فداحسین مالکی نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه ایران با ۱۵ کشور حوزه دریا و خشکی هم مرز است گفت: باید ازاین ظرفیت خدادادی استفاده کنیم
سوال: دیروز در مجلس چه گذشت با این سوال کلی شروع کنیم که من یک سری سوال جزئی هم به ویژه برای مرزنشینان که فعال‌تر از استان‌های دیگر هستند در این ۱۶ تا استان
مالکی: کشور جمهور اسلامی ایران همراه با دو کشور و روسیه بیشترین مرز‌ها را با کشور‌های منطقه خودشان دارند یعنی ایران با ۱۵ کشور حوزه دریا و خشکی هم مرز است حالا سوال ممکن است این باشد و دقیقا هم این باشد که در طول سال‌های گذشته چه اتفاقاتی گذشته که ما نتوانستیم از این ظرفیت خدادادی از این ظرفیت بسیار مهمی که در شمال و غرب و جنوب و شرق و غرب کشورمان وجود دارد استفاده نکردیم و متاسفانه شرایط اقتصادی کشورمان به اینجا رسیده این بررسی را دوستانمان در فراکسیون خصوصا مبادلاتی که با کشور‌های مختلف از نظر گفتگویی داشتیم احساس کردیم که موانعی در کشورمان وجود دارد چرا که مرز با یک نگاه دیگر بعضی‌ها نگاه می‌کنند زمانی که کلمه مرز می‌آید یعنی آن ضمختی کار می‌آید حتما امنیتی باشد نظامی باید باشد
سوال: یعنی حساسیت هایش را می‌بینند به جای نکات مثبت و فرصت خیز بودنش
مالکی: دقیقا همین طور است، تا این که ۱۴، ۱۵ سال قبل مقام معظم رهبری یک سفری به سیستان و بلوچستان داشتند و دولت هم همراهشان بودند و در چابهار ایشان یک جمله معروفی داشتند که برای معیشت مرزینشینان از فرصت‌های مرزی استفاده کنید من خودم آن زمان رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور بودم و این را با این دوستانمان و دستگاه‌های مختلف تبیین کردیم به این صورت در یک جمله که مرز‌ها همیشه فرصتند، ولی همیشه تهدید نیستند، این فرصت‌های مرزی در دستور کار فراکسیون استان‌های مرزی که یکی از بزرگ‌ترین فراکسیون‌های مجلس هست قرار گرفت و از آن طرف هم که ما یک اراده جدی در دولت سیزدهم دیدیم یعنی شخص خود جناب آقای رئیسی رئیس جمهور محترم نسبت به موضوع دیپلماسی اقتصادی با الویت کشور‌های همسایه و منطقه جدی بودند این جدی بودنشان را ما در حوزه دیپلماسی هم که هم در کمیسیون امنیت ملی هم در فراکسیون استان‌های مرزی به طور جد پیگیری کردیم، اما به این نتیجه رسیدیم که به هر حال موانعی موجوددارد برای داد و ستد مرزنشینان برای صادرات و واردات کشور که از حوزه دریا کشور‌های جنوب مان و چه در حوزه خشکی این موانع وجود دارد موانع چی هست، مثلا اگر ما خواسته باشیم در کرمانشان، کردستان و سیستان و بلوچستان عزیز و صبور خواسته بودیم که یک تحول، یک گلوگاه مرزی، بازارچه مرزی یا منطقه آزاد به وجود بیاوریم شاید بیش از ۲۳ دستگاه نظر می‌دهند خوب طبیعی است که با این نظرات نمی‌شود مثلا ما به مرزنشینان بگوییم که شما داد و ستد مرزی داشته باشیم البته هنوز مقاومت وجود دارد خصوصا مقاومت ما هنوز در بخش‌هایی از دولت می‌بینیم، اما با دستور سریع آقای رئیس جمهور این موانع دارد کم رنگ می‌شود که بشود از ما این جهت نسبت به پایداری جمعیت مرزنشینان در مرز‌های کشور که از بعد سیاسی و امنیتی هم فوق العاده می‌تواند مهم باشد داشته باشیم، خدمت شما عرض شود واقعا بعضی نکات مردم می‌دانند مستحضر هستند اتفاقاتی که در بعضی از نقاطی از کشورهایمان می‌افتد زیبنده نیست مثلا شما کوله وری در بخش‌هایی از کرمانشاه یا کرمانشاه یا بلوچستان می‌بینید اصلا زیبنده نیست یعنی با این ظرفیت‌ها چرا باید این جوری بشود چرا باید شرایط، شرایط زندگی مرزنشینانمان به این حالت باشد نکته‌ای که عرض می‌کنم شاید بعضی‌ها در دولت کاملا