امامی که از کودکی به بخشندگی معروف بود

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا وسیما،  بحث از زندگى شخصیت‌هاى بزرگ و برجسته تاریخ، مخصوصا بزرگانى مانند پیامبران و امامان معصوم(ع) که فاصله بسیارى زیادى با ما دارند، کارى ساده و بدون زحمت نیست، از این رو کشف حقیقت و رسیدن به حقایق ماجراهاى زندگى آنان، با توجه به سختى کار، بسیار مشکل است، خدمت به مردم و رفع نیازهاى آنان در متن زندگى امامان معصوم(‏ع) قرار دارد. امام جواد علیه السلام نیز در این عرصه پیشتاز بود.
یکی از ملکات نفسانی که فقط در طبقه ممتازه بشری یافت می‌شود ایثار است. یعنی در بخشش و کرم دیگری را بر خود مقدم داشتن، و در ضرورت زندگی ، دیگری را برگزیدن و غذای خود به دیگران دادن و آب خود به تشنه دیگران آشامانیدن و لباس خود به برهنه دیگران پوشانیدن است.

این دو واژه که در مقابل «بخل» است، غالبا در یک معنى استعمال مى‏شود، ولى گاهی از بعضى کلمات استفاده مى‏شود که «جود» مرحله بالا‌تر از «سخاوت» است، زیرا درتعریف «جود» گفته‌‏اند: "بخشش بدون درخواست است که در عین حال، بخشش خود را کوچک بشمارد.» ‌گاه گفته ‏اند: «جود، خوشحال شدن از درخواست مردم و شاد گشتن به هنگام بخشش است."

بعضى نیز گفته‏ اند: «جود بخششى است که مال را، مال خدا بشمرد و سائل رابنده خدا بداند و خودش را در این میان واسطه ببیند»، در حالى که "سخاوت" معنى وسیع‏ترى دارد و هرگونه بذل و بخشش را شامل مى‏شود.

جود و سخای امام جواد(ع)
حضرت امام محمد تقى(ع) دهم ماه رجب سال 195 هجری قمری در مدینه منوره چشم به جهان گشود.
این امام در جود و بخش بسیار والا هستند و تا جایی رسیدند که به ایشان لقب جواد دادند، نهمین پیشواى ما را به خاطر دست بخشنده و گستردگی جود و کرم، «جواد» می خوانند. امام جواد علیه‌السلام‌ وقتی خبر بیماری کسی را می‌شنید، به عیادتش می‌شتافت و از او دلجویی می‌کرد.

غذای امام جواد علیه السلام همانند جد بزرگوارش امیرمؤمنان علیه السلام خیلی ساده و به دور از تشریفات بود. ایشان همانند فقیران جامعه غذا می‌خورد و با دیگران هم غذا می‌شد. در بسیارى از احادیث آمده است که آن‏ حضرت از آنچه دردرون ضمایر مردم مى‏ گذشته و یا رویدادهایى که در آینده براى آن‌ها پیش‏ مى‏ آمده، مطّلع بوده و از آن‌ها خبر مى‏ داده است.

خدمت به مردم و رفع نیازهاى آنان در متن زندگى امامان معصوم ‏علیهم السلام قرار دارد. امام جواد علیه السلام نیز در این عرصه پیشتاز بود، امام جوادعلیه السلام در کمک رسانى به محرومان و درماندگان ‌‌نهایت تلاش خود را به عمل مى‏آورد و تا حدّ امکان به آنان کمک مى‏‌کرد.

آن بزرگوار می‌فرمود: "ثَلاثٌ یُبَلِّغْنَ بِالْعَبدِ رِضْوانَ اللَّهِ کَثْرَةُ الاسْتِغْفارِ وَ خَفْضُ الْجانِبِ وَ کَثْرَةُ الصَّدَقَةِ" انسان با داشتن سه خصلت پسندیده می‌‏تواند به مقام رضوان و خشنودى الهى برسد: زیاد طلب آمرزش کردن، نرمخوئى و مدارا با مردم و زیاد صدقه دادن.

محمد بن سهل بن یسع قمى از افرادى است که به افتخار دریافت لباس متبرّک از امام نهم‏ علیه السلام نائل آمده است، او در این مورد می‌‏گوید: من در شهر مکه مجاور بودم. از آنجا به مدینه آمده و به حضور امام جوادعلیه السلام رسیدم. در نظر داشتم که از آن امام عالیقدر در خواست کنم که به من لباسى به عنوان تبرّک عنایت کند، اما فرصت نشد و از محضرش خدا حافظى کرده و بیرون آمدم، در پیش خود گفتم: حالا که حضوراً نتوانستم خواسته ‏ام را به آقا بیان کنم، پس طىّ نامه‏ اى از محضر آن گرامى خواسته‏ ام را طلب می‏ کنم.

