رئیس اداره سل و جذام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفت: ۹۵ درصد مردم در برابر بیماری جزام ایمنی ذاتی دارند، این بیماری کمترین قدرت سرایت را میان بیماری‌های واگیر دارد و فقط با تماس طولانی مدت منتقل می شود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ خانم دکتر مهشید ناصحی، رئیس اداره سل و جذام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت میهمان برنامه روزنه شبکه رادیویی گفتگو بود و درباره بیماری جزام و وضعیت این بیماری در کشور گفتگو کرد.
دکتر ناصحی دراین برنامه گفت: پزشکان جوان به علت کنترل بیماری جزام و ندیدن موارد ابتلا به این بیماری، در تشخیص بیماری جزام مهارت کافی ندارند اما خبر خوش این است که این بیماری در ۹۵ درصد موارد به علت ایمنی ذاتی افراد، منتقل نمی شود .
مشروح این گفتگو را می‌توانید در ادامه بخوانید:
سؤال: نگاه ما بیشتر نگاه علمی است بیشتر با این بیماری آشنا شویم و بدانیم چه رفتاری را باید نسبت بهش داشته باشیم. اصلاً جذام چه است و به چه کسی می‌گویند که دچار این بیماری است؟
ناصحی: اجازه می‌خواهم یاد و خاطره دکتر سیدمحمدحسین مبین، پدر جذامیان ایران را گرامی بدارم. خیلی ممنون که این فرصت را دادید امروز آخرین یکشنبه ماه ژانویه، روز جهانی جذام است. خدمت شما عرض کنم که ۵۰ سال است که درمان مؤثر و قطعی برای جذام معرفی شده است و در دنیا و در کشور ما استفاده می‌شود. این را مقدمه گفتم بخاطر اینکه اهمیت درمان پذیری جذام را گفته باشم اگرچه این بیماری یک بیماری عفونی واگیر محسوب می‌شود، ولی کم سرایت‌ترین بین بیماری‌های واگیر است برخلاف باور قدیمی. ۹۵ درصد آحاد بشر و انسان‌ها مصونیت ذاتی به این بیماری دارند هیچ وقت جذام نمی‌گیرند ۵ درصد استعداد ژنتیکی دارند که آن هم در صورتی که تماس نزدیک طولانی با یک بیمار درمان نشده داشته باشند. بیماری جذام که به وسیله باکتری ایجاد شود واقعیت این است که ابتدا در حد لکه پوستی و گرفتاری پوست مخاط و اعصاب محیطی است، چون این میکروب خیلی سرما دوست است و دوست ندارد در مرکز بدن باشد و سال‌ها می‌گذرد تا اینکه فرد احساس نیاز کند که بخواهد مراجعه کند به پزشک و، چون موارد جذام در کشور ما خیلی کم شده اند به هر حال این احتمال وجود دارد که با سایر تشخیص‌های بالینی اشتباه گرفته شوند به آن‌ها پرداخته نشود و همین باعث می‌شود که جذام در مراحل پیشرفته و دارای معلولیت تشخیص داده شود و به باور اشتباه همیشه با معلولیت‌ها شناسایی شود در حالی که می‌تواند به موقع تشخیص داده شود در حد یک لکه پوستی بی آزار درمان شود بدون اینکه جداسازی از جامعه و خانواده لازم باشد.
سؤال: این نشان می‌دهد که آن باور‌های غلطی که وجود دارد به آن شکل نیست.
ناصحی: اصلاً به این شکل نیست. ما هنوز هم وقتی که از یک نفر می‌خواهیم دوری بگیریم می‌گوییم مگر جذام دارد درحالیکه کمترین سرایت را در بیماری‌های واگیر دارد ۹۵ درصد هیچ وقت جذام نمی‌گیرند و اگر جذام به موقع تشخیص داده شود معلولیتی ندارد و اگر هم تشخیص داده شود درمان قطعی دارد. اگر معلولیت اتفاق افتاده باشد جذام فرد درمان می‌شود دیگر جذامی حساب نمی‌شود، ولی معلولیت اش مانند معلولیت‌های دیگر ممکن است باقی بماند و نیاز به توانبخشی و بهزیستی داشته باشد.
