دبیر جشنواره خوارزمی با بیان اینکه در شاخه بین المللی پنج طرح برگزیده بین المللی و پنج برنده داشتیم گفت: از این ۵ نفر سه نفر خارجی و دو نفر داخلی هستند.
سؤال: جشنواره امروز در سه مرحله برگزار شد، برگزیدگان خودشان را معرفی کردند، ابتدا کوتاه می‌فرمایید در خصوص جشنواره چند طرح ارسال شده بود؟ چند برگزیده انتخاب شدند و در چه حوزه‌هایی بود؟
آقای حسن زمانیان دبیر جشنواره‌های خوارزمی: اجازه می‌خواهم ساختار جشنواره را معرفی کنم. ما از ابتدای فروردین تا ابتدای مهر امسال شروع به فراخوان کردیم، جشنواره خوارزمی امسال شامل سه شاخه بود، قبل از امسال جشنواره خوارزمی در دو شاخه برگزار می‌شد؛ یکی شاخه بین المللی و یکی جوان. شاخه بین المللی امسال؛ سی و ششمین دوره بود و شاخه جوان؛ بیست و چهارمین دوره. امسال به مناسبت فرمان سال که دانش بنیان است با درایت و ابتکار وزیر علوم؛ آقای زلفی گل ما آمدیم یک شاخه اضافه کردیم به نام شاخه نوآوران و فناوران، لذا ما اولین دوره خوارزمی در شاخه فناوری و نوآوری را امسال داشتیم و با قدرت بیشتر ادامه پیدا خواهد کرد. حدود ۵۸۰ طرح از ۲۵ کشور دنیا از پنج قاره به دبیرخانه جشنواره رسید. فراخوان ما به زبان‌های زنده دنیا شامل انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و اسپانیایی بود که از طریق سایت جشنواره و از طروق مختلف ما به کل دنیا اطلاع رسانی کردیم. طراحی که ما داشتیم بر اساس ماهیت پژوهش در زیرگروه‌های بنیادی، کاربردی، توسعه‌ای و فناوری بود و طرح های مان از لحاظ گروه‌های تخصصی در ۱۶ گروه دسته بندی شدند. جشنواره خوارزمی شامل گروه علوم انسانی نمی‌شود. در شاخه بین المللی ما پنج برنده داشتیم، البته داوری‌های خیلی متعددی را پشت سر گذاشتیم؛ لایه‌های مختلف داوری. پنج طرح برگزیده بین المللی داشتیم، سه نفر خارجی و دو نفر از کشورمان. در شاخه جوان ما چهار طرح برگزیده داشتیم و در شاخه فناوری و نوآوری نیز ما چهار برگزیده داشتیم. امروز هم که قطار جشنواره به ایستگاه آخر رسید، برگزیدگان از دست ریاست جمهوری لوح تقدیر دریافت کردند و گزارش آن را شما کاملاً داشتید.
سؤال: در خصوص طرح خودتان که برگزیده شده توضیح می‌دهید در چه حوزه‌ای بوده؟ در حوزه بنیادی بوده، درست است؟
آقای خیبر دشتیان برگزیده جشنواره جوان خوارزمی: ابتدا از زحمات مجموعه آقای زمانیان و داوران شان که به هر حال تنظیم کردند این مدت طولانی و طرح‌ها را پایش کردند که طرح ما به عنوان یکی از برگزیده‌های پژوهش‌های بنیادی با عنوان طراحی حسگر‌های فتوالکتروشیمیایی نوری به منظور پایش و اندازه گیری برخی از گونه‌های زیستی و متعاقباً پایش سلامت انسان‌ها و تشخیص برخی از بیماری‌ها از قبیل بیماری فنیل کِتونوریا، دیابت و پارکینسون بودند.
سؤال: این حسگر‌ها چگونه استفاده می‌شود؟
آقای دشتیان: این حسگر‌ها همان طور که از اسمشان مشخص است یک ادغامی از روش‌های متفاوت شیمیایی، فیزیکی، الکترونیکی، فتونیکی و بایوشیمی است که با برهم کنش گونه‌های زیستی که مورد هدف ما بوده، با سطوح این حسگر‌ها یک سری تغییرات سیگنالی را دریافت می‌کنیم که با تغییرات سیگنالی که به وجود می‌آید می‌توانیم تشخیص دهیم که این مولکول‌ها یا زیست نشانگر‌ها در ساختار‌ها یا محیط‌ها وجود دارند یا خیر؟ و بودن و نبودن آنها حتی میزان کمّی آنها را می‌توانیم گزارش کنیم.
