مدیرکل مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی سازمان امور مالیاتی کشور: فرار مالیاتی بیشتر در حوزه مشاغل و اشخاص حقوقی غیردولتی و خصوصی است.
مجری: سلام عرض می‌کنم خدمت شما و وقت شما بخیر.
آقای عزیزی: بنده هم سلام عرض می‌کنم خدمت شما و همکاران محترمتان.
سؤال: معنی فرار مالیاتی چه است به چه چیزی فرار مالیاتی می‌گویید در سازوکار رسمی؟
آقای عزیزی: هر تلاشی که به صورت غیرقانونی برای عدم پرداخت مالیات و یا کمتر مالیات پرداخت کردن باشد فرار مالیاتی می‌گوییم.
سؤال: تلاش قانونی‌ای هم دارید در این راستا؟
آقای عزیزی: بله، چون بعضی از افراد با استفاده از خلأ‌های قانونی یا تخفیفاتی که هست آن‌ها کمتر مالیات می‌پردازند این ناشی از ضعف قانون یا استفاده از مشاوران غربی است این را بعنوان اجتناب تلقی می‌کنند.
سؤال: آن دیگر تخلف نیست؟
آقای عزیزی: نه، چون از خلأ‌های خود قانون استفاده شده است.
سؤال: این خلأ‌ها پر می‌شود مثلاً امسال می‌فهمید که این یک حفره‌ای است وهمه از اینجا مالیات نمی‌دهند این را می‌گیرید؟
آقای عزیزی: بله هر سال یا هر ماه اینها بررسی می‌شود و پیشنهاد‌های قانونی داده می‌شود آئین نامه‌ها اصلاح می‌شود با توجه به اتفاقاتی که می‌افتد منتها روند دائمی است بالاخره در همه دنیا هم به این شکل است.
سؤال: در سال‌های گذشته گفته می‌شد برخی از سازمان‌ها و دستگاه‌ها اینها مالیات نمی‌دهند اگر سهم شان را بپردازند بخش زیادی از فرار مالیاتی جبران می‌شود. چه کسانی فرار مالیاتی می‌کنند بیشتر دستگاه‌ها هستند و یا بیشتر اشخاص و مشاغل هستند؟
آقای عزیزی: فرار مالیاتی بیشتر در حوزه مشاغل و اشخاص حقوقی غیردولتی و خصوصی است، چون شرکت‌های دولتی یا شرکت‌های حاکمیتی را عرض کنم، چون شاید منظور شما چیزی که مطرح باشد این است بالاخره حسابرسی‌های مختلفی دارند آن چیزی که به آن مالیات تعلق بگیرد مالیات آن پرداخت می‌شود و خیلی از دستگاه‌ها هم بیشتر از آن چیزی که باید مالیات بپردازند در امور دیگر دارند هزینه می‌کنند لذا از آن سمت ما مشکلی نداریم عمدتاً افرادی هستند که فاقد پرونده هستند ورود به نظام مالیاتی نکرده اند یا افرادی که وارد شده اند پرونده و اظهارنامه نمی‌دهند و یا کسانی که اظهارنامه هم می‌دهند، ولی کتمان درآمد دارند اینها بخش‌های مختلفی هستند که دارند با استفاده از روش‌های مختلف کتمان اطلاعات و اینها فرار مالیاتی می‌کنند.
سؤال: کسی است که شفاف اظهارنامه بدهد و بعد مالیات او مشخص شود و دنبال پیچاندن آن باشد این گونه هم هست؟
آقای عزیزی: بله یکی از راه‌های حرفه‌ای فرار مالیاتی این است که افراد در موعد خودش اظهارنامه ابراز کنند و درآمدهایشان را اعلام کنند که اتفاقاً سازمان مالیاتی کمتر به آن‌ها بپردازند و یا افرادی که در حوزه پولشویی فعالیت دارند گاهی اوقات ظاهراً مالیات شان را دارند شفاف می‌پردازند منتها بعداً که سازمان از ابزار‌های دیگرش استفاده می‌کند، مثل بازرسی و بررسی تراکنش‌های بانکی سایر اطلاعاتی که فرد فکر می‌کند که سازمان به آن دسترسی ندارد متوجه می‌شود که فرار مالیاتی بزرگی را دارد.
