موافقنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا با حضور رئیس سازمان توسعه تجارت و هیأت رسمی این اتحادیه روز گذشته امضا شد و برنامه گفتگوی ویژه خبری به بررسی این موضوع پرداخت
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ،علیرضا پیمان پاک؛ رئیس سازمان توسعه تجارت و کامبیز میرکریمی؛ نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه در برنامه تلویزیونی گفتگوی ویژه خبری درباره موافقنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا توضیحاتی دادند
مجری:موافقنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا با حضور رئیس سازمان توسعه تجارت و هیأت رسمی این اتحادیه امضا شد. طرفین در مراسم امضای این توافقنامه بر موضوع افزایش چشمگیر همکاری‌های اقتصادی تأکید کردند. با توجه به امضای این توافقنامه، با عملیاتی شدن مفاد، بند‌ها و آن چیزی که در نظر گرفته شده در این توافقنامه، حجم تجارت جمهوری اسلامی ایران و کشور‌های هدف چقدر افزایش پیدا می‌کند و به چه عددی می‌رسد؟
پیمان پاک: بحث موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اوراسیا که حاصل دو سال و نیم تلاش دوستان و همکاران در وزارتخانه‌های مختلف بود اعم از وزارت صمت، جهاد کشاورزی، امورخارجه، معاونت حقوقی ریاست جمهوری، الحمدلله در قالب یک کار تیمی جمع بندی شد و برای این که برود در دولت ها، مصوبه دولت‌ها را بگیرد و بعد ان شاء الله در مجالس شش کشور تصویب شود. این موافقتنامه امروز پاراف شد و تأیید اولیه اش صورت گرفت در دولت‌ها و در مجالس شش کشور تصویب می‌شود. به نظر ما، با پیگیری‌ها و تأکید و تمایلی که کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا دارند و هماهنگی که مجلس شورای اسلامی دارد ما از اواخر تابستان ۱۴۰۲ می‌توانیم وارد فاز اجرایی و عملیاتی این تجارت آزاد شویم. اقتصاد این پنج کشور یک اقتصاد خوبی است از نظر تجاری، تقریباً حجم حدوداً ۴۰۰ میلیارد دلار واردات این کشورهاست، حدود ۴۰۰ بعضی سال‌ها تا ۵۰۰ میلیارد دلار هم صادرات این‌ها بوده، ما به یک اقتصاد بین ۸۰۰ تا هزار میلیارد دلاری مواجهیم. اقتصاد‌ها اقتصاد‌های مکملی است، عموماً صادرات‌هایی که این کشورها دارند، صادرات‌های مواد اولیه است، صادرات نهاده‌های تولید مثل گندم، ذرت، جو، خوراک دام است. محصولات در حوزه روغن، مواد اولیه، ورق، سنگ آهن، آن محصولاتی که ما یا وارد می‌کنیم یا در قالب ورود موقت این‌ها را فراوری کنیم و محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا را صادر کنیم. از سمت دیگر وارداتی که این کشورها دارند عموماً واردات محصولات صنعتی و کالایی است که ما در آن مزیت داریم. غیر از حوزه محصولات کشاورزی امروز مذاکرات خوبی را دوستان داشتند و با کمک آقای ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی توانستیم موضوع را حل کنیم، چون همیشه در موافقت‌های تجارت آزاد و ترجیحی جهاد به نوعی گارد خاصی دارند و با خوددرایتی که وزیر جهاد داشتند توانستیم هماهنگی کنیم و به نوعی تعامل کنیم با طرف مقابل.