سؤال: در ساختار‌های بدن انسان؟
آقای دشتیان: ما با توجه به رویکرد‌هایی که اخیراً وجود دارد و رویکرد‌هایی که در حال توسعه است اولویت مان این بوده که سعی کنیم به کمک پزشک‌ها بیاییم و ترجیح مان این بوده که با روش‌های غیرتهاجمی و روش‌هایی که کمترین میزان مخاطرات را برای اشخاص و سلامتی انسان دارند سعی کردیم جلو برویم. اولویت ما استفاده از تعریق بدن، بزاق، اشک چشم و تنفس انسان بوده و همه اینها دست به دست هم می‌دهد که این ادعا را داشته باشیم که حسگر‌های ما حسگر‌های غیرتهاجمی هستند که این قابلیت در آنها وجود دارد که به کمک پزشک‌ها بیایند و در سلامت و زندگی انسان‌ها عملاً یک گره محکمی را برقرار کنند.
سؤال: قاعدتاً سرعت و دقتش هم کاملاً قابل متمایز است؟
آقای دشتیان: بله در حسگر‌ها پارامتر‌های متفاوتی حائز اهمیت است، به طور خاص پارامتر‌های حساسیت، انتخاب پذیری، سرعت و دقت حتی صحت؛ پارامتر‌هایی هست که همیشه عملاً ناگسستنی از رفتار‌های حسگری است که همه اینها در فرآیند‌های مورد بررسی ما بهینه شده و در شرایط بسیار نزدیک به ایده آل به پاسخ‌های مطلوبی رسیدیم.
سؤال: به مرحله تجاری سازی و تبدیل به یک محصول رسیده؟
آقای دشتیان: همان طور که از عنوان طرح و جایزه مان مشخص است؛ ما تولید علمی کردیم و پژوهش ما یک پژوهش بنیادی بوده. برنامه‌هایی داشتیم با توجه به این که طی یکی دو سال قبل این فرایند انجام شده تا کنون توانستیم یک سری ارتقاء‌هایی بدهیم و اینها را تا حدودی اتوماسیون سازی کنیم و آنها را در اِسکِیل‌ها و اندازه‌های کوچک‌تر بیاوریم و تا حدودی توانستیم آنها را به اینترنت اشیاء هم متصل کنیم که اینها بتوانیم با سرعت بیشتر تبدیل به محصول و تجاری سازی کنیم.
سؤال: این طرح که قرار است تجاری سازی شود در داخل کشور نمونه خارجی هم داشته یا نمونه ایرانی؟
آقای دشتیان: داخل کشور سه نمونه بیماری که ما انتخاب کرده بودیم در این فرایند؛ نه، این سه مورد وجود ندارد. برای نخستین بار است که ما این فرایند را آغاز کردیم. در صدد هستیم که ارتقاء دهیم و بتوانیم به نیاز مردم پاسخ دهیم.
سؤال: آقای نصیری شما هم در مورد طرح تان توضیح می‌فرمایید؟
آقای حسن نصیری برگزیده جشنواره جوان خوارزمی: اگر اجازه دهید من هم تشکر کنم از تمام اعضای مرکز پژوهش‌های علمی- صنعتی ایران که زحمات زیادی کشیدند و موارد زیادی را توسط داوران این مرکز بررسی شد تا طرح‌های ما مورد ارزیابی قرار بگیرد. در مرحله بعد از اساتیدم تشکر می کنم که از راهنمایی‌های ایشان استفاده کردیم. عنوان کار ما؛ دستگاه تست تقید و پایداری پروتز زانو بود که اگر بخواهیم یک مقداری توضیح دهم، بیمارانی وجود دارند که نیاز به تعویض مفصل زانو دارند و به خاطر این که پروتز‌های متنوعی در بازار وجود دارد که میزان تقید متفاوتی را ارائه می‌دهند باید پروتز مناسب برای بیمار توسط جراح انتخاب شود. برای این که این کار انجام شود نیاز است که پروتز‌های مختلف از لحاظ تقید بررسی شوند و یک دستگاهی نیاز است که بیاید این را به صورت کمی محاسبه کند و نتایج را در قالب یک سری نمودار‌ها به جراح ارائه کند تا این عمل به خوبی انجام شود و دقیق‌تر و بهتر پروتز انتخاب شود و بیمار بتواند راحت‌تر به سبک زندگی قبل از تعویض مفصل زانویش برگردد.
