در اجرای بند ۱۱ از اصل ۱۱۰ قانون اساسی و به پیشنهاد ریاست محترم قوه قضاییه، رهبر معظم انقلاب اسلامی با تقاضای عفو متهمان و محکومان موافقت کردند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مسعود ستایشی ،سخنگوی قوه قضاییه با حضور در برنامه تلویزیونی گفتگوی ویژه خبری در خصوص عفو و تخفیف مجازات جمع کثیری از متهمان و محکومان دادگاه‌های عمومی وانقلاب و سازمان قضایی نیرو‌های مسلح، به پرسش ها پاسخ داد.
سوال: در دهه فجر در سال‌های گذشته هم عفو‌هایی را داشتیم، هدف اصلی از این عفو و تخفیف قابل توجه و اینکه آیا شبیه به عفو‌هایی بود که در دهه فجر سال‌های گذشته داشتیم و بر چه مبنای قانونی انجام شد؟
ستایشی : همانطور که حجت الاسلام آقای رحیمی معاون قضایی هم اشاره فرمودند، این عفو به پیشنهاد ریاست محترم قوه قضاییه به محضر رهبر معظم انقلاب اسلامی و در اجرای بند ۱۱ از اصل ۱۱۰ قانون اساسی صورت پذیرفته و این تقاضایی مبتنی بر موافقت معظم له با عفو و تخفیف مجازات جمع قابل توجه و کثیری از متهمان و محکومان دادگاه‌های عمومی وانقلاب و سازمان قضایی نیرو‌های مسلح است. البته این درخواست از ناحیه ریاست محترم قوه قضاییه به محضر مقام معظم رهبری تقدیم شد و حضرت آقا هم عنایت فرمودند و به فرزندان خودشان مانند همیشه ملاطفت و محبت کردند و با تقاضای عفو متهمان و محکومان مورد بحث موافقت فرمودند و موافقت شان را ابلاغ فرمودند.
سوال: عفو و تخفیف مجازات متهمان و محکومان، در خیلی از رسانه‌ها مطرح شده بود ما عفو و تخفیف متهم نداشتیم همیشه بحث محکوم بود، داستان این موضوع چیست؟
ستایشی: ویژگی و موضوع این عفو، ما قبلا عفو‌های معیاری را داشتیم که آخرین مرحله در عفو‌های معیاری برمی گردد به سال ۹۷ که بعد از آن متوقف شده بود، ولی در این مرحله عفو کلی تقاضا شد و موافقت فرمودند و ناظر بر هم متهمان و هم محکومان است، تا الان هر چه بوده نسبت به محکومان محاکم بوده، ولی این یک ویژگی دارد اختصاصاً برای اغتشاشات اخیر، جوانان‌هایی که گرفتار هیجانات و احساسات شدند و عزیزانی که فرزندان ما بودند، همواره مقام معظم رهبری مدظله العالی و ریاست محترم قوه قضاییه بر این مهم تاکید داشتند و اشاره کردند که اینها فرزندان ما هستند و از ناحیه حوزه خصم مخصوصاً رسانه‌های بیگانه فریب داده شدند و آمدند در میدان مرتکب اعمال و افعالی شدند و رفتار‌های مجرمانه و آسیب زایی را انجام دادند اینها به لحاظ شرایطی که دارند و اقتضائاتی که بود و نگرش خاصی که نسبت به این قشر از افراد است اینها مورد رفعت و ملاطفت واقع شدند. این مورد خاص و ویژه است.
سوال: ما در عفو دو بخش داشتیم، عفو متهمان و محکومان اغتشاشات پاییز و سایر محکومان، این صرفاً بخش متهمان فقط متهمان بخش اول می‌شود؟ خود متهمان هم ویژگی دارد یعنی شامل هر متهمی نمی‌شود؟
ستایشی: ناظر بر بخش اول، بخش اول همانطور که آقای رحیمی احصا فرمودند، ناظر بر متهمان و محکومانی است که ۲۵ شهریور به بعد تا زمان ابلاغ این عفو که مرتکب این جرائم شده باشند، پرونده آنها در هر مرحله‌ای باشد اعم از تعقیب، تحقیق و محکومیت و قطعیت اینها مورد رعفت واقع شدند و مشمول عنایت مقام معظم رهبری شدند و آزاد خواهند شد.