سؤال: سازمان امور مالیاتی به چه اطلاعاتی دسترسی دارد؟
آقای عزیزی: تقریباً به اکثر اطلاعاتی که افراد در حوزه اقتصادی دارند و هر آنچه که در حوزه فعل و انفعالات اقتصادی دارند تقریباً در سیستم است منتها با کیفیت‌های مختلف، چون از دستگاه‌های مختلفی این اطلاعات را می‌گیرد و خودش پالایش می‌کند تقریباًبه عمده اطلاعات آن چیزی که قابلیت دسترسی در سامانه‌های مختلف را دارد تقریباً دسترسی دارد منتها این دسترسی دارد روزبروز تکمیل‌تر می‌شود و روزبروز از این اطلاعات و الگو‌های هوشمند با اظهارنامه برآوردی و اظهارنامه پیش فرض دارد بهتر استفاده می‌شود یعنی یکی از کار‌هایی که امسال انجام شد برای بعضی از افراد، وقتی وارد شدند برای اینکه اظهارنامه خودشان را تسلیم کنند اطلاعاتی که سازمان از آن‌ها داشت نمایش داده شد برایشان و گفت که من اطلاعات شما را دارم حالا خودت هرجور صلاح می‌دانید.
سؤال: یعنی این حسابت است من می‌دانم کجا رفته‌ای و کجا خرید کرده‌ای چه داری امسال چه اضافه کردی واریزی پرداختی. حالا خودت بگو ببینم چه کار کردی.
آقای عزیزی: روزبروز هم این اشراف با توجه به بحث‌های مختلف افزایش پیدا می‌کند البته این اشراف لزوماً منفی نیست یعنی بعضی موقع‌ها هم همین استفاده از این اطلاعات باعث شده است که بعضی از افراد که مالیات می‌پرداختند از پرداخت مالیات معاف باشند، چون محرز شده است که درآمدشان کمتر است.
سؤال: بله کسانی هستند که می‌گویند ما درآمدی نداریم و ...
آقای عزیزی: امروز یک مراسمی از طرف وزارت اقتصاد با سازمان مالیاتی داریم که از خوش حساب‌ها تقدیر خواهد شد. با حضور معاون اول رئیس جمهور آقای مخبر.
سؤال: فرار مالیاتی بیشتر در کدام اصناف دیده می‌شود؟ صنف خاصی اینجوری هستند یا خیر؟
آقای عزیزی: طبیعتاً هر صنف یا آن مشاغلی که درآمد بالاتری دارند فرار مالیاتی انگیزه بیشتری دارد ما تقریباً بیش از ۲۰ صنف پرریسک داریم. من نمی‌خواهم ذکر کنم که مشخص شود. منتها از یک جنبه دیگری می‌شود به این نگاه کرد از جنبه‌ای که مردم بیشتر با اینها طرف حساب هستند و گزارشات مردمی که وارد می‌شود عمدتاً ناشی از این است که مردم مواجهه شان بیشتر با مشاغل عادی است با جامعه پزشکی است با افراد طلافروش و وکلا و این‌هایی که مردم بیشتر با آن‌ها مواجه هستند و درآمد بیشتری از مردم دارند این بیشتر دیده می‌شود من یک عددی چند روز قبل از طرف ما گفته شد که ما گزارشات مردمی که دریافت می‌کنیم بیش از ۵۰ درصد آن مربوط به عدم استفاده از کارتخوان در مشاغل مختلف حوزه پزشکی است. این به معنای این نیست که ۵۰ درصد پزشکان استفاده نمی‌کنند به معنای این است که ۵۰ درصد گزارشاتی که ما دریافت می‌کنیم در حوزه عدم استفاده از کانون فروشگاهی یا تخلفات دیگر در این حوزه است. این یکی از چیز‌هایی است که مردم با آن مواجه هستند در بدترین شرایطی که دارند کسی که می‌رود یک پزشکی در بیمارستان مراجعه می‌کند مشکل دارد یا خودش یا خانوده اش، در بدترین جا مردم مراجعه می‌شوند و متأسفانه با این آزاری که از طرف بعضی از افراد داده می‌شود این بیشتر از ما تقاضا می‌شود که با این برخورد شود منتها ما فرار‌های بزرگ‌تر از این هم داریم مثلاً در همین سامانه گزارشات مردمی گزارشی به ما رسیده است از این جهت که شرکت‌هایی که در استان البرز بود و بعضی از بازرسی‌هایی که انجام شد حدود ۲۰۰ میلیارد تومان برای آن شرکت اصل مالیات و جریمه مقررشد.