سؤال: یعنی پروتز را می‌آید کنترل کیفیت می‌کند یا نه بر اساس فرد بیمار شخصی سازی می‌کند و آن گزاره‌هایی که باید انتخاب کند، ارائه می‌دهد؟
آقای نصیری: از لحاظ سینماتیکی پروتز را در جهات مختلف در شش درجه آزادی مورد تست قرار می‌دهد و نیرو و جا به جایی که ایجاد می‌کند می‌خواند و این دو را در قالب یک سری نمودار به پزشک و جراح ارائه می‌کند و از طریق این نتایج است که جراح می‌تواند انتخاب کند که چه پروتز مناسبی برای چه بیماری می‌تواند در نظر بگیرد.
سؤال: پس احتمال خطا در آینده را کاملاً کم می‌کند؟
آقای نصیری: دقیقاً و همین طور کیفیت کار را بالا می‌برد به خاطر این که این عمل تعویض مفصل زانو یکی از متداول‌ترین عمل‌های تعویض مفصل دنیاست و طبق آماری که در مؤسسه‌ای بین المللی منتشر شده، گفته شده که از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ بیش از یک میلیون و ۱۷۰ هزار عمل جایگزینی در آمریکا انجام شده و بیش از ۵۰ درصد این عمل ها، عمل جایگزینی مفصل زانو بوده است.
سؤال: این دستگاه در پژوهشگاه‌ها و مراکز کشور ما وجود داشته قبلاً؟
آقای نصیری: نخیر- برای اولین بار درست شده. قبلاً پروتز‌ها به کشور‌های خارجی ارسال می‌شده و از خدمات آزمایشگاهی کشور‌های خارجی بهره گرفته می‌شده که هزینه طراحی و ساخت این دستگاه کمتر از نصف هزینه یک آزمایش پروتز در کشور‌های خارجی است.
سؤال: الآن تجاری سازی شده؟
آقای نصیری: این دستگاه به صورت صنعتی ساخته شده، ولی در قدم بعدی باید به سمت تجاری سازی اش برویم و بتوانیم این دستگاه را به صورت عمده تولید کنیم.
سؤال: آقای زمانیان این سؤالات و توضیحات را از این برگزیدگان جوان پرسیدم تا به این سؤال برسیم که افراد؛ این برگزیدگان محصولات و طرح‌های خودشان را ارائه کردند، طرح‌های کاربردی در زندگی مردم است و می‌تواند بسیاری از مشکلات را برطرف کند، همان طور که آقای مهندس نصیری هم گفتند می‌تواند از خروج ارز هم جلوگیری کند، طرح آقای دشتیان هم همین طور، واقعاً قابلیت‌های ویژه‌ای دارد. یکی از موضوعاتی که امروز در جشنواره خوارزمی مطرح شد؛ حمایت‌های مالی از برگزیدگان در جهت تجاری سازی و توسعه این محصولات در بازار است، چه برنامه‌هایی در این زمینه‌ها داریم یا داشتیم و اگر داشتیم این برنامه‌ها توسعه پیدا خواهد کرد؟
آقای زمانیان: اجازه می‌خواهم در راستای سؤال شما یک سری از مختصات سازمان پژوهش‌ها را در این رابطه توضیح دهم؛ یک شفافیتی ایجاد شود. در سازمان پژوهش‌ها ما هفت پژوهشکده تراز اول و بسیار پویا داریم، در این پژوهشکده‌ها اندیشمندان و دانشمندان سازمان؛ کارشان تولید دانش فنی است. به موازات این پژوهشکده‌ها ما ۱۵۰ واحد فناور داریم یعنی دانش فنی‌ای که پژوهشکده‌ها ایجاد کردند در اختیار واحد‌های فناور قرار می‌گیرند و این دانش فنی‌ها تبدیل به محصول می‌شوند. علاوه بر این ساختار ما یک معاونتی به اسم معاونت ارتباط با صنعت داریم، ذیل این معاونت یک اداره کلی به اسم اداره کل تجاری سازی داریم. من از طریق این برنامه اعلام آمادگی می‌کنم ان شاء الله دوستانی که مایلند طرح هایشان تجاری سازی شود تشریف بیاورند سازمان، ما برای تجاری سازی شان کمک می‌کنیم.