سوال: در رابطه با فضای مجازی که این مدت خیلی داغ شده بود، این افراد هم در هر سطحی باشند چه متهم و چه محکوم کاملاً آزاد می‌شوند؟
ستایشی: دامنه عفو دامنه وسیعی است، لطف و کریمانه عمل کردن در شبی که متعلق به عقیله بنی هاشم است، خانم کریم است، به هر حال این نویدی است که الان می‌شنوند و می‌بینند رفعت چگونه است، دامنه آن گونه موسع است که تمام دغدغه ریاست قوه قضاییه و مجموعه نظام این است که بالاخره فرزندان ما که مرتکب اعمالی می‌شوند و قابلیت مجازات را دارد به هر ترتیب اینها ممکن است در آتیه و زندگی شان این پیشینه موثر باشد، تحت عنوان پیشینه محکومیت کیفری یا پیشینه محکومیت موثر کیفری تلقی شود، اینها را باز بدارد از روند زندگی عادی شان و ایجاد مشکلی کند و خدشه‌ای ایجاد شود، این نوید را می‌دهم این عفو پرونده‌ها مختومه می‌شود بر اساس تدبیری که صورت گرفته و موجبات سقوط و زوال محکومیت کیفری شان خواهد شد.
سوال: آیا تعداد تقریبی برای تعداد عفو شوندگان وجود دارد؟
ستایشی: بایستی عفو به سلسله مراتب، به کلیه مراجع قضایی، دادگاه‌های عمومی و انقلاب و سازمان قضایی نیرو‌های مسلح، اختصاصاً دامنه اش این دو مرجع است.
سوال: یعنی پرونده افرادی که با ویژگی‌های عفو هم خوانی دارد احصا می‌شود و بعد تعداد مشخص می‌شود؟
ستایشی: می‌توانم بگویم دامنه عفو وسیع و موضوع افرادی که مشمول این عفو می‌شو ند تعداد قابل توجه و کثیری است.
سوال: در خبر‌ها و رسانه‌ها مطرح شد که ده‌ها هزار نفر بعد خیلی‌ها به اشتباه فکر کردند این عفو فقط برای بخش اول (اغتشاشات اخیر) سایر محکومان را ندیدند، بعد که پیگیری کردیم گفتند تعداد بالایی که در رسانه‌ها یا از زبان برخی از مسئولین مطرح شده به واسطه بخش دوم این عفو است؟
ستایشی: بله این عفو ناظر بر هر دو بخش است، باید سنجیده، رسیدگی، انطباق و انجام شود، مضاف بر اینکه تعدادی از ما بر اساس استثنائاتی که است، ما اول اراده مان به ارزش‌های معنوی و والای ایجاب هاست که باید اینها گفته شود، یکسری استثنائات هم دارد آن کسانی که اتهام محاربه دارند، افساد فی الارض دارند، یا افرادی که مرتکب قتل و جرح عمدی شدند و به اشخاصی لطمه وارد کردند، کسانی که به نفع دشمن خارجی مبادرت به جاسوسی کردند و کسانی که ارتباط مستقیم با سرویس‌های خارجی داشتند، آنهایی که اماکن دولت، نظامی و عمومی را تخریب یا تحریق کردند و ... اینجا یک نکته ویژه هم دارد این است که اشخاصی که بیش از دو مورد سابقه محکومیت کیفری موثر دارند هم در بخش اول و هم در بخش دوم اینها از استثنائات هستند یا مثلا شاکی یا مدعی خصوصی دارند و آنها به شکایت خودشان باقی هستند و مشمول این موضوع نخواهند و اگر بتوانند رضایت شاکی را بگیرند و بتوانند خساراتی که مدعی خصوصی طلب می‌کند.
سوال: رضایت شاکی را تا چه زمانی بگیرند؟
ستایشی: فرجه اش تا پایان سال جاری است.