مجری: امضای موافقت نامه چه نتیجه‌ای در حوزه کشاورزی خواهد داشت؟
پیمان پاک: در حوزه کشاورزی ما وارداتی که از آن‌ها داریم همان گندم، جو و ذرت است؛ چیزی که ما نیاز داریم و شاید بیش از ۱۰ میلیون تن در سال وارد می‌کنیم. ما یک سهمیه‌ای را قرار دادیم تقریباً حدود سه میلیون تن کالایی که از اتحادیه اوراسیا می‌آید با تعرفه صفر می‌آید، اما در مقابل محصولاتی مثل مرکبات ما، محصولات کشاورزی مثل سیب و کیوی ما که یکی از بازارهای اصلی اش حوزه اتحادیه اوراسیا است، محصولات صیفی جات ما در حوزه گوجه، خیار، بادمجان و محصولات گلخانه‌ای همه تعرفه هایش صفر می‌شود. در حوزه محصولات صنعتی، ما ۱۰ درصد از محصولاتی که بحث خط قرمز ما بود، صنایع این کشورها ممکن بود حضورشان بر تولید داخل تأثیرگذار باشد، این‌ها را بردیم در لاین قرمز. بیش از ۹۰ درصد محصولات صنعتی ما تعرفه اش صفر شده، این جا هم آقای فاطمی امین یک حمایت ویژه کردند و در یک اقدام کم سابقه کلیه معاونین در چندین جلسه نشست‌های خیلی نزدیکی داشتیم، کاری که ما در این فرایند به نوعی موافقتنامه تجارت آزاد و اوراسیا از همه تشکلها نظر خواهی کردیم. یعنی تشکل‌های مختلف اعم از حوزه پوشاک، لوازم خانگی و مجموعه‌های مختلف را در این فرایند درگیر کردیم.
مجری: پس قطعاً نقاط و نکاتی که در گذشته شاید به عنوان چالش از بخش‌ها و تشکلها مطرح می‌شد با امضای این توافقنامه و نظرخواهی که از سوی سازمان توسعه تجارت شده است شاید به مراتب نسبت به گذشته کمتر باشد.
پیمان پاک: یک کار جمعی و یک کار هماهنگ شده بود که اکثریت ظرفیت‌های کشور به کمک آمدند، ما توانستیم این موفقیت را کسب کنیم. یک سری آمار را بخواهم اشاره کنم، ما یک موافقتنامه تعرفه ترجیحی داشتیم روی ۷۰۰ قلم کالا، این مذاکرات روی هفت هزار و ۵۰۰ قلم کالا است. در این ۷۰۰ قلم کالا تازه ما تعرفه‌ها را صفر نکردیم، تعرفه‌ها را کاهش دادیم، در سال اول ۳۰ درصد ما رشد صادرات داشتیم، در سال دوم ۴۰ درصد و سال سوم این عدد به ۵۰ درصد. رسید. حالا مشخصاً این تجارت آزاد به نظر ما می‌تواند یک بازار حداقل ۱۰ میلیارد دلاری را در کوتاه مدت برای ما تضمین کند.
مجری: با توجه به گزارش و صحبت‌های آقای پیمان پاک، آقای میرکریمی فکر می‌کنید چه نقاط یا نکات دیگری در قالب ظرفیت‌ها در کشوردر حوزه‌های صادراتی و محصولات مختلف در کشور وجود دارد که می‌توانیم با استفاده از ظرفیت‌هایی که این توافقنامه و موافقتنامه ایجاد کرده بر آن تمرکز کنیم؟
میرکریمی: اولاً که این موافقتنامه از منطقه خوبی شروع شد، ما در ایران تجربه خوبی ندارد، همه جای دنیا سال هاست تجربه می‌کنند؟ با کشور‌های مناطق خودشان شروع کردند و حتی با کشور‌های فرامنطقه‌ای موافقتنامه‌های مختلفی امضا کردند. ابتدایی‌ترین شکل برای کمرنگ کردن مرزها؛ همین موافقتنامه تجارت آزاد است. حالا من چرا می‌گویم اوراسیا؛ منطقه خوبی برای شروع بود؟ برای این که ترکیب کالا را نگاه کنیم ما عمدتاً کالا‌های با ارزش افزوده بالا صادر می‌کنیم به این معنا که نسبت به کشور‌های دیگر که ما خام فروشی می‌کنیم بیشترین کالا‌های لوکس، صنایع غذایی و محصولات مان را به این منطقه ارسال می‌کنیم، از آن طرف چه وارد می‌کنیم؟ یا کالای اساسی وارد می‌کنیم یا نهاده‌های تولید؛ چوب، آهن آلات، پس بنابراین این که تعرف که تعرفه برود به سمت صفر قطعاً به نفع منافع بنگاه‌های اقتصادی کشور است. در چه حوزه‌هایی می‌توانیم؟ کشورمان تنش آبی دارد که می‌توانیم با واردات کالا‌های آب بر مثل نهاده‌های دامی این را جبران کنیم. برای صادرات مان اختلاف فصل داریم بین ایران و مناطق اوراسیا و فرصت خیلی خوبی است از این اختلاف زمانی استفاده کنیم. همین الآن که صحبت می‌کنیم صف کامیون‌های ایرانی به خاطر فصلی که در آن قرار گرفته ایم شکل گرفته. از مناطق جنوبی کشورمان محصولات صیفی، کالا‌هایی که در فضای گرم رشد می‌کند را تولید، برداشت و صادر می‌کنند. از آن سمت در حوزه صنایع پلیمر ما سرمایه گذاری خوبی که صنایع کشور کردند در این سال‌ها در حوزه پایین دستی صنایع پتروشیمی و اتفاقاً بیشترین امتیازات از کشور در تلاش‌های موافقتنامه ترجیحی و تجارت آزاد در همین صنایع پلیمری گرفته شد، پس این یک ظرفیت خیلی بالایی ایجاد می‌کند. ما باید یک اصل را قبول کنیم که صنایع ما برای بقای خودشان به صادرات احتیاج دارند، قدرت خرید در چارچوب مرز‌های داخلی کفایت نمی‌کند، صنایع ما زیر ظرفیت تولید می‌کنند پس برای نجات حتماً به صادرات احتیاج داریم و این گام اولی است که حتماً باید ادامه پیدا کند و مراقب بخشنامه‌های معاونت‌های دیگر باشیم که این دستاورد را از بین نبرد؛ در حوزه نرخ ارز و لجستیک، این‌ها همه مسائلی است که باید به شدت مراقب باشیم. در مسائل همکاری فنی بین وزارت بهداشت، سازمان قرنطینه هم طرف مقابل این‌ها مسائلی است که باید خیلی از آن مراقبت کرد.
مجری: آقای پیمان پاک چند چالش یا شاید دغدغه سازمان توسعه تجارت هم در بین صحبت‌های آقای میرکریمی به آن اشاره شد، صف کامیون دار‌ها را اشاره کردند، ما در شبکه خبر و در رسانه ملی، در بخش خبری ۱۴، در میز اقتصاد چند روزی است که روی این موضوع کار می‌کنیم، روی صحبت شما، یکی از بخش‌هایی که باید تقویت شود در حوزه توافقنامه و موارد و مفادی که باید اجرایی و عملیاتی شود؛ اقدامات لجستیکی را هم به آن اشاره کردید و تقویت بخش‌های حمل و نقل، آخرین اقدامات چه در رایزنی‌هایی برای حل این مشکل انجام دادید؟
پیمان پاک: ما فضایی برای توسعه بازار فراهم می کنیم. توسعه بازار؛ یک سری اقداماتی است که ما طی یک سال گذشته انجام دادیم، حضور پررنگ در نمایشگاه‌های کشور هدف است که ما در حوزه اوراسیا، چون مصداقی صحبت می‌کنیم حضور پررنگی داشتیم، بزرگترین پاویون‌های جمهوری اسلامی در طول تاریخ در این کشورها برگزار شد، اعزام و پذیرش هیأت‌ها را داشتیم، یک شناختی از ظرفیت‌ها به وجود آمد کما این که آقای میرکریمی فرمودند، سال‌های گذشته، روسیه، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان به ایران فقط به عنوان تولید کننده محصولات کشاورزی نگاه می‌کردند. امروز که ما در آن قرار داریم بیش از ۶۰ درصد صادرات ما صادرات محصولات صنعتی است.، ما کاتالیست، تجهیزات پزشکی، توربین و تجهیزات صنعتی صادر کردیم، حوزه لوازم خانگی، قطعات خودرو این فعالیت‌ها صورت می‌گیرد. این موافقتنامه هم می‌آید سطح رقابت را تسهیل می‌کند. اشاره کردم کشورها مثل ترکیه و چین از این ظرفیت برخوردار نیستند؛ پس ما یک بازار به عبارتی خوب و کم رقیب را داریم. این توسعه بازار یک الزاماتی می‌خواهد، این الزامات در چند بخش است؛ یکی لجستیک است یعنی شما وقتی ظرفیت و بازار ایجاد می‌کنید یک وسیله باید باشد این کالا را ببرد، ظرفیت گمرکات می‌خواهد، ما توسعه بازار را می‌توانیم سریع انجام دهیم، اما در حوزه زیرساخت‌ها نیازمند سرمایه گذاری است. در سال‌های گذشته کمترین توجه به حوزه مبادی شمالی صورت نگرفته بود، ظرفیت کشتیرانی جمهوری اسلامی بسیار ظرفیت پایینی بود نسبت به حوزه جنوب که واقعاً توسعه داده بودند.
مجری: اتفاقات خوبی در همین حوزه کشتیرانی کشور اتفاق افتاده.
پیمان پاک: بله، عرض می‌کنم، ظرفیت گمرکات، گمرک آستارا را شما برنامه داشتید، بار‌ها ما تذکر دادیم، پیگیری کردیم، ولی حجم و ظرفیت این نیست که ما در شش ماه و یک سال بتوانیم یک دفعه مثلاً گمرک و پل را تعریض کنید، این‌ها نیازمند زمان و سرمایه گذاری از سمت مقابل است. پیگیری که در حوزه دیپلماسی باید می‌کردیم، مرزها و گمرکات روسیه هم در مبادی جنوبی اش توسعه پیدا می‌کرد. به عبارتی روسیه هم به دلیل همین فرایند یا به عبارتی ارمنستان، حوزه بلاروس و قزاقستان باز به دلیل این که با ایران کمترین تعامل تجاری را داشتند ظرفیت‌های بندری و به عبارتی گمرکی شان را فعال نکرده بودند، این مسیر‌ها مذاکره می‌شود، وزارت خارجه پیگیری می‌کند. در حوزه کشتیرانی ما یک مقداری عقب بودیم.
مجری: در چه سطحی این مذاکرات برگزاری می شود؟
پیمان پاک: در سطح رئیس جمهور، رئیس جمهور وقتی ماهانه پیگیری می‌کند...
مجری: و در چه مرحله ای؟
پیمان پاک: مباحث مطرح می‌شود، آقای رئیس جمهور صحبت می‌کنند، آقای مخبر در سفری که داشتند پذیرش مقامات روسی این‌ها همه مطرح شده، سفارتخانه ما؛ آقای دکتر جلالی پیگیر هستند، معاونت اقتصادی وزارت خارجه؛ آقای صفری پیگیری می‌کنند، دنبال می‌کنند، سفیر ما بازدید‌های دو سه ماهه دارد از گمرکات سمت روسیه یعنی گمرکات آذربایجان و روسیه، این نشان می‌دهد یک اراده‌ای در دولت وجود دارد این مسیر‌ها فعال شود یا سفرای ما در ارمنستان. ما در ارمنستان در بحث کریدور را داریم ÷یش می بریم. می‌توانم امروز این را را خبری کنیم، ما الحمدلله با پیگیری‌های بالا در سطح دولت، مسیر جاده و آن اتوبان‌های ترانزیتی ارمنستان را بزرگترین شرکت‌های خدمات فنی و مهندسی مان در یک ماه گذشته ۳۰۰ میلیون دلار پروژه ساخت جاده را برنده شدند و این پروژه تا یک و نیم میلیارد دلار قابل افزایش است. یعنی ما هم ظرفیت صدور خدمات فنی و مهندسی را توانستیم از آن بهره‌مند شویم، هم مسیری را تعریض می‌کنیم که به نفع خودمان برای ترانزیت و صادرات کالا است. همین طور در مورد لایروبی رود ولگا مذاکرات جدی می‌کنیم که بتوانیم یک پروژه چند میلیارد دلاری را بگیریم. در حوزه کشتیرانی حدوداً ۱۰ تا ۱۲ کشتی بخش خصوصی اضافه شده، این بسیار کم است، ما حداقل باید به صد کشتی برسیم، با پیگیری‌ها و دستور آقای رئیس جمهور، کشتیرانی جمهوری اسلامی هم یک سرمایه گذاری برای افزایش و توسعه ظرفیت هایش کرده است، در حوزه ریل فعالیت‌های خوبی صورت گرفته، ریل رشت- آستارا پیگیری می‌شود، یک مقداری زمان بر است، دو تا سه سال زمان می‌برد. اما در حوزه اینچه برون، انزلی و رشت که تقریباً ۱۷ کیلومتر بیشتر نیست رئیس جمهور دستور دادند و پیگیری می‌شود این ظرفیت‌ها فعالی می‌شود و بتوانیم مسائل لجستیک را حل کنیم.
مجری:، آقای پیمان پاک ما توافقنامه‌های مختلف را در حوزه اقتصادی و تجارت به امضا می‌رسانیم تا به یک حجم مشخصی از تجارت و رشد اقتصادی که مطلوب ما باشد برسیم، آن وقت زیرساخت‌ها فراهم نیست و مشکلاتی را پدید می‌آورد، حالا با وجود این توافقنامه که به امضا رسیده ما زیرساخت‌ها را داریم همزمان فراهم می‌کنیم که در مرحله‌ای وصول نتیجه کند، همین مشکلات در قالب بخش‌های مختلف پیش نیاید؟
پیمان پاک: ما برنامه مان در توسعه تجارت؛ یک برنامه جامعی است. ما در حوزه زیرساخت اینکه الزامات توسعه تجارت فقط لجستیک نیست، لجیستیک یکی اش است، ما کنارش بحث شبکه پولی، مالی و بانکی را داریم، مباحث مربوط به گمرک را داریم، بحث‌های استاندارد را داریم، ما در یک بسته جامع همه را دیدیم و روی آن کار می‌کنیم.
مجری: یک جمله بسیار خوب در بین صحبت‌های شما دریافتم، ما حصول نتیجه کوتاه مدت این توافقنامه را نیمه دوم سال ۱۴۰۲ دریافت خواهیم کرد و به طور کامل تا ۱۴۰۴، درست است؟
پیمان پاک: بله، دقیقاً، ان شاء الله، ما الآن یکی از بزرگترین مجموعه‌های خصوصی کشور را که ظرفیت بسیار بالایی داشته در حوزه حمل و نقل فعال کردیم در یکی از کشور‌های حوزه CIS در حوزه قزاقستان بسیار سرمایه گذاری خوبی را داشتند، برای این که وقتی به آن فضای توسعه بازار می‌رسیم بتوانند زیرساخت‌ها را فراهم کنند. در حوزه شمال، کشتیرانی خزر را فعال کردیم، فعالیت‌هایی را دنبال می‌کنیم؛ در بحث پلمپ الکترونیکی گمرک، مشارکت برای ایجاد شرکت حمل و نقل مشترک با این کشورها، همه این‌ها دیده شده؛ حتی عرض کردم در حوزه بانکی ما الآن با سه بانک اتحادیه اوراسیا روابط بانکی برقرار شده، حساب کارگزاری بین بانک‌های ما برقرار شده، سیستم آن‌ها دارد به سپام وصل می‌شود. فعالیت‌های بسیار خوبی صورت می‌گیرد برای این که یک تاجر از این فرصت توسعه بازار استفاده کند نگران و به عبارتی درگیر مشکلاتش نباشد.
مجری: آقای میرکریمی اقداماتی که سازمان توسعه تجارت انجام می‌دهد منتج به نتیجه می‌شود آن چیزی که اشاره شد تاجر یا فعال اقتصادی از فعالیت در حوزه‌ای که انجام می‌دهد در کشور‌های اوراسیا دغدغه‌ای نداشته باشد؟
میرکریمی: شده، چون از سال ۹۸ که موافقتنامه تجارت آزادشروع شد با تخفیفات گمرکی، جهش از سال ۹۸ شروع شد، اما الآن هنوز دغدغه‌هایی وجود دارد، سازمان توسعه تجارت باید متولی اول و آخر باشد در حوزه تجارت خارجی، اگر سازمان‌های دیگر بخواهند نقض کنند توافق که سازمان به دست آورده، طبیعتاً این حاصل از بین می‌رود. دغدغه‌ای که الآن بخش خصوصی دارد همان بحث لجستیک است که می‌دانیم سرمایه گذاری می‌شود و افزایش پیدا می‌کند مسیر شرق، ما در یک کریدور خیلی مهم شمال- جنوب هستیم به نام نُستِراک که از شرق دریای خزر و خود دریای خزر و غرب دریای خزر این مسیر را فعال می‌کند، هنوز پتانسیل اش فراوان است که بخواهد بتواند حجم تجارت ۱۰ میلیارد دلاری را پذیرا باشد، لازمه اش همکاری همه سازمان‌ها است که به نظرم تا حدی دارد می‌شود، بودجه‌های دولت باید حتماً از این فرصت استفاده کنند و سرمایه گذاری خوبی در حوزه زیرساخت‌ها شود. دغدغه دوم؛ ما روابط بانکی داریم، اما بخشی از معاملات خارج از سیستم بانکی انجام می‌شود و توافق اولیه خوبی شده و چالش سازمان توسعه تجارت و بانک مرکزی است که بتواند صادر کننده ایران...
مجری: چالش می‌گویید، راهکار را هم خیلی کوتاه به آن اشاره کنید.
میرکریمی: راهکار همین است که شما الآن وقتی موافقتنامه امضا شد و این بستر فراهم شده، از بقیه ساختار‌های زیرسقف چه سخت افزاری و چه نرم افزاری باید با آن‌ها هماهنگ باشد. یکی از راهکار‌ها همین است که ما وقتی صحبت از نرخ ارز می‌کنیم، اجازه دهیم که صادرات غیرنفتی ما بتواند با همان نرخی که نزدیک بازار آزاد است صادراتش را انجام دهد، ادامه داشته باشد، توافق اولیه شده با نرخ بازار توافقی، چون حیف است ما روابط بانکی، با معدود بانکی در دنیا هست که ما هنوز با کشور‌های دنیا است که ما رابطه بانکی را داریم. حیف است از این سیستم و ظرفیت استفاده نشود، این الآن بزرگترین چالش است که ان شاء الله با توافق اولیه‌ای که انجام شده به عمل برسد و مطمئناً به آن ارقام ۱۰ میلیارد دلار اصلاً دور نیست، حالا اگر دو تا سه سال نرسد قطعاً ظرف چهار تا پنج سال آینده به این رقم خواهد رسید.
مجری: آقای پیمان پاک برویم سراغ یکی از سیاست گذاری‌ها و برنامه‌هایی که آمریکا و کشور‌های غربی دنبال می‌کنند یعنی ایران را منزوی کنند و قطع ارتباط اقتصادی و تجاری آن را با کشور‌های مختلف فراهم کنند. آن چیزی که در طول گفتگوی ویژه خبری امشب صحبت کردیم در حوزه اوراسیا فکر می‌کنید چقدر تأثیرگذار خواهد بود در مقابله با تحریم‌های ناعادلانه‌ای که علیه کشورمان اعمال شده؟
پیمان پاک: تقریباً در این یک سال و سه ماهی که ما در سازمان توسعه تجارت بودیم با پشتیبانی‌هایی که از سمت دولت داشتیم شاید یکی از فعال‌ترین بخش‌های دیپلماسی اقتصادی و تجاری سال‌های گذشته را دنبال کردیم، از کشور‌های اروپایی تا کشور‌های حوزه‌هایی که واقعاً جدید و بکر هستند، ولی کم توجه بودیم نسبت به آن‌ها مثل کشور‌های آفریقایی، شرق آسیا، هند، پاکستان، کشور‌های همسایه خودمان، آمریکای لاتین؛ همه دنبال منفعت هستند، اصل بحث خیلی شفافی است در حوزه تجارت، وقتی شما طوری تعامل کنی که منافع دو طرف تأمین شود، آن‌ها خودشان راهکار‌های بهتر از ما پیدا می‌کنند برای مدیریت تحریم ها، نکته مهم این است که ما به نحوی تعامل کنیم در دیپلماسی تجاری مان که بتوانیم منافع دو طرف را تأمین کنیم. این تجارت‌های آزاد و تجارت‌های ترجیحی که سال‌ها به خاطر بخشی نگری در داخل کشور متوقف بوده هیچ کدام عامل توقفش تحریم نبوده، من که در یک اداره کل خاص هستم برایند تجاری کشور را در نظر نگیرم بگویم من فقط در حوزه پوشاک باید صادرات کنم نیایم بگویم حوزه لوازم خانگی، حوزه کیف و کفش، حوزه دارو و تجهیزات پزشکی و کشاورزی همین طور، الحمدلله با آن هماهنگی که در حوزه تجارت خارجی کشور وجود دارد، این هماهنگی به وجود آمده، با فعال سازی تجارت‌های آزاد و ترجیحی که فقط اتحادیه اوراسیا نیست، ما پاکستان را ترجیحی اش را شروع کردیم، تجارت آزاد را مذاکره اش را شروع کردیم. با کشور‌های اروپای شرقی مذاکرات تجارت آزاد را شروع کردیم، در حوزه آسه آن ما تعرفه ترجیحی را توافق و امضا کردیم. یک فعالیت‌های خیلی خوبی صورت گرفته، این‌ها همه دریچه‌هایی است که فعالیت و ارتباط تجاری را باز می‌کند و واقعاً بحث تحریم‌ها هم اثرگذار نیست اگر ما مشکلات داخلی مان را خودمان حل کنیم، چون ما همیشه گفتیم ۹۰ درصد چالش‌های ما به خاطر خودتحریمی است نه مسائل تحریم‌های بین المللی. تحریم‌های بین المللی به راحتی قابل مدیریت اند، این که بتوانیم داخل مسائلی را که اشاره کردم حل کنیم؛ سیستم لجستیک مان، سیستم‌های بانکی مان، قوانین...
مجری: شروع کردید یا حل خواهید کرد؟
پیمان پاک: خیلی اش را ما حل کردیم، خصوصاً در حوزه بحث‌های بانکی، چالش‌های متعددی را حوزه صادرکنندگان ما داشتند، بله سخت بوده، بدنه همان بدنه است، دیدگاه در بالادست عوض شده، لایه‌های پایینی تقریباً همان شیوه‌های قبلی را نگاه می‌کنند و مد نظر دارند. تلاش کردیم گام به گام حل کنیم.