سؤال: همین طرح‌های برگزیده هم این روند را طی می‌کنند؟
آقای زمانیان: تشریف بیاورند ما کمک می‌کنیم تا این روند طی شود، اصلاً کار ما همین است؛ تولید دانش فنی و تبدیل آن به محصول، بحث تجاری سازی؛ تخصص ماست.
سؤال: الآن دانش فنی در همین طرح برگزیده، انجام شده، جذب می‌کنید که این دانش فنی و طرحی که الآن آمده به مرحله بلوغ رسیده، تبدیل به یک محصول شود و در زندگی مردم یک معضلی را حل کند؟
آقای زمانیان: باید مراجعه کنند، علاوه بر این ما می‌توانیم کمک کنیم تحقیقاتی را که دوستان انجام دادند و منجر به دانش فنی شده، این را کاملتر کنند، توسعه و روند رو به جلو به آن دهند و ما حمایت کنیم.
سؤال: برای بازاریابی و حل موضوعات مالی و حقوقی هم تدبیری اندیشیده شده؟ موضوعی که رئیس جمهور امروز در جشنواره به آن اشاره کردند.
آقای زمانیان: بله، ما اصلاً یک اداره کل داریم به نام اداره کل تجاری سازی. این اداره کل تمام جنبه‌های بحث بازار...
سؤال: یعنی حمایت‌های مالی هم انجام می‌دهد؟
آقای زمانیان: حمایت مالی نه، ولی بازاریابی انجام می‌دهیم. بازاریابی از طریق تجربه، سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که داریم کمک می‌کنیم برای دوستان مشتری پیدا شود.
سؤال: تفاهم نامه‌ای مثلاً با صندوق نوآوری و شکوفایی ندارید یا در دست ندارید بیاید حمایت مالی را انجام دهد؟
آقای زمانیان: این یک بحث جدایی است، به خاطر سابقه، جایگاه و آن ماهیت سازمان پژوهش ها؛ این در اساسنامه سازمان هم قید شده، جزو وظایف ماست که به بحث سطح فناوری رسیدگی و حتی گواهی صادر کنیم. اخیراً صندوق شکوفایی و نوآوری معاونت علمی و فناوری از ما خواسته است که گواهی سطح توانمندی برای شرکت‌های دانش بنیان صادر کنیم و حتی ۷۰ درصد از هزینه مالی را خود صندوق قبول کند. در این راستا می‌توانیم دوستان را هم کمک کنیم.
سؤال: الآن مهم این است این طرح‌هایی که توسط این برگزیدگان آمده تولید شده و نخبگان کشور ما هستند در زندگی مردم دیده شود و بتوانند از این طرح‌ها که کار پژوهشی روی آن انجام شده استفاده کنند و یک گره‌ای از زندگی شان باز شود. امروز هم رئیس جمهور به نکاتی در این زمینه اشاره کردند؛ همان حمایت‌های مالی، بازاریابی که باید انجام شود، نظام مسائل دستگاه‌ها و ارتباط صنعت و دانشگاه را عنوان کردند؛ در این زمینه برنامه‌ای دارید که بدهید یک برنامه مدون تدوین شود تا این موضوعات حل شود و بتوانیم زودتر این محصولات را در زندگی مردم ببینیم؟
آقای زمانیان: بله، ما نه تنها می‌توانیم دوستان را هدایت و کمک کنیم در بحث تجاری سازی، چون ما مشتری‌های مختلفی داریم، اصلاً ما تولید دانش فنی می‌کنیم، دانش فنی را در اختیار واحد‌های فناور و واحد‌هایی که کارشان تجاری سازی است قرار می‌دهیم، هم می‌توانیم کمک کنیم به بحث تجاری سازی این دستاورد‌های علمی بسیار سطح بالا.
