکز مشاوره آرامش با شماره ۰۹۶۵۸۰ به صورت مستمر خدمات مشاوره‌ای و آموزشی به کودکان کار و خانواده آنها ارائه می‌کند.
سرهنگ عیدی به برگزاری نشست‌های تخصصی با موضوع کودکان کار با حضور نمایندگان اداره‌ها و سازمان‌ها درخصوص عوامل ایجادکننده و شیوع آن در اجتماع، بررسی خطر‌ها و اختلال‌های روحی و روانی آنها اشاره کرد و افزود: در رابطه با جمع آوری، نگهداری و اصلاح رفتاری با بهزیستی و دستگاه قضایی استان همکاری خوبی ایجاد شده است.
وی می‌گوید: درصورت مشاهده کودکان کار در همه محله‌ها و بلوک‌های حوزه استحفاظی کلانتری‌ها و تماس از سوی اورژانس اجتماعی ۱۲۳، پلیس و گشت‌های نظارتی در این زمینه همکاری می‌کند.
سرهنگ عیدی ارائه خدمات مشاوره‌ای رایگان به کودکان کار را از دیگر خدمات پلیس برشمرد و ادامه داد: شناسایی و ساماندهی این کودکان با هر شرایطی براساس مشاهده‌های پلیس، دستور‌های قضایی و همچنین درخواست‌های بهزیستی انجام می‌شود و پس از معرفی به بهزیستی، مورد حمایت قرار می‌گیرند.
این مقام انتظامی درخصوص جمع آوری کودکان کار می‌گوید: بهزیستی با هماهنگی دستگاه قضایی متولی اجرای طرحی در این رابطه است و پلیس نیز همکاری لازم را در این زمینه خواهد داشت.
وی در پاسخ به سوال که "آیا تاکنون به کودکان کار سازماندهی شده از سوی افرادی خاص و سودجو در استان خوزستان و اهواز برخورد داشته اید یا خیر؟ " گفت: تاکنون گزارش یا شکایتی در این رابطه نداشته ایم و درصورت ارائه حتما بررسی خواهد شد.
رئیس پلیس پیشگیری فرماندهی انتظامی خوزستان با بیان اینکه تاکنون گزارشی مبنی بر فعالیت کودکان کار اتباع خارجی دریافت نشده است، افزود: فرماندهی انتظامی استان بازدیدهایی از مراکز نگهداری کودکان داشته است و پلیس آمادگی کامل برای ساماندهی این کودکان و همکاری با دستگاه های متولی دارد.