سوال: نکته‌ای که اینجاست خیلی از افرادی که این عفو شامل شان می‌شود، آزاد می‌شوند، شاید این دغدغه را داشته باشند که آیا برای آنها پرونده همچنان وجود دارد یعنی سوءپیشینه می‌شود یا اینکه پرونده بسته می‌شود و هیچ سابقه‌ای برایشان منظور نمی‌شود؟
ستایشی: ویژگی عفو همین است که اینها دیگر مشمول پیشینه محکومیت کیفری نیستند و شرایط به گونه‌ای است که بایستی خیلی مراقبت کنند، این یک کرامت و رحمت و یک اقدام کریمانه است و بایستی خیلی مراقب باشیم، فرزندان عزیز ما بایستی خیلی دقت کنند همین که موجبات آزادی و برگشتن به آغوش خانواده شان فراهم شد، باید خیلی مراقبت کنند و دیگر به دام کسی نیفتند خدای نکرده کسی ترغیب کند و اینها گرفتار شوند، چه بسا که اگر اینگونه صورت گیرد، خدای نکرده، بالاخره این کام تلخ می‌شود و این شیرینی از بین می‌رود، دستگاه قضایی هم در راستای تجلی اقتداری که دارد به وظیفه و تکلیف قانونی خود عمل می‌کند.
سوال: اگر دوباره مرتکب خطایی شوند این شرایط سخت‌تر خواهد شد؟
ستایشی: بله ریاست محترم قوه قضاییه حجت را تمام فرمودند و بر این موضوع تاکید داشتند، بایستی قدر این نعمت را بدانیم، قدر عنایت پدرانه را باید داشته باشیم توجهی که حضرت آقا نسبت به مردم داشتند.
سوال: آیا عفو شوندگان برای پیشگیری از فعالیت‌های مجرمانه پس از آزادی تحت نظر قرار می‌گیرند؟
ستایشی: هیچ گونه دغدغه‌ای نسبت به این قضیه نداشته باشند، اما این را بدانید همچنان که ثابت کردیم به دشمن که اشراف داریم یعنی حاکمیت ثابت کرد، آن بخشی که مربوط به قوه قضاییه، بدانند هر کسی که مرتکب جرم شود، این ناظر بر جرایم اخیر نیست، قطعاً توجه، رصد، نظارت و اشراف وجود دارد، عزیزان ما باید حتماً بدانند که این عنایتی که شده به سادگی با آن برخورد نکنند و بی توجهی نکنند، اما نسبت به کسانی که آن مواردی که استثنا است، به استثنائات خیلی توجه کنند و آن عزیزانی که صدمه دیدند و نگران هستند که ممکن است کسانی بیایند و برگردند به جامعه و ایجاد التهاب کنند آنها مطمئن باشند پارامتر‌هایی که در مقام استثنا اینجا ارسال شده در این مقررات، پیشنهاد و تصویب قطعاً پارامتر‌های دقیق و کارشناسانه‌ای است، چون که این پیشنهاد متضمن کارشناسی مراجع ذیربط هم بوده، مطمئن باشید مشمول آن افرادی که هنجارشکن و حرمت شکن باشند و بخواهند امنیت را برهم بزنند و اجیر کشور‌های خصم باشند اینها قطعاً مشمول این قضیه نمی‌شوند، نسبت به بخش دوم در این محکومین دقیقاً واجد چه شرایطی باید باشند و چه میزان محکومیت شان مشمول عفو یا تخفیف مجازات می‌شود آنهایی که خرید، فروش و توزیع قاچاق سلاح گرم و مهمات جنگی می‌کنند، جرم سرقت اتفاقاً در جلسه‌ای که محضر ریاست قوه قضاییه بودیم از زبان مبارک ایشان ابراز شد این مطلب که ما با کسانی که سرقت می‌کنند و امنیت مردم را برهم می‌زنند هیچ تعارفی نداریم و اینها به هیچ وجه مشمول عفو نمی‌شوند، جرائمی که مربوط به مواد مخدر و روانگردان است، مفسدین اقتصادی هم مورد رحمت واقع می‌شوند حالا در محدوده‌ای که مقررات احصا کرده که اشاره فرمودند و آنها اگر تا ۲۲ بهمن سال ۱۴۰۱ نسبت به برگشت و اموال و عوایدی که داشتند عواید ناشی از جرم بوده اقدام کنند، آنها هم ظرف ۶ ماه آن چیزی که احصاء شده اینها همه زیر نویس شده است، جرم اختلاس، ارتشاع، اسید پاشی، دایر کردن مراکز فساد و فحشا، جرائم موستوجب مجازات‌های حدی آنهایی که مربوط به امنیت داخلی و خارجی درجه سه، قاچاق مشروبات الکی، قاچاق کالا و ارز اینها مواردی است که قطعاً اینها مشمول نیست و استثنا است، نکته‌ای که وجود دارد این رفعت نسبت به زنان سرپرست خانوار است، آنهایی که ملاحظه می‌شود که مشمول به عبارتی ناتوانی جسمی دارند، اینها را به صورت ویژه در اینجا دیده شده که مشمول ارفاق قانونی شوند، اینها در سن بالایی قرار دارند ۶۰، ۷۰ سال به اقتضای سنشان با یک مقرراتی که احصا شده اینها موجبات حسب مورد و ارفاقشان فراهم می‌شود. این نکته، نکته ویژه‌ای است محکومانی که صرفاً به لحاظ عجز از پرداخت جزای نقدی در زندان هستند به شرحی که گفته شده اینها مورد عفو قرار می‌گیرند، از جزای نقدی تا ۵۰۰ میلیون ریال تا جزای نقدی بیش از ۵ میلیارد ریال اینها را گفته و میزان را مشخص کرده ظرف زمانی را هم مشخص کرده که اگر آنها بر اساس این مقررات بگذرانند موجباتشان فراهم می‌شود.