سؤال: یعنی دیگر برگزیدگان دغدغه تجاری سازی و بازاریابی را نداشته باشند؟ می‌توانند بیایند شما این دغدغه‌ها را برطرف کنید؟
آقای زمانیان: تشریف بیاورند نه تنها این کار را می‌کنیم بلکه به برگزیدگان جشنواره خوارزمی حتی می‌توانیم کرسی هیأت علمی سازمان هم واگذار کنیم. عرض کردم آن‌هایی که تحصیلات شان دکتری است تشریف بیاورند، اینها را می‌توانیم به عنوان پژوهشگر سازمان استخدام کنیم، در این قسمت هم خدمت شان باشیم و حتی طرح هایشان را هم ادامه دهیم.
سؤال: آقای دشتیان الآن شما به عنوان یکی از برگزیدگان جوان جشنواره خوارزمی مهمترین دغدغه‌ای که دارید و مایل هستید برطرف شود، چیست؟
آقای دشتیان: اگر در ارتباط با طرح حاضر بخواهیم صحبت کنیم، یک مقداری هم در صحبت‌های شما و هم صحبت‌های آقای دکتر (زمانیان) یک موازی سازی وجود دارد؛ این که ما دانشگاه را برتر ببینیم یا پژوهشگاه را برتر ببینیم و به کدام رجوع کنیم برای کاربردی کردن طرح مورد نظرمان؟ آن حمایت مالی را اگر ما صرفنظر کنیم، کدام یک از این دو مجموعه از نظر معنوی می‌تواند ما را بیشتر ساپورت کند؟ برای من مشخص نشده، فکر می‌کنم در سال‌های گذشته هم خیلی برای من واضح مشخص نشده.
سؤال: آیا در این زمینه برنامه‌ای خواهید داشت؟ نقش‌ها مشخص شود، برگزیدگان بدانند باید کجا بروند؟
آقای زمانیان: یقیناً برگزیدگان باید تشریف بیاورند پیش ما، خدمتشان خواهیم بود.
سؤال: در سامانه‌ای این اهداف و خدمات ارائه نشده که مراجعه حضوری نداشته باشند و بروند آن جا ببینند؟
آقای زمانیان: تا الآن دانش فنی‌ای که در سازمان ایجاد می‌شد را تجاری می‌کردیم، الآن موضوع جدیدی ایجاد شد؛ بحث تجاری سازی دستاورد دوستان که از امروز به بعد ما شروع خواهیم کرد. ما یک سامانه‌ای هم به اسم سامانه کهربا داریم که تمام برندگان جشنواره خوارزمی را در طی ۳۶ سال در آن بارگذاری کردیم که می‌توانند هم با هم ارتباط داشته باشند و هم با خود ما. خیلی وقت‌ها بعضی از کارهایمان را از طریق برگزیدگان انجام می‌دهیم.
آقای دشتیان: ما همه این پروژه‌ها را در محیط دانشگاهی انجام دادیم، ولی با توجه به محوریتی که سازمان پژوهش‌ها داشته، آن جا ارزیابی و به عنوان برگزیده این جشنواره انتخاب شدیم. این خود یک بار معنوی و رسالت سنگینی را روی دوش پژوهشگاه خواهد گذاشت یعنی دانشگاه به نظر بنده عملاً شانه خالی کرده از زیر این شاید بشود گفت این رسالت سنگین و این پژوهشگاه هست که این اتفاق را عملی کرده.
سؤال: در حوزه‌های صنعتی کمک می‌کند و برنامه دارد.
آقای دشتیان: بله و این را به فال نیک می‌گیرم و امیدوارم اتفاقاتی که آقای دکتر فرمودند و همه قول‌هایی که دادند برای دوستانی که این قابلیت برایشان وجود دارد حتماً عملی شود.