نپذیرفتند، اما به تایید و چه تاکید آقای رئیس جمهور خدمت شما عرض شود این کار دارد تحقق پیدا می‌کند و آن این است که فکر می‌کنند اگر این داد و ستد‌ها و صادرات و واردات انجام شود صرفا برای استان‌های مرزی کشور است در حالی که نه این اصلا علاوه بر این که استان‌های مرزی است و به اقتصاد کشور کمک می‌کند و بعدش هم فقر و گرفتاری برداشته می‌شود ما دو روز قبل به اتفاق جناب آقای دکتر مخبر معاون اول و وزرای محترم نفت و انرژی ونیرو آقای دکتر محرابیان و آقای مهندس اوجی سفری داشتیم به سیستان و بلوچستان آن جا حالا منطقه سیستان به دلیل سرمای شدید و کشنده‌ای که در طول ۶۰، ۷۰ سال سابقه نداشته آنجا از نزدیک گرفتاری‌های مردم را دیدند در منطقه بلوچستان همین طور به این نتیجه رسیدیم که یکی از فرصت‌های مهمی که تا به حال استفاده نکردیم آن هم موقعیت مرزی که ما در کشور داریم این کار انجام بشود و الان این تصمیمی که دولت و مجلس با هم گرفتند دیروز هم در واقع مجلس کار بزرگی انجام داد یک حرکتی هم که صورت گرفت مستحضرید که موقعی که ما این طرف قضایا را فعال کنیم باید کشور‌های همسایه را هم فعال کنیم یک کاری که ما در مجلس انجام دادیم هر چند وقت یک باری ما با سفرای کشور‌های همسایه و منطقه جلساتی در مجلس داریم که این کار خیلی قشنگی بود با همکاری وزارت امور خارجه
سوال: چه قدر کار قشنگی، دیپلماسی منطقه‌ای را در مرز فعال کنید
مالکی: دقیقا همین طور است با همکاری وزارت خارجه و فراکسیون استان‌های مرزی صورت گرفت مثلا ما هفته گذشته سفیر محترم عراق حضور داشتند در مجلس و ما ۵ استانمان هم مرزند با عراق استان‌های خوزستان، کرمانشاه، ایلام، کردستان و آذربایجان غربی
سوال: چه قدر راه انداختن این راه آهن شلمچه، بصره به بازارچه‌های مرزی کمک کند
مالکی: این‌ها هم در دستور فراکسیون است و جالب است که هر ۵ استان ما از هر استانی یکی از نمایندگان محترم در جلسه تشریف داشتند خیلی رو در رو در یک فضای دوستانه با سفیر عراق مسائل و مشکلات هر کدام را گفتند مثلا دوستان ما در کرمانشاه گفتند که ما این مشکل را داریم در کردستان و خوزستان و ایلام هم این موضوع مطرح شد، مثلا چندی قبل با پاکستان داشتیم باپاکستان که خوب یک اراده جدی الان در دولت پاکستان داریم می‌بینیم که آن‌ها هم در حوزه سیستان و بلوچستان منطقه بلوچستان مسر هستند که بازارچه‌های مرزی فعال شود یا آن به هر حال منطقه بسیار مهم میرجاوه که تاثیر گذار می‌تواند درواقع باید داشته باشد حالا ما در حوزه ترکیه، آذربایجان یا با روس‌ها و چینی‌ها این مبادلات را داریم در حوزه خلیج فارس چندی خودم در راس یک هیات پارلمانی در عمان دیدن کردیم و حتی بخش‌هایی از موقعیت‌های تجاری چه قدر هم نیازمندند چه قدر هم علاقمندند که این مبادلات صورت بگیرد حتی ما آمادگی داشتیم که برخی از اسکله‌ها و گلوگاه‌ها و مناطق استانمان از چابهار گرفته تا بوشهر برود تا خوزستان و بندرعباس یک هماهنگی و هم دلی بشود و به اتاق بازرگانی هم هماهنگ کردیم با هماهنگی جناب آقای خاندوزی وزیر محترم و جناب آقای فاطمی وزیر محترم صمت که ما اتاق بازرگانی را همراه با یک هیات از روسای اتاق‌های چند تا از استان‌های کشورمان برنامه ریزی کنیم که در عمان مسائلشان را انجام دهند یعنی پیگیری کنند مبادلات تجاری حتی دولت عمان هم به ما گفتند که ما حاضریم بعضی از بنادرمان را در اختیار ایران قرار بدهیم و حتی خط پروازی به چابهار صورت بگیرد جا‌های دیگر ما با حتی برخی از کشور‌ها مثل افعانستان یک گیر‌هایی داریم با حضور طالبان و هنوز آن قواعد بین المللی به خوبی رعایت نمی‌شود و جدی هم هستیم