سؤال: صنف را می‌فرمایید.
آقای عزیزی: اگر اجازه دهید صنف را نگویم، چون بالاخره تولیدکننده‌های بزرگ مشخص هستند.
سؤال: تولیدی بود یا صنعتی بود؟
آقای عزیزی: تولید به معنای یک محصول خاص و اینها نبود منتها در یک حوزه‌ای بود که با صنایع معدنی و حوزه تولید مرتبط بود منتها، چون مالیات آن هنوز قطعی نشده و بالاخره در آن مراحل حل اختلاف است ما ابراز نمی‌کنیم یا مثال‌های این شکلی زیاد داریم که امسال به ما معرفی شد.
سؤال: ۲۰۰ میلیارد مالیات داشته است حدوداً؟
آقای عزیزی: دقیق‌تر بخواهیم بگوییم مثلاً ۱۱۰ میلیارد تومان اصل مالیات بوده و حدود همین میزان جریمه‌ای بود که بخاطر کتمان چند ساله برایشان ..
سؤال: خیلی زیاد می‌شود خود این ۱۱۰ میلیارد بخواهیم در حوزه پزشکی بگوییم پزشکان چقدر است مالیات شان به طور متوسط؟
آقای عزیزی: حدود ۱۰ میلیون تومان است ما داریم پزشکانی که خیلی بیشتر از این می‌پردازند.
سؤال:ای عدد خیلی بزرگ می‌شود، ولی به چشم نمی‌آید. ممکن است تخلف یک پزشک ۱۰ میلیون تومان متوسط آن است؟
آقای عزیزی: البته چیزی که پرداخت می‌شود ۱۰ میلیون تومان است چیزی که باید پرداخت شود ممکن است عدد بالاتری باشد.
سؤال: چقدر باید پرداخت شود؟
آقای عزیزی: این بستگی دارد به هر شخص متناسب با آن فعالیتی که می‌کند شما مقایسه کنید با یک کارمند... البته این عدد امسال افزایش پیدا کرده است این ۱۰ میلیون تومان شاید میانگین اش تا نزدیک به ۲۰ میلیون تومان هم با توجه به اطلاعاتی که به سازمان رسید افزایش پیدا کرد. شما ببینید یک کارمندی مالیات پرداخت می‌کند حدود ۱۰ میلیون تومان حداقل در سال به صورت میانگین مالیات پرداخت می‌کند شما باید اصناف مختلف یکی از شاخص هایش این است که بسنجیم با این مسئله این هم حوزه‌ای است که بالاخره در این حوزه مراجعات و انتظارات زیادی از سازمان مالیاتی است.
سؤال: در خیلی از حوزه‌ها مثل خانه‌های خالی من اینجا با آقای دکتر منظور گفتگو کردم ایشان گفتند بالاخره داده‌هایی که به ما داده شده است کفایت نمی‌کند برای اینکه استهصال کنیم و مالیات بر خانه‌های خالی ببندیم بخاطر همین درآمدهایمان کم است در برخی از حوزه‌ها مثل خودرو‌های لوکس و اینها، ولی وقتی می‌رویم در مشاغل می‌گوییم آقا داده مشخص است یعنی شما می‌توانید درآمد افراد را با یک حساب شخصی نهایتاً با حساب خانواده اش مشخص کنید که ورودی‌ها چقدر بوده است و خروجی‌ها چقدر بوده است خرج و برج اش چقدر است، اهتمامی است برای اینکه این فرار مالیاتی مشاغل حداقل به یک سامانه منسجمی برسد؟
آقای عزیزی: بله دو مسیر برای این کار وجود دارد، یک بخش مصادقی که در این حوزه وجود دارد و ما به صورت خاص افرادی معرفی می‌شوند در حوزه پزشکان چند اقدام هم انجام می‌شود.
سؤال: نه پزشکان اصلاً کلیه صنوف.
