حسین فردوست و احمدعلی مسعود انصاری از دوستان و همراهان محمدرضا پهلوی ارزش واقعی ثروت شاه را غیر قابل شمارش می‌دانند.
بنا به گفته مزیّن، رئیس املاک بنیاد پهلوی گرگان، املاک شاه از گرگان تا مرز شوروی ادامه داشت. مزین در مدت ده سال به فروش زمین‌های گرگان پرداخت و آن‌گاه به‌سراغ زمین‌های بجنورد و گنبد رفت.
اردشیر زاهدی نیز درباره میزان ثروتی که شاه موفق به انتقال آن‌ها به خارج از کشور شد، چنین نوشته است: «دادستان تهران در زمان شریف امامی، فهرست دقیقی از افرادی که پول‌هایی را به‌شکل ارز خارج کرده بودند، استخراج کرد. در میان این فهرست، شخص اعلی‌حضرت تا آن زمان ۳۱ میلیارد دلار از کشور خارج کرده بود.» [3]
در آن زمان، بنا به نوشته هفته‌نامه آلمانی «فوکوس»، شاه برای خرید ۶ فروند زیردریایی از یک شرکت آلمانی، ۱۰۹ میلیون مارک رشوه دریافت می‌کند. همچنین با گزارش روزنامه اتریشی «کوریر» در نتیجه سودجویی و چپاول‌گری سرمایه مردمی، برای خانواده‌اش بیش از ۴۴ میلیارد دلار ارث به‌جای می‌گذارد. [4]
موثق‌ترین آمار ارائه شده در 1391 توسط روزنامه «فایننشال‌تایمز» به مناسبت بیداری اسلامی در کشورهای عربی علیه دیکتاتورها منتشر شده بود و میزان دارایی‌های خارج شده از سوی دیکتاتورهای فراری از کشورهای مختلف را مورد بررسی قرار داده و اعلام شده به این شرح است:
«محمدرضا پهلوی، شاه مخلوع ایران ۳۵ میلیارد دلار دارایی از ایران خارج کرده است. نگاهی به برخی فعالیت‌های افراد نزدیک به شاه مخلوع بعد از سرنگونی رژیم طاغوت نشان می‌دهد رقم‌ها بیش از این است. به نظر می‌رسد این رقم متعلق به خروج مستقیم دارایی به شکل ارز از کشور باشد و املاک و سهام خاندان پهلوی در خارج از کشور در آن محاسبه نشده است.»
با احتساب نرخ تورم آمریکا (بخاطر دلاری بودن مبلغ اعلام شده) در 40 سال اخیر، 35 میلیارد دلار در سال 1357 معادل حدوداً 3500 میلیارد دلار در سال 1397 خواهد بود.
ارزش ثروت تقسیم‌شده شاه از ۱۲۰ میلیون دلار برطبق گفته بعضی وابستگان به خانواده پهلوی، تا رقم رؤیایی ۱۰۰ میلیارد دلار، طبق برآوردهای برخی نویسندگان و روزنامه‌نگاران، متغیر است. عباس میلانی نیز رقمی نزدیک به یک میلیارد دلار را نزدیک‌تر به واقعیت می‌داند و هنوز هم مشخص نیست چه میزان از ثروت ایران توسط او و خاندانش به یغما رفته است. [5]
فرح پهلوی و فرزندان او در حالی اعلام می‌کنند اموال شاه تنها ۶۰ میلیون دلار بوده که آماری که بانک مرکزی و دادستان تهران در زمان شریف امامی منتشر کرد، نشان می‌دهد که در سال ۱۳۵۷، تنها مقامات دولتی ۱۳ میلیارد دلار ارز طی ۲ ماه خارج کردند و شاه و اطرافیانش مسلماً مبلغی بیش از این به تاراج برده‌اند. مقامات وابسته به حکومت، چون وضعیت انقلاب و امکان سقوط نظام شاهنشاهی را دیدند، اقدام به خارج کردن اموال خود از کشور کردند. براساس جمع‌بندی برخی گزارش‌ها درباره همه دزدی‌ها و اموال به‌سرقت‌رفته توسط این خاندان، می‌توان این رقم را تا ۱۰۰ میلیارد دلار هم برآورد کرد. [6]
پی نوشت:
۱) سقوط، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ج ۱ ص ۳۰۶ تا ۳۱۹
۲) ر.ک: مفاسد اخلاقی شاه و خاندانش، جمعی از نویسندگان، تهران، جهان کتاب، ۱۳۷۹.