روی حق سیستان که یکی از موضوعات جدی حق آبه هیرمند است که یکی از موضوعات جدی فراکسیون بوده که زمان دولت قبل و الان هم پیگیری می‌کنم، دستگاه دیپلماسی هم فعال هستند و مشکل اساسی دارند در آنجا که جناب آقای مخبر هم در راس هیات است به دستور جناب آقای رئیسی از آنجا بازدید داشتند و یک تصمیماتی قرار شد گرفته بشود و حتی هم دستگاه‌های فرا دولتی را هم فعال کردیم که به هر حال این کار بشود به هر حال ما این آمادگی را داریم که داد و ستد مرزی بازارچه‌هایی که با افغانستان داریم فعال شود در یک مقطعی یک کاهش داشتیم یعنی صادارت و واردات کاهش داشته است که جلساتی که داشتند آقایان خود مجلس هم فعال شده که آقایان سریع‌تر انجام شود و مبادلات تجاری مرزی خیلی جالب است که جناب آقای احمدی من عرض بکنم که خود کشور‌ها خیلی تمایل دارند با ایران مبادلات تجاری و اقتصادی داشته باشند چرا موقعیت کشورمان یک موقعیت استثنایی است شما این را که می‌بینید که مثلا طرح تفاهم نامه ۲۵ ساله ایران و چین که مطرح می‌شود یک دفعه می‌بینید آمریکایی‌ها موضع می‌گیرند اروپایی برآشفته می‌شوند البته ما خوشحالیم ها، ما خیلی خوشحالیم هر وقت آن‌ها برآشفته می‌شوند کار را درست انجام می‌دهیم به این دلیل که دنیای امروز یک دنیای بده و بستون هست دیگر سیاسی اش همین طور اقتصادی هم به همین طریق ما به آن‌ها نیاز داریم آن‌ها به ما نیاز دارند این طوری که نیست بعضی‌ها مثلا در کشورمان می‌گفتند آقا شما به هر حال با چین انجام می‌دهید چابهار را به چین دادید.... همچنین چیزی نیست موقعیت کشورمان ایجاب می‌کند ما هم با توجه به قدرت تجاری و اقتصادی که چین در دنیا دارد این کار صورت میگیرد و با بقیه کشور‌ها هم همین طور ما د رحوزه استان‌های شمال مان در گیلان عزیزمان خدمت شما عرض شود آن روابط آن خطر راه آهن رشت به آستار سریع‌تر وزارت راه برنامه ریزی کند و سریع انجام شود همین طور که خط راه آهن چابهار دارد می‌آید آن محور‌ها قوی می‌شود به شبکه سراسری اتصال پیدا می‌کند و نهایتا هم از طریق دو قارون و موقعیت که طبس دارد و از آنجا ما از طریق رشت به آستارا به کشور آذربایجان برود و آسیای میانه حتی در آنجا در همین خط راه آهن روس‌ها اعلام آمادگی کردند که ما تلفنی که آقای پوتین به جناب آقای رئیسی داشتند ما آمادگی داریم چین هم این آمادگی را دارد در این خط راه آهن مشارکت کند
سوال: اصلا فعال سازی سواحل مکران
مالکی: این کار در شمال انجام میگیرد در جنوب هم سواحل مکران طلایی‌ترین سواحل را در مکران داریم از تقریبا به نوعی استان‌های مستقیم و غیر مستقیم مان استان‌های دریایی را شامل می‌شود و نهایتا در موقعیت ممتازی که چابهار دارد، چون مستحضرید که چابهار ما که دنیا رویش دارد برنامه ریزی می‌کند و سال ۹۱ که خود من اون موقع سفیر بودم در سازمان ملل چابهار به عنوان مهم‌ترین گلوگاه و معبر تجاری و اقتصادی محسوب می‌شود و رای آورد در بین ۱۲۰ کشور دنیا که البته برخی از کشور‌های اروپایی کمک کردند، روس‌ها، چین، هند کمک کردند تا در مقابل خواسته غیر حرفه‌ای آمریکایی‌ها ما بتوانیم چابهار این موقعیت را داشته باشد در بوشهر در هرمزگان در خوزستان عزیزمان همین طور، اما این بررسی‌ها را که ما با سفرای کشور‌های دیگر داشتیم خدا وکیلی باید صادقانه بپزیریم علی رقم این یک سری موانع این جا وجود دارد که قدری ناهماهنگی دستگاه‌های که در گلوگاه‌های تجاری و مناطق آزادمان وجود دارد این‌ها نتوانستند این کار را انجام بدهند که الان با این حرکتی که دستگاه دیپلماسی مان فعال شده و تاکیدی که آقای رئیس جمهور دارند این کار صورت میگیرد سواحل مکرانی هم که جنابعالی به خوبی اشاره کردید نقش موثری در توسعه و اشتغال استان‌های دریایی مان‌می‌تواند داشته باشد که تاثیر گذار است
