معاون بنیاد علمی نخبگان گفت : افزایش اثرگذاری اجتماعی نخبگانی و جریان سازی در فضای دانشجویی راهی برای رسیدن به اهداف عالی بنیاد نخبگان است .
سوال: خبری خواندیم که از سوی معاون بنیاد نخبگان مطرح شده بود که در راستای افزایش اثرگذاری اجتماعی نخبگانی و جریان سازی در فضای دانشجویی، بنیاد ملی نخبگان مسائل خودش را در معرض دریافت ایده‌های اجتماعی نخبگانی قرار خواهد داد ، آقای دکتر بنیاد ملی نخبگان اهداف بلندپایه‌ای را برای خودش در نظر گرفته است و این صحبتی که شما داشتید در مورد افزایش اثرگذاری اجتماعی نخبگانی چقدر می‌تواند نخبنگان و کسانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند را به این اهداف عالی بنیاد شما نزدیک کند؟
آقای موحد: دوستان مستحضرند که بنیاد ملی نخبگان، به عنوان یک نهاد حاکمیتی ماموریت‌های مشخصی داردکه در سند راهبردی کشور در امور نخبگان هم به آن اشاره شده است، در خصوص موضوعی که اشاره می‌فرمائید بحث اثرگذاری نخبگان در زیست بوم علم و فناوری، ما باید چند نکته را مدنظر قرار دهیم اول اینکه این منابع انسانی برجسته که ما به عنوان صاحبان استعداد برتر وقتی به مرحله اثرگذاری می‌رسند به آن‌ها نخبه می‌گوییم، این‌ها را نباید بخش مجزایی از آن زیست بوم علم و فناوری در نظر بگیریم بلکه این زیست بوم دارای کنش گران فعالیست که در شکل گیری آن به طور مستقیم و غیرمستقیم تاثیر می‌گذارد یکی از این کنشگران نظام نخبگانیست یعنی مجموعه قوانین و مقررات و ساختاری که تسهیل گری و کمک می‌کند موانع را برای اثرگذاری کنار بگذارد و یک بخش هم خود همین اجتماع نخبگانی هستند لذا تحقیقا این منابع انسانی باعث شکل گیری یک نظام هم تکاملی و نهایتا بازخوردی روی همدیگر دارند که منجر به توسعه کشور می‌شود.
سوال: این جریان سازی در فضای دانشجویی باید چگونه صورت بگیرد؟
آقای موحد: برای این که ما بتوانیم واقعا آن اثرگذاری را خارج از فضای شعارگونه داشته باشیم باید در بخش مربوط به هدایت، شناسایی و توانمندسازی برنامه‌هایی را داشته باشیم با کمک دستگاه‌ها و هم این که به مقوله‌هایی که کمتر مورد توجه در نظام آموزش عالی کشور به آن پرداخته شده توجه ویژه‌ای داشته باشیم از جمله مقوله‌هایی که به نظر می‌رسد در فضای آموزش عالی کمتر به آن توجه شده و می‌شود گفت تا حدی هم مغفول مانده، بحث مربوط به مسئله شناسی، توانایی حل مسئله و جریان سازی به معنای این که تمرکز دانشجویان و دانش آموختگان حول حل مسائل راهبردی کشور باشد که بنیاد ملی نخبگان به واقع براساس دو برنامه بزرگ ملی سعی کرده که این ساختار را هرچه طبیعی‌تر به نوعی شکل دهد، یک بخش ناظر است به توسعه هسته‌های مسئله محور پژوهشی و فناورانه یا طرح شهید احمدی روشن که تا الان شش دوره اش انجام شده و ما در آستانه ورود به دوره هفتم هستیم. در کنار این طرح، طرح دیگری به نام طرح توسعه رویداد‌های رقابتی مسئله محور وجود دارد .شما مستحضرید در فضای کشور رویداد‌های رقابتی کم وجود ندارد و انواع و اقسام آن را توسط نهاد‌های مختلف داریم که بصورت تخصصی هم برگزار می‌شود، اما آن چه که بنیاد ملی نخبگان در این خصوص به آن توجه کرده اینست که به رویداد‌هایی بپردازد و آن‌ها را شناسایی کند که توسط کارگزاری‌ها و نهاد‌های صاحب مسئله که در فضای رقابتی و مبتنی بر یک مسئله مشخص باشد و صاحب مشخصی هم برای مسئله وجودداشته باشد به این معنی که آن صاحب که می‌تواند یک نهاد دولتی، غیردولتی و خصوصی و هر نوع نهاد دیگری باشد که در قبال حل آن مسئله انتفاع می‌برد و حاضر است که از دستاورد‌های تیم‌هایی که روی آن مسئله متمرکز شدند و در آن مسئله رقابتی تلاش کردند ساز و کاری را برای حل آن ارائه دهند استفاده کند و همچنین ترجیحا زمینه همگرایی علم و فناوری و عرصه‌های مختلف علمی در آن وجود داشته باشد و همچنین این رویداد‌های رقابتی باید دارای برنامه‌های آموزشی و توانمند سازی تخصصی متناسب با آن موضوع رویداد باشد که اگر تیم‌هایی هم در این رویداد شرکت کنند و نهایتا هم موفق نشوند که برگزیده شوند احساس نکنند که فرصتشان به نحو بهینه‌ای استفاده نشده و تصور کنند اندوخته‌ای از در شرکت در این رویداد داشتند.