سؤال: این به موقع شناسایی این بیماری کی است از لحاظ سنی و زمانی است یا از لحاظ این است که کم کم بیماری بروز می‌کند اساساً از چه سن و سالی است یا سن و سال دارد؟
ناصحی: به واقع جنس و سن و سال ندارد، ولی وقتی که میکروب یک بیماری خیلی کند تکثیر است یعنی دو هفته طول می‌کشد تا یکی تبدیل به دوتا شود دوره نهفتگی اش طولانی است به طور متوسط ۳ تا ۵ سال حتی مواردی دیده شده است که ۲۰ سال طول کشیده است یعنی از زمانی که شما با میکروب مواجه شده اید تا زمانی که اولین علائم شما شناسایی می‌شود؛ و بعد وقتی این علائم خیلی بی آزار هستند مثلاً یک لکه پوستی کم رنگ‌تر یا پررنگ‌تر از سایر قسمت‌های پوست که نه خارش دارد و نه پوسته ریزی دارد و ممکن است در جایی از بدن باشد که متوجه نشوند و در نهایت آرام آرام پیشرفت می‌کند و به مجموعه عللی ممکن است که باعث تخریب اندام‌های محیطی شود و بعد با معلولیت فرد تشخیص داده شود. مسلم است که قاعدتاً اگر سه تا پنج سال از مواجهه گذشته باشد و تازه علائم ایجاد شود و چند سال گذشته باشد تا مراجعه کند این باعث می‌شود که غالباً بیماران ما در سنین کودکی خودشان را نشان ندهند البته در دهه‌های گذشته ما موارد بیماری اطفال هم داشته ایم، اما چند سالی است که ما مورد زیر ۱۵ سال نداشته ایم. ما سیاست مان این است که تشخیص و درمان رایگان است دارو‌ها به وسیله سازمان جهانی بهداشت تأمین می‌شود اگر موردی از جذام تشخیص داده شود افراد خانواده برای مدت سه تا پنج سال به صورت دوره‌ای ویزیت می‌شوند، چون این‌ها با تماس طولانی مدت بوده اند با فرد مبتلا به جذام و به محض اینکه ما موارد اولیه را ببینیم آن‌ها را شناسایی می‌کنیم تا موارد در تماس دچار معلولیت نشوند.
سؤال: پزشک عمومی می‌تواند تشخیص دهد یا باید متخصص باشد؟
ناصحی: واقعیت این است که ما پزشک‌های عمومی مان را هم به صورت دوره‌ای آموزش می‌دهیم، ولی شاید شجاعت کافی برای تشخیص آن نباشد، چون انگ زدن یک همچنین بیماری‌ای سنگین است واقعیت این است که الان اینقدر موارد جذام در کشور کم شده است که معمولاً یک دانشجوی پزشکی در طول دوره تحصیل اش بیمار جذام نمی‌بیند که مهارت پیدا کنند برای همین ما در دانشگاه‌های کشور یک متخصص پوست و اگر نباشد یک متخصص عفونی بعنوان فوکال بالینی داریم که مشورت می‌دهد و موارد مشکوک را شناسایی می‌کند.
سؤال: جذام واکسن دارد؟
ناصحی: خیر
سؤال: راه انتقال آن به چه شکل است؟
ناصحی: اصل‌ترین راه انتقال آن تنفسی است خیلی کم گزارش شده است که به وسیله خراش‌های پوستی ممکن است انتقال داده شده باشد، ولی راه اصلی، راه تنفسی است.
سؤال: اشاره خوبی هم داشتید اگر به هرحال یک نفر شناسایی شود خانواده اش هم تحت پوشش بیماری قرار می‌گیرد.
ناصحی: بله
سؤال: آیا لازم است که ما دوره‌ای بخواهیم این را برویم و مثل چشم و دندان شش ماه یکبار یا سالی یکبار، برای جذام هم هست که بررسی و آزمایش شویم.
ناصحی: خیر چنین چیزی لازم نیست. کافی است که من به شما بگویم که در سنوات گذشته ما کمتر از ۲۰ مورد در سال در کل کشور شناسایی کرده ایم یکی از چیز‌هایی که باعث می‌شود که ما خیلی مایل نباشیم راجب به علائم بیماری در رسانه‌های عمومی صحبت کنیم، این است که از حالا هر کسی یک لکه پوستی داشته باشد نگران می‌شود و مراجعه می‌کند در حالیکه لکه پوستی شایع‌ترین علامت پوستی است و آخرین آن می‌تواند جذام باشد.
سؤال: حالا که صحبت رسانه‌ها شد آیا خود شما مجموعه مدیریت بیماری‌های واگیر وب سایتی دارد که بتواند آخرین نشانه‌ها و علائم و اطلاعات را بگذارد خب خیلی از افراد بلافاصله به اینترنت مراجعه می‌کنند یک منبع معتبر؟
ناصحی: همینطور است بدون اینکه سه تا دابلیو را بگذارند می‌توانند در سایت icdc.behdasht.gov.ir مراجعه کنند همه اطلاعات آمار علائم تاریخچه در جهان در ایران روی وب سایت قابل مشاهده است، ولی من می‌خواهم باز هم یک دور تأکید کنم، زمانی که یک بیماری درمان مؤثر دارد زمانی که سرایت ناچیز است زمانی که ۹۵ درصد آدم‌ها این بیماری را نمی‌گیرند باید کمک کنیم که این باور غلط برطرف شود.