نامه‏‌اى نوشته و تقاضایم را در آن اظهار کردم. سپس تصمیم گرفتم که به مسجد رفته و دو رکعت نماز بخوانم آنگاه صد مرتبه به درگاه الهى استخاره نمایم، اگر به دلم افتاد، که نامه را به حضورش مى‏ فرستم و اگر نیفتاد، نامه را پاره کرده و به دور بریزم.

نماز را خواندم و بعد از نماز به دلم افتاد که نامه را به حضورش نبرم و آن را پاره کرده و از شهر مدینه بیرون آمدم و در همین موقع که به راه افتاده بودم، پیکى از راه رسید و لباسى را که در بقچه‏ اى پیچیده بود، به همراه داشت. او از اهل کاروان از محمد بن سهل قمى مى‏ پرسید تا اینکه به من رسید و مرا شناخت. به من گفت: مولاى تو! (امام جوادعلیه السلام) این لباس را برایت فرستاده است. لباس‏هاى تقدیمى امام، دو لباس نرم و نازک بودند..

احمد بن محمد گفته است: محمد بن سهل از دنیا رفت؛ من غسل دادم و در آن دو لباس اهدائى امام‏ علیه السلام او را کفن کردم.

عبادات امام جواد (ع)
امام محمدتقی عابدترین مردم زمان خویش است و عبادت هر کس به قدر معرفت اوست. امام نمازهای نافله را بسیار مهم می‌شمردند و در بعضی نوافل در هر رکعت، یک بار سوره حمد و هفتاد بار سوره توحید می‌خواندند. در ماه رجب نیمه ماه و بیست و هفتم آن را روزه می‌گرفتند و اطرافیان خود را نیز به روزه داری سفارش می‌کردند

امام جواد (ع) با وجود امکانات زیاد و دارا بودن اموالی که شیعیان از گوشه و کنار مملکت اسلامی به عنوان وجوهات شرعیه برای ایشان می‌آوردند، توجه و رغبتی به آن‌ها نشان نمی‌دادند.

منزلت علمی امام جواد(ع)

شیعیان اجتماعاتی تشکیل دادند و دیدارهایی با آن حضرت به عمل آوردند و به منظور آزمایش و حصول اطمینان از اینکه دارای علم امامت است، پرسش‌هایی را مطرح کردند و هنگامی که پاسخ‌های قاطع و روشن دریافت نمودند، مقام علمی آن بزرگوار را باور کردند و آرامش یافتند.
ابن حجر هیثمی می‌نویسد: "مأمون او را به دامادی انتخاب کرد، زیرا با وجود سن کم از نظر علم و آگاهی و حلم بر همه دانشمندان برتری داشت".
از آنجا که امام جواد (ع) نخستین امامی بود که در خردسالی به منصب امامت رسید، آن حضرت مناظرات و گفت‌و‌گوهایی داشته است، در همه این مناظرات، امام جواد(ع) با علم امامت که ناشی از علم خداوندی است، با پاسخ‌های قاطع هرگونه شک و تردید را در مورد امامت خود از بین برد.

شرایط و مقتضیات عصر امام جواد (ع)
با توجه به شرایط سیاسی و مقتضیات حاکم بر آن دوران، زمان امام جواد(ع) یک دوره متمایز و خاصی به شمار می‌آید.
در زمان امام جواد(ع) گروهی از شیعیان رویکرد انحرافی داشتند و با توجه به وجود آمدن گروه هایی‌های انحرافی و فضاى تنگ و خفقان آلود حاکم بر جامعه چنان امام و یارانش را در تنگنا قرار داده بود که‌گاه افراد وابسته به طاغوت به آن حضرت توهین‌هاى سنگینى مى ‏کردند.

در آن دوران رشد مکتب اعتزالی که گروه عقل گرای افراطی بودند، یک خطر جدی برای مکتب شیعی محسوب می‌شد و به همین خاطر امام جواد مناظرات بسیاری داشتند تا جامعه اسلامی را به مرز تعادل معرفتی برسانند.
شیعیان انحرافی به خاطر سن کم آن بزرگوار در امامت ایشان شبهه و تردید داشتند و چون عصر رویاروی گفتمان‌ها بود و حکومت عباسی به جهت سیطره حکومتی سعی داشت گفتمان‌ها را ترویج دهد و از طرفی در مقابل اندیشه‌های امام جواد(ع) مقابله کند، از این رو آن بزرگوار مناظرات علمی زیادی برای اثبات امامت خویش به مردم داشتند و با پاسخ‌های قاطع هرگونه شک و شبهه را ازبین بردند.
 امام جواد(ع) از‌‌ همان کودکی به بخشندگی معروف بودند و در روایتی آمده است که در‌‌ همان دوران کودکی، عده زیادی از مردم در مقابل منزل ایشان تجمع می‌کردند تا از ایشان حاجت بطلبند. و در واقع ایشان نماد بارز بخشندگی و جود و یک الگوی متعالی هستند.

منبع: خبرگزاری مهر