آقای عزیزی: بله کلیه صنوف مسئله اش اینجاست که طبق قانون بودجه امسال در واقع پزشکان و وکلا و اینها مکلف به استفاده از پایانه فروشگاهی هستند بقیه اصناف خرد در سال آینده به تدریج فراخوان می‌شوند که ملزم شوند از پایانه‌های فروشگاهی استفاده کنند. تخلفات دیگری که مثلاً فرض کنید از حساب دیگری استفاده شود تخلف است منتها اینکه از خود پایانه فروشگاهی استفاده شود به صورت قانونی و صورتحساب صادر شود امسال در قانون بودجه برای این دسته است. کار‌های عمومی که در این حوزه انجام می‌شود به آن متولی آن صنف اعلام می‌شود در پزشکان سازمان به نظام پزشکی اشخاص به ما گزارش می‌شود تخلف شان به آن‌ها گزارش می‌شود ما یک چیزی در سازمان مالیات داریم به نام تبصره ماده ۱۰۰ که یک تسهیلی برای افرادی که کم درآمد هستند اصناف، ما می‌گوییم این بالاخره هزینه دارد اظهارنامه بدهد و حسابرسی شود و اینها، یکسری اطلاعاتی که سازمان از خودش دارد بعنوان فرم تبصره ۱۰۰ برایش نمایش داده می‌شود و می‌گوید که شما اگر این را قبول دارید فقط تأیید کن به منزله اظهارنامه است. کسانی که به ما گزارش شود که استفاده نمی‌کنند از فروشگاه یا کارتخوان و قصد کتمان دارند این را حتماً سال آینده به هیچ وجه به آن‌ها اجازه استفاده از این تسهیل را نمی‌دهیم و حتماً باید بیایند اظهارنامه بدهند و حتماً باید رسیدگی شوند و این گزارش در پرونده شان درج می‌شود علاوه بر این بازدید میدانی انجام می‌شود این بازدید میدانی به سه شکل است به شکل نامحسوس که مأمور مالیاتی می‌رود و محاسبه می‌کند که چقدر تخمین اینکه بالاخره افراد است یک بخش هم به صورت محسوس است و جنبه نظارتی دارد و افراد چک می‌کنند که استفاده می‌شود یا نه. در مواردی که افراد پرتکرار درباره شان گزارش شود یا تخلفات بزرگتری داشته باشند در حوزه کتمان درآمد، ما یک ابزاری داریم به نام بازرسی ماده ۱۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم که بالاخره افراد باید تلاش کنند مشمول این بازرسی نشویم، چون یکی از ابزار‌های سفت و سخت سازمان است برای فراریون بزرگ استفاده می‌شود و ما اجازه داریم مراجعه کنیم به محل فعالیت و اسناد و آنچه با قضیه در.
سؤال: مو را از ماست می‌کشید بیرون؟
آقای عزیزی: بله اگر کسی دچار این شود ما خواهش می‌کنیم که به این صنف نیایند یعنی ما ناچار شده ایم بالاخره این ابزارمان را با وجود اینکه عمدتاً برای فرارین بزرگ استفاده می‌کنیم برای بعضی کلینیک‌ها ما در تهران این را استفاده کردیم و مالیات‌های چند صد میلیونی که پرداخت می‌کردند به حدود ۱۴ میلیارد تومان رسید. یکی دو مورد این کار را کردیم برای اینکه این هشدار داده شود در شهرستان‌ها هم چند مورد گفتیم که این کار حتماً انجام شود و گزارش آن داده شود و این هم مستند است می‌تواند در مراجع قضائی مورد استفاده قرار بگیرد، چون از اطلاعات خود افراد استفاده شده است. بالاخره این افراد به این شکل هستند که فکر می‌کنند که یک ارتباط‌هایی دارند و سازمان مالیاتی کوتاه می‌آید در مقابل این اصلاً به این شکل نیست و به ضررشان خواهد بود اگر بخواهند نفوذی کنند در این، ما بعنوان نمونه هم چند مورد از افرادی که محرز شده است که از دستگاه کارتخوان دیگران استفاده کرده اند مثلاً یک مطبی بوده است از دستگاه کارتخوان یک شغل معاف مثل محصولات کشاورزی استفاده کرده است اینها را در مرحله تکمیل اطلاعات هستیم که به مرجع قضایی ارجاع دهیم تا این اتفاقات کمتر دیده شود.