سؤال: آقای نصیری شما هم در حوزه کاری خود؛ همین پروتز‌ها دغدغه‌ای دارید؟
آقای نصیری: بله، ولی اگر اجازه دهید یک مقداری فراتر از حوزه کاری خود دغدغه ام را مطرح کنم. از دوستانم که پروژه‌های مشابهی داشتند می‌دیدم که پروژه‌هایی بودند که نیاز صنعتی کشور و یک نیاز واقعی بودند و به خاطر عدم تخصیص بودجه و کمبود بودجه‌ای که وجود داشت تا مرحله خوبی رفتند و یک ام بی پی؛ نمونه اولیه‌ای از اینها ساخته شده، ولی فرصت این را نداشتند که این را به صورت صنعتی پیاده سازی کنند. خواهش می‌کنم اگر خود مرکز پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران می‌توانند در این حوزه ورود کنند و از طرح‌هایی که در دانشگاه‌ها هستند و یک نیاز کاربردی کشور را برطرف می‌کنند، از این طرح‌ها حمایت شود که بتوانند مثل ما به این جا برسند و حداقل همه استعداد‌ها در این زمینه دیده شوند. در مرحله بعد اگر راجع به طرح خودم صحبت کنم، چیزی که مد نظرم هست بحث تجاری سازی است و این که اگر بشود روی ادامه پروژه‌هایی مثل پروژه من یا آقای دشتیان پروژه‌های دیگری تعریف شود و این طرح‌ها به امید خدا رها نشوند و همین طور بی استفاده باقی نمانند یعنی از روی این دستگاه‌ها و پروژه ها؛ پروژه‌های دیگری تعریف شود. همین طور پشت سر هم تا تکنولوژی پخته شود و به یک حد عالی خود برسد.
سؤال: آقای زمانیان در این جا برنامه‌ای دارید؟ امروز این مورد هم مطرح شد که اتاق‌های فکر بین صنعتگران، سرمایه گذاران، خود برگزیدگان طرح‌ها و فناوران هم تشکیل شود؛ در این زمینه هم برنامه‌ای وجود دارد؟
آقای زمانیان: خوشبختانه علی الخصوص در رابطه با زمینه‌های تخصصی هر دو عزیزمان، ما در سازمان پژوهش‌ها امکانات خیلی فوق العاده‌ای داریم. ما گروه مهندسی پزشکی مان بسیار گروه قوی‌ای است. دوستان تشریف بیاورند پروپوزالی بنویسند درباره ادامه کارشان، حتماً ما حمایت می‌کنیم، به صورت مشترک با دانشمندان سازمان، اینها را ادامه خواهیم داد. در رابطه با فرمایشات رئیس جمهور، ما از قبل هم شروع کرده بودیم و نظام نامه مسائل کشور را توانمندی اش را داریم احصاء کنیم و حتی راهکار ارائه بدهیم. دو سه هفته پیش ما به شیراز رفته بودیم، دیداری داشتیم با استاندار این استان حتی ایشان گفتند برای ما عارضه یابی کنید، صنعت ما را، در این بحث عارضه یابی و احصاء مسائل صنعت کشور، ما آمادگی داریم و یقیناً با توجه به سابقه‌ای که داریم می‌توانیم به صنعت کمک کنیم.
سؤال: یعنی نیازسنجی آن جا انجام می‌شود و از طریق فناوران و افرادی که با شما در ارتباط هستند این نیازسنجی برطرف خواهد شد؟
آقای زمانیان: بله، ما در معاونت ارتباط با صنعت مان، در راستای تشکیل اتاق فکر صنعتی و مهندسی آمدیم کرسی‌های ارتباط با صنعت تعریف کردیم. برای هر بخشی از جامعه ما یک کرسی تعریف کردیم؛ یک مسئول کرسی داریم. پشت این مسأله کرسی ما اساتید و دانشمندان سازمان را داریم و بعد ما شرکت‌های فناور را داریم و یک بانک اطلاعاتی از همه اساتید مرتبط کشور پشت سر این کرسی وجود دارد. الآن کار با تمام نهاد‌های کشور را شروع کردیم. کرسی‌های متعددی داریم، مثلاً در بحث همین دستگاه‌های دیالیز؛ اولین سازنده و کسی که دانش فنی دستگاه دیالیز را بومی کرده، سازمان پژوهش‌ها بوده، پنج نسل را ما ساختیم، الآن رسیدیم به بحث دیالیز همراه. در همین راستا ما کرسی ارتباط با مثلاً جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی را داریم، الآن آن دستگاه‌های دیالیزی که خارجی است داریم بومی سازی می‌کنیم. در این قسمت خیلی گستردگی داریم و آماده کمک به صنعت کشور هستیم.