سوال: در بحث آزادی مجرمان و محکومان اقتصادی آیا موضوع جنبه عمومی جرم به منظور جلوگیری از تکرار آن هم در نظر گرفته شده است در آن شرایطی که فرمودید کارشناسی شده است؟
ستایشی: بله مثلا یکی از مواردی که در محکومیت که مفصل بود، در مواردی که اگر در زمان عفو مرتکب جرم شده باشد و اینکه در مرخصی باشد و مرتکب جرم شود اینها از مواردی است که استثنا است و مشمول نمی‌شود، هر شرایطی بالاخره مقررات خاص خودش را دارد.
سوال: در بحث اغتشاشات پاییز آنهایی که به اموال مردم آسیب زده باشند آن هم جنبه عمومی اش و جنبه خصوصی اش باید نظر داشته باشد؟
دکتر مسعود ستایشی: اگر شاکی خصوصی داشته باشد شرایط معلوم است اگر صرف احراق یک موردی باشد که در عمده نیاید، تاسیسات و در شمول استثنائات نباشد مشمول این رفعت خواهد شد.
سوال: محکومین جرائم غیر عمد چطور؟
ستایشی: محکومین جرائم غیر عمد هم مشمول این رفعت خواهند بود.
این اقدام، اقدام حکیمانه‌ای بود این تدبیر، تدبیر هوشمندانه و این را بایستی پاس بداریم، مشی مقام معظم رهبری همین است نگاه رئوف و نگاه با کرامت، قطعا بدانید این اقتدار جمهوری اسلامی است و شکست سازمان آشوب، الان آنها همه به سر کله خود می‌زنند به خاطر این اقدام مقتدرانه‌ای که در عرصه کشور صورت گرفته و ما می‌توانیم این را واقعاً افزایش اهتمام و مراقبت در سرمایه‌های اجتماعی تلقی کنیم، به هر ترتیب نکته‌ای که وجود دارد این است که واقعاً دشمن تصور می‌کرد و آرزو داشت افرادی که از قشر جوانان هستند بیایند و به دلیل اقداماتی که مبتنی بر اشتباه بود و همه هم پذیرفته بودند که اشتباه است، اینها بیایند در صف آنها قرار گیرند، اما این تدبیر حکیمانه موجب شد که اینها بدانند تصورشان باطل است و نشان داد که نظام مقدس جمهوری اسلامی ابطال می‌کند توطئه‌های دشمن را که کینه توزانه نسبت به جمهوری اسلامی ایران داشتند بدانند اینها جوانان این ملت هستند و در حاکمیت را پاس می‌دارند و هیچ وقت ما عزیزان و جوانان مان را از دست نخواهیم داد.
سوال: رصد و پیگیری رفتار زندانی‌ها در مورد محکومیت در سند تحول آمده بود، آیا رفتار‌های محکومان در دوره محکومیت شان مد نظر قرار می‌گیرد؟
ستایشی: نسبت به این قضیه عفو بگذرد آنهایی که می‌مانند و مشمول استثنائات هستند، عمل، اقدام، رفتار، پشیمانی و دادن تعهد نسبت به اینکه برنگردند به شرایط گذشته شان نسبت به عفو‌های آتی موثر در مقام خواهد بود و بتوانیم به لطف این ایام با برکت خوشحالی دل همه مردم و خوشحالی دل آقا امام زمان (عج) را شاهد باشیم.