سوال: دشما رویداد‌هایی که شرکت می‌کنند را برشمردید، آیا دوره‌های توانمند سازی هم در کنار این رویداد‌ها هستند که بتوانند اگر اشکالاتی دارند اشکالات خودشان را رفع کنند؟
آقای موحد: بله ما رویداد‌هایی را به عنوان رویداد‌های رقابتی طرح شهید بابایی در بنیاد شورای راهبری تائید می‌کنیم که یک بخش مهم آن ناظر است به حضور مربیان حرفه‌ای براساس یک برنامه مشخص و همچنین برنامه‌های آموزشی و توانمندسازی متناسب با آن رویداد و بنیاد با دقت نظری که دارد ورود پیدا می‌کند و برنامه‌ها را ارزیابی می‌کند و در صورتی که مورد تائید باشد در مرحله بعد این رویداد وارد می‌شود و نکته مهم دیگر که این رویداد‌ها باید داشته باشند این است که پس از اتمام رویداد، دستاورد‌های این تیم‌های برگزیده توسط صاحبان آن مسائل به کار گرفته شود یا این که آن تیم‌ها بتوانند از دستاوردهایشان در راستای ایجاد کسب و کار و خدمت رسانی به کشور استفاده کنند بنابراین اغلب ما گفتمانمان در این رویداد‌ها این است که می‌گوییم اختتامیه، افتتاحیه‌ای است برای ورود به یک دوره جدید که کارگزاران هم موظفند تا یک بازه زمانی معقولی پس از اتمام آن رویداد، گزارشی از سرنوشت تیم‌های برگزیده به بنیاد ارائه دهند و البته بنیاد هم از تمام زیرساخت‌ها و امکاناتش در راستای این که تسهیلگری کند برای این که آن تیم‌ها بتوانند بیشتر ایفای نقش کنند و اگر موانعی وجود داشته باشد در قالب معرفی سازمان‌ها و در قالب تسهیلات راه اندازی کسب و کاری که در بنیاد هم به آن توجه شده با همکاری معاونت علمی و فناوری دانش بنیان ریاست جمهوری برطرف شود .
سوال: اشاره فرمودید استادانی هستند که این عزیزان را راهنمایی می‌کنند به شکل توانمندسازی و در کنارشان هستند، آیا میزان کارآیی طرح‌هایی که ارائه می‌دهند و ایده‌هایی که دارند راستی آزمایی می‌شود برای بعدی که قرار است این‌ها به صورت پروژه انجام شوند و طوری نباشد که وقتی که پروژه انجام شد ببینند میزان اثرگذاری آن خیلی کم بوده یا نه اصلا راه را اشتباه رفتند.