سوال: یک تحرکات تاثیرگذاری هند داشت به ویژه در اسکله شهید بهشتی اگر اشتباه نمی‌کنم نکته‌ای که هست هندی‌ها چه قدر فعال هستند برای اینکه بتوانند به عنوان یک بهره بردار آن منطقه را توسعه بدهند
مالکی: سوال خیلی خوب و ظریفی کردید هندی‌ها معمولا حرکت لاک پشتی دارند ما هم خیلی خوشمان نمی‌آید از حرکت‌های لاک پشتی و نتوانستند آن قرارداد‌هایی که باهاشون برای یک بخش‌هایی بستیم و قرار شد این‌ها ۸۰، ۹۰ میلیون دلار هم این‌ها سرمایه گذاری نتوانستند آن به تعهدات خودشان عمل کنند و از این بابت ما هم نگرانیم و هم کشور‌های همسایه ما نگران هستند که چرا مثلا شما رد پای هندی‌ها را باز کردید از جمله مثلا پاکستان حتی چین هم که شریک اقتصادی مان است حتی شریک راهبردی مان هست در معادلات منطقه‌ای و دنیا آن‌ها به ما می‌گفتند چرا به ما ندادید با توجه به موقعیت بسیار ممتاز چابهار این است که ما اولتیماتوم به هندی‌ها دادیم که اگر شما این کار را انجام بدهید ما آن قراردادتان را تمدید نمی‌کنیم یعنی در مجموع سوال جنابعالی خیلی ما راضی نیستیم، چون هندی‌ها اگر بخواهند سرمایه گذاری کنند باید از آمریکایی‌ها سوال کنند که این هم خیلی در مزاق ما نیست
سوال: تعهد ندارند؟
مالکی: تعهد دارند، ولی به تعهداتشان خوب عمل نکردند در حالی که ما اگر همان بخش‌ها را به شرکت‌های ایرانی می‌دادیم خیلی راحت‌تر می‌توانستیم که
سوال: فرصت ممتازی است بالاخره آن کریدور یا مسیر اصلی که از جنوب شرق به شمال غرب می‌رود یکی از زیبایی هایش همین اسکله است چه ویژگی‌هایی انشالا خواهد داشت برای توسعه دادن
مالکی: ما الان در چابهار زیرساخت‌هایی که عرض کردم ما در آن اجلاس بین المللی تعهد دادیم زیرساخت هایش به طور کلی انجام نشده است یکی آن راه آهن هست یکی آن محوز ترانزیتی است یکی نوسازی و یا بازسازی ناوگان حمل ونقل منطقه است آن محور بخواهد انجام بگیرد هنوز نتوانستیم خط دریایی و یا شبکه هوایی را در چابهار یا کشور‌های حوزه خلیج فارس داشته باشیم هنوز تحقق پیدا نکرده که حتما باید تحقق پیدا کند با این رویکردی که ما دیپلماسی اقتصادی را هم فعال کنیم خوشبختانه این کار در مجلس در مورد دیپلماسی اقتصادی استارتش زده شده و تصویب هم در یک مرحله بودنش و ما جلساتی داریم که هم دوستانمان که در مجلس این طرح را ارائه کردند با فراکسیون با دستگاه‌های مختلفی که در حوزه دیپلماسی، کمیسیون اقتصادی که فعال هست این‌ها همه به دنبال این هستند که ما از آن ظرفیت که من از ابتدای سخن عرض کردم بتوانیم استفاده کنیم هفته جلوتر هم وزارت کشور که دولت باز این یکی از کار‌های خوب هست که دولت انجام داده یک شورای توسعه و امنیت مرز‌های شرق و غرب، حالا البته شرق و غرب ما تاکید کردیم که جنوب وشمال هم باشد این شورای توسعه اهدافش که ما در فراکسیون استان‌های مرزی بررسی کردیم اهداف بسیار مهم است یکی امنیت پایدار در خود مرزهایمان تثبیت جمعیت است
سوال: جمع بندی بفرمایید.
مالکی: ما اعتقادمان بر این است که با تصویب دو فوریت این لایحه که مشترک دولت ومجلس بوده یک تحول اساسی بشود روان سازی در داد و ستد صورت بگیرد یک مقداری از ضخمتی مرز کاهش بدهیم به مرزنشینانمان که میلیون‌ها نفر در استان‌های مختلف مان هستند بتوانیم کار کنیم من اینجا لازم می‌دانم از اعضای محترم فراکسیون استان‌های مرزی که حدود ۱۴۰ نفر هستند و دیروز با تمام قدرت و توان وظرفیتی که داشتند با ۱۵۳ رای که این کار صورت بگیرد و روان سازی کنیم