مغز عضوی جذاب و پیچیده است. این مرکز کنترل اولیه برای کل بدن ما است و می‌تواند به طرق مختلف تحت تأثیر استرس قرار گیرد.
بدن چگونه به استرس پاسخ می دهد؟
برای شروع، مهم است که بدانیم بدن ما چگونه استرس را پردازش می‌کند. به عبارت ساده تر، استرس اساساً پاسخ «جنگ یا گریز» به یک تهدید است. این امر «مرکز ترس» مغز را فعال می‌کند و باعث ایجاد مجموعه‌ای از رویداد‌ها می‌شود؛ که شامل تولید: هورمون استرس کورتیزول/ افزایش سطح گلوکز/ افزایش ضربان قلب و افزایش جریان خون به عضلات بازو‌ها و پا‌ها می شود. پس از پایان تهدید، بدن در نهایت به حالت عادی باز خواهد گشت.
اما در مورد استرس مزمن، مرکز ترس مغز به طور مداوم فعال می‌شود، به این معنی که بدن در حالت استرس دائمی قرار دارد. سطح کورتیزول نیز به طور مداوم افزایش می‌یابد، که در نهایت می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در هضم، خواب و سیستم ایمنی شود. نه تنها این موارد، بلکه وقتی یک قسمت از مغز دائماً درگیر است، فرض بر این است که سایر قسمت‌های مغز ممکن است انرژی کافی برای انجام وظایف خود را به درستی نداشته باشند.
در مجموعه اثرات منفی و مثبت استرس بر مغز عبارتند از؛
حافظه را مختل می‌کند
یکی از اثرات استرس مزمن که محققان مشاهده کرده اند، اختلال حافظه است. به طور خاص، اشاره شده است که افرادی که استرس دارند بیشتر فراموش می‌شوند و کمتر اطلاعات خاصی را به خاطر می‌آورند. محققان بر این باورند که حتی استرس‌های جزئی، مانند دیر رسیدن به محل کار، می‌تواند باعث شود چیز‌های ساده‌ای مانند جایی که کلید قرار دارد را فراموش کنید. مطالعه‌ای که روی موش‌های مسن‌تر انجام شد حتی نشان داد که سطوح بالای کورتیزول باعث کاهش حافظه کوتاه‌مدت می‌شود.
ساختار مغز را تغییر می‌دهد
مغز هم از ماده خاکستری و هم از ماده سفید تشکیل شده است. ماده خاکستری برای تصمیم گیری و حل مسئله استفاده می‌شود، در حالی که ماده سفید برای اتصال مناطقی از مغز و انتقال اطلاعات استفاده می‌شود. اشاره شده است که در زمان استرس مزمن، غلاف‌های میلین که ماده سفید را تشکیل می‌دهند بیش از حد تولید می‌شوند، در حالی که ماده خاکستری کمتری تولید می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، ممکن است عدم تعادل در ماده خاکستری و سفید وجود داشته باشد. در برخی موارد، این منجر به تغییرات دائمی در ساختار مغز می‌شود.
افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی
عدم تعادل بین ماده سفید و خاکستری نیز می‌تواند در ایجاد بیماری روانی نقش داشته باشد. این تئوری این است که وجود میلین اضافی در نواحی خاصی از مغز در زمان بندی و تعادل ارتباطات اختلال ایجاد می‌کند. همچنین اشاره شد که استرس مزمن می‌تواند عملکرد هیپوکامپ را به طور منفی تغییر دهد. هیپوکامپ در حافظه، به ویژه حافظه فضایی، تثبیت حافظه و انتقال حافظه نقش دارد.
استرس سلول‌های مغز را از بین می‌برد
تحقیقات نشان می‌دهند که استرس مزمن، باعث از بین رفتن نورون‌های جدید در هیپوکامپ مغز می‌شوند. هیپوکامپ مسئولیت تولید نورون‌ها را برعهده دارد. این نورون‌ها در دوران استرس، حدود یک هفته بعد از ایجاد شدن از بین می‌روند. به همین دلیل ممکن است آسیب‌های جدی به عملکرد مغز و در نتیجه عملکرد کلی بدن وارد شود.
بیشتر بدانید: آیا استرس می‌تواند باعث کم خونی شود؟
تحقیقات نشان می‌دهد که نورون‌های جدید تولید شده در دوره‌های استرس احتمال بیشتری دارد که ظرف یک هفته بمیرند.
استرس مغز را کوچک می‌کند
در حالی که حجم کلی مغز تقریباً یکسان باقی می‌ماند، مشخص شده است که استرس مزمن در افراد سالم می‌تواند باعث کوچک شدن مناطقی از مغز شود که با احساسات، متابولیسم و حافظه مرتبط است. استرس مزمن همچنین باعث می‌شود افراد در مواجهه با عوامل استرس‌زای شدید، کوچک‌تر شدن مغز را بیشتر تجربه کنند. این بدان معناست که افرادی که تحت استرس دائمی هستند ممکن است برای مقابله با استرس آینده دشوارتر باشند.
عملکرد شناختی را بهبود می‌بخشد
استرس برای مغز شما مضر نیست. ذهن ما از کلمه استرس برداشت منفی دارد. به همین دلیل به محض دیدن این عنوان، اثرات منفی استرس روی مغز در ذهن تداعی می‌شود، اما باید بدانید که استرس اثرات مثبتی هم روی مغز دارد. البته این اثرات مثبت برای استرس‌های کوتاه مدت هستند. در واقع استرس متوسط و عادی، می‌تواند عملکرد مغز را با تقویت ارتباط بین نورون‌ها در مغز بهبود بخشد. این موضوع باعث می‌شود که تحت فشار عملکرد بهتری داشته باشید! استرس متوسط . این به بهبود حافظه و طول توجه کمک می‌کند تا در کل شما را بازدهی بیشتر کند.
منبع: پذیرش 24/ کتاب کاله/ پزشک خوب