آقای موحد: به نکته مهمی اشاره کردید، در واقع اصلا ورود بنیاد ملی نخبگان به برنامه این چنینی، یکی از انگیزه هایش ناظر به همین بوده است یعنی وقتی ما از ابتدا سعی می‌کنیم که پیش رویداد‌های ساختارمندی در بستر شناسایی صورت مسئله و شناسایی روش‌های متقن حل مسئله را داشته باشیم سپس با تعریف دقیقی از مسئله که توسط کارگزاران مجری اجرای آن رویداد رقابتی شکل می‌گیرد صورت مسئله خیلی خوب تعریف می‌شود تعریف صورت مسئله بخش قابل توجهی از اقدام برای حل مسئله است و یک بخش دیگر ناظر است به فرآیند‌هایی که در طی آن رویداد است، چون آن فضا فضایی رقابتی است تیم‌های مختلفی همزمان برای حل آن چالش و مسئله دارند تلاش می‌کنند و به نوعی از سمت صاحبان مسئله، از سمت افراد متخصص افرادی به صورت داور به صورت مستمر در طی رویداد نظارت می‌کنند و همچنین مربیان به نوعی دارند به صورت فعال در یک بستر تعاملی این تیم‌ها همکاری انجام می‌دهند که مسیر حرکت این تیم‌ها را به سمت حل مسئله اصلاح کنند و بعد مهم‌تر از همه این که وقتی که این تیم‌ها در فرآیند داوری قرار میگیرند بالاخره یک برون دادی از آن رویداد و فعالیتی که داشتند به دست آوردند و آن برون داد توسط صاحب مسئله که مربوط به یک نهاد است داوری می‌شود و ارزیابی می‌شود که الان آن برون داد قابلیت اجرا برای آن نهاد یا شرکت دارد یا خیر.
سوال: این نکته مهمیست و همانطور که اشاره کردید تسهیلات در اختیارشان قرار می‌گیرد اگر این تسهیلات خدای نکرده صرف شود و در نهایت دیده شود که این طرح قابل اجرا نبوده و راه را اشتباه رفتند و اصلا نباید این گونه اجرا می‌شده به هرحال این تسهیلات بودجه کشور و پولیست که هزینه‌ای که برای مردم باید صورت می‌گرفته و خرج می‌شده است جای دیگر خرج شده و بی فایده بوده و این جا خیلی باید با دقت نظر بالا این کار انجام شود و برای یک ریالش هم باید عزیزان ارزش قائل شوند و این که شما فیلتر‌های مختلفی را اشاره فرمودید که غربال گری می‌شوند توسط این استان و توسط کسانی که داوری می‌کنند و این روند خوبی است، ولی خیلی باید بدون این که بخواهند بگذرند از یک مسئله بدون این که هیچ امتیازی داده شود باید خیلی دقیق و سختگیرانه وقتی به موضوع تسهیلات و خرج کردن می‌رسد به آن پرداخته شود، تصور بنده این گونه است اگر اشتباه می‌گویم شما اصلاح بفرمائید.
آقای موحد: همین جور است، چون یکی از کنش گران اصلی این رویداد‌های رقابتی صاحبان مسئله هستند و خودشان باید در اجرای آن رویداد مشارکت مالی داشته باشند، چون منتفع اصلی هستند خیلی خودشان حواسشان است که دستاورد‌های برجسته را شناسایی کنند و نکته دیگر ی که جوددارد در قیاس با سایر طرح‌های پژوهش گونه‌ای که انجام می‌شود شما برای حل آن مسئله مشخص، برای آن چالش مشخص مثلا همزمان۴۰ -۳۰ تیم چند نفره با رویکرد‌های مختلف و تخصص‌های مختلف به نوعی دارند متمرکز روی حل آن مسئله تلاش می‌کنند و ناظران علمی و خود آن صاحب مسئله به نوعی ایستاده اند ببیند کدام یک از این روش‌ها و ساز و کار‌هایی که دارد ارائه می‌شود بهترین ساز و کار است و از بین آن ۴۰ -۳۰ روش معرفی شده بهترین را انتخاب می‌کنند. بنابراین یک مرحله غربالگری در قیاس با سایر ارزیابی‌ها این جا شکل می‌گیرد و، چون منتفع اصلی هم خودش درگیر اجرای این رویداد است حواسش است که هزینه‌هایی که دارد این جا صرف می‌کند به نوعی به صورت بهینه بازگردد و از سوی دیگر ما در یک فضای طبیعی تری زمینه را برای اثرگذاری اجتماعی نخبگانی فراهم می‌کنیم، این فضا فضای رسمی نیست که مثلا در بنیاد ملی نخبگان یک سری افراد را براساس شاخص‌هایی شناسایی کند و بعد به نهاد‌های مختلف بگوید این‌ها افراد برجسته هستند لطفا استخدامشان کنید، نه می‌گوییم ببینید نهاد مشخص شما که یک مسئله و چالش داشتید این تیم شماره یک و تیم شماره دو و تیم شماره سه براساس نظرات داوری و مشارکت موثر خودتان بهترین دستاورد را داشتند حالا این تیم را بگیر و از دستاوردهایشان استفاده کنید یا این تیم را بعنوان یک تیم مستعد شناسایی کردیم و در بقیه بخش‌های آن نهاد یا شرکت به کار میگیرند.