۳) مجموعه مقالات، سقوط، پیشین، ص ۶۹۷.
۴) سقوط، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ج ۱ ص ۳۰۶ تا ۳۱۹
۵) مرکز اسناد انقلاب اسلامی
۶) پایگاه جامع تاریخ معاصر ایران
احمدعلی مسعود انصاری از همراهان محمدرضا پهلوی نیز می‌گوید: «ثروت شاه به هنگام خروج از كشور چهار قسمت بود: اولین بخش از آن ثروت، مبلغ 62 میلیون دلار بود كه تا زمانی كه شاه زنده بود قسمتی از آن را خرج کرد و 50 میلیون دلار یا کمتر باقی ماند که رضا، فرح، و علیرضا هرکدام 20 درصد، لیلا و فرحناز هر کدام 15 درصد، شهناز 8 درصد و مهناز نوه شاه(دختر اردشیر زاهدی)2 درصد از این پول را ارث بردند...».
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ یکی از مخاطبان در بخش «شما بپرسید» سوال خود را اینگونه مطرح کرده است: «ثروت شاه به هنگام خروج از ایران چقدر بود؟ آیا اطلاعاتی در این‌باره وجود دارد؟ سرنوشت این پول‌ها چه شد؟»
احمدعلی مسعود انصاری از همراهان محمدرضا پهلوی قبل و بعد از سقوط، در گفتگو با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی در پاسخ به این سوال گفت: ثروت شاه به هنگام خروج از كشور چهار قسمت بود: اولین بخش از آن ثروت، مبلغ 62 میلیون دلار بود كه تا زمانی كه شاه زنده بود قسمتی از آن را خرج کرد و 50 میلیون دلار یا کمتر باقی ماند که رضا، فرح، و علیرضا هرکدام 20 درصد، لیلا و فرحناز هر کدام 15 درصد، شهناز 8 درصد و مهناز نوه شاه (دختر اردشیر زاهدی)2 درصد از این پول را ارث بردند.
وی ادامه داد: قسمت دوم ثروت خاندان پهلوی که کمتر ظاهر است، مستغلات این خاندان است که باز یک مقداری از آن دیده می‌شود و مقداری از آن پنهان است. به عنوان نمونه ویلای سوورتا در سوئیس که فروختند و پولش را تقسیم کردند، جزء آن 62 میلیون دلاری که ادعا می‌کنند نیست؛ همچنین املاک آن‌ها در خارج از كشور و در تمام نقاط دنیا پراكنده است و البته ببیشتر زمین‌هایی است که این خاندان در اسپانیا دارند، به دلیل ارزش میلیاردی که دارند نمی‌شود نادیده گرفت.
این کارگزار رژیم پهلوی افزود: قسمت سوم جواهراتی است که خاندان پهلوی از ایران بیرون آوردند. (آنطور که شنیدم، قسمتی از این جواهرات را در چهار صندوق بزرگ، خانم فریده دیبا و آقای شهبازی در بانک‌های سوییس گذاشتند.)
مسعود انصاری تصریح کرد: قسمت چهارم هم كه میلیارد دلاری است؛ قضیه تراستی است که شاه درست کرده بود. من رقم 20 میلیارد و 22 میلیارد را شنیدم ولی این رقمی نیست که خودم دیده باشم. در جواب این‌که چرا این تراست هنوز تقسیم نشده است؟ باید گفت: این پول به کسی از خاندان می‌رسد که به پادشاهی ایران برسد و اگر این خاندان ادعای خودشان را از سلطنت ایران پس بگیرند، به صورتی بین آن‌ها تقسیم می‌شود. منبع سایت راسخون و سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی