برخلاف پوست معمولی، بافت زخم هیچ فولیکول مویی ندارد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که وقتی چنین فولیکول هایی به بافت زخم پیوند زده می‌شوند، آن بافت تغییر می‌کند و شبیه به پوست آسیب‌دیده می‌شود.
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد: فولیکول‌های مو ممکن است دارای خواص شگفت انگیز ترمیم زخم باشند. این فولیکول‌ها با قابلیت جلوگیری از ایجاد زخم‌های مادام العمر که می‌تواند به اعتماد به نفس فرد آسیب بزند، زمینه ساز ارائه درمان‌های نوین است.
مطالعات کالج امپریال لندن نشان می‌دهد: زخم‌هایی که با پیوند فولیکول مو درمان شده اند، عملکردی مشابه با پوست آسیب ندیده داشتند و با تولید سلول‌های جدید، رگ‌های خونی سالم ایجاد و ضمن بیان ژن، اقدام به بازسازی خود از طریق کلاژن کردند.
مطالعات قبلی نشان داده است که پوست با تعداد زیادی از فولیکول های مو سریعتر می تواند بهبود یابد و زخم کمتری نسبت به پوستی که در آنجا فولیکول مو وجود ندارد، ایجاد می شود. علاوه بر این، مشخص شده است که فولیکول‌ها هنگام پیوند به محل‌های نسبتاً تازه زخم، روند بهبودی را تقویت می‌کنند.
پیوند فولیکول مو چگونه می‌تواند مراقبت از زخم را بهبود بخشد؟
بافت اسکار در پوست فاقد مو، غدد عرق، اعصاب و عروق خونی به وجود آمده است که همگی برای تنظیم مناسب دمای بدن و همچنین درد و تشخیص کلی حسی مورد نیاز است. زخم‌های ایجاد شده روی پوست همچنین می‌تواند توانایی حرکتی را مختل کند و در نتیجه باعث ایجاد استرس و ناراحتی برای فرد شود.
از سوی دیگر، پوست صدمه نخورده دائماً با کمک فولیکول مو در حال بازسازی است. یافته‌های جدید نشان می‌دهد، موهای روی پوست به بهبود سریعتر زخم‌ها کمک می‌کند و در گذشته، پیوند مو نتایجی مطابق با این تصور را به همراه داشته است. برای بررسی این موضوع تیمی از محققان این فرضیه را مطرح کردند که پیوند فولیکول مو می‌تواند آن را به گونه‌ای ایجاد کند که اسکار‌ها نیز بتوانند خود را بازسازی کنند.
دانشمندان در کالج امپریال لندن با بررسی اینکه آیا پیوند فولیکول مو می‌تواند جای زخم‌های موجود را کاهش دهد یا از بین ببرد، تحقیقات بیشتری انجام دادند.
آنها با همکاری دکتر فرانسیسکو جیمنز از دانشگاه فرناندو در اسپانیا، در سال ۲۰۱۷ فولیکول‌ها را به جای زخم‌های بالغ روی پوست سر 3 داوطلب پیوند زدند. فولیکول‌های مو را به جای زخم‌های بالغ روی پوست سر شان پیوند زدند. آنها رایج‌ترین نوع زخم‌های اسکار را انتخاب کردند که اسکار‌های نرموتروفیک نام دارد که اغلب پس از جراحی ایجاد می‌شود.
نمونه‌هایی به ضخامت سه میلی‌متر از بافت زخم برداشتند و بلافاصله قبل از پیوند و سپس پس از گذشت دو، چهار و شش ماه از زمان پیوند دوباره نمونه برداری کردند. با بررسی مقایسه ای نمونه ها مشخص شد که نه تنها فولیکول‌ها به تولید مو ادامه می‌دهند، بلکه الهام‌بخش تغییرات عمیق ساختاری و ژنتیکی در زخم ها به سمت نمایه‌ای از پوست سالم و بدون آسیب هستند.
پژوهشگران دریافتند: اسکار‌ها ۷۱۹ ژن را در مقایسه با یکدیگر متفاوت بیان می‌کنند و رشد سلول‌ها و عروق خونی را تشویق می‌کنند.
به طور خاص، ژن‌های موجود در بافت زخم که باعث رشد رگ‌های خونی و سلول‌های طبیعی پوست می‌شوند، بیشتر از قبل آزاد می‌شوند، در حالی که ژن‌هایی که باعث تشکیل زخم می‌شوند کمتر آزاد می‌شوند. در نتیجه، پس از چهار ماه، تعداد عروق خونی در بافت، تقریباً با پوست سالم مطابقت داشت.
علاوه بر این، پس از شش ماه، ضخامت اپیدرم زخم (که خارجی ترین لایه پوست است) دو برابر شد و تقریباً به ضخامت اپیدرم سخت تر پوست آسیب نخورده نزدیک شد. با این حال، در همان زمان، تراکم الیاف کلاژن در بافت زخم کاهش یافت و آن را نرم تر و انعطاف پذیرتر کرد.
همه اینها مسائل مهمی هستند، زیرا بافت زخم معمولاً نازک‌تر از پوست معمولی است چون پوست را بیشتر در معرض آسیب قرار می‌دهد ، همچنین انعطاف‌پذیری کمتری دارد و به طور بالقوه مانع حرکت می‌شود.
البته، هنگام درمان جای زخم رشد موهای جدید ممکن است در نواحی غیر از پوست سر، مطلوب نباشد. با در نظر گرفتن این واقعیت، دانشمندان اکنون در تلاش هستند تا درک بهتری از مکانیسمی که در این موضوع دخالت دارد، به دست آورند، به این امید که بتوانند اثر کاهش زخم را بدون نیاز به پیوند واقعی فولیکول مو تکرار کنند.
دکتر کلر هیگینز دانشمند ارشد این مطالعه گفت: پس از ایجاد زخم، پوست هرگز واقعاً عملکردهای قبل از زخم شدن را به دست نمی آورد و تاکنون تمام تلاش ها برای بازسازی زخم نتایج ضعیفی به همراه داشته است. یافته‌های ما پایه و اساس درمان‌های جدید هیجان‌انگیزی است که می‌توانند زخم ها را تازه و عملکرد پوست سالم را بازیابی کنند.
دکتر فرانسیسکو جیمنز، جراح ارشد پیوند مو در کلینیک مدیتکنیا و استادیار پژوهشی دانشگاه فرناندو پسوا کاناریاس، در گران کاناریای اسپانیا، در این خصوص می‌گوید: حدود ۱۰۰ میلیون نفر در سال فقط در کشور‌های پردرآمد، عمدتاً در نتیجه جراحی‌ها، دچار زخم‌های موسوم به اسکار می‌شوند. البته آمار جهانی اسکار بسیار بیشتر است و شامل زخم‌های گسترده‌ای است که پس از سوختگی و آسیب‌های تروماتیک ایجاد می‌شود. مطالعات ما راه‌های جدیدی را برای درمان این زخم‌ها باز کرده و حتی می‌تواند رویکرد ما را برای پیشگیری از آنها تغییر دهد.
شرح کامل این یافته‌ها در آخرین شماره مجله تخصصی npj Regenerative Medicine منتشر شده است.