یکی از شرکت‌های مستقر در پژوهشکده علوم و فنون هسته‌ای با روش پرتودهی توانسته میزان خسارت ناشی از آفت حشره مگس مدیترانه‌ای را که تا ۵۰ درصد موجب کاهش باردهی درختان میوه‌ای می‌شود، به کمتر از یک درصد کاهش دهد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مهرداد احمدی از محققان این طرح ، روش کنترلی مذکور را با نام SIT و یا روش کنترل حشرات به روش "نر عقیمی" عنوان کرد و گفت: یکی از مهمترین آفت باغات مرکبات، مگس مدیترانه‌ای است به گونه‌ای که در صورت طغیان می‌تواند کل باغات را درگیر کرده ، ولی ما در این روش موفق به کنترل این حشره شدیم.
وی تاکید کرد: در ابتدا به صورت انبوه در کارگاه، تخم این حشره، پرورش داده شده، جیره غذایی مصنوعی به آن‌ها انتقال داده می‌شود و زمانی که تخم به مرحله لارو و شفیره رسید، آن را تحت پرتودهی گاما قرار می‌دهیم.
احمدی با تاکید بر اینکه در پرتودهی گاما، دوزی انتخاب می‌شود که اسپرم جنس نر این گونه حشره نابارور شود، اظهار کرد: این در حالی است که ظاهر، قدرت، جفت گیری، پرواز و ژن‌های این حشره در حین پرتودهی دست نخورده باقی می‌ماند.
این محقق ادامه داد: بعد از آنکه مرحله کنترل کیفی بر روی حشرات تولید شده از نظر سلامت و عقیم بودن، صورت گرفت، حشرات به مناطق مختلفی، چون باغات مرکبات شمال کشور انتقال داده می‌شوند.
وی تصریح کرد: زمانی که این حشرات عقیم شده در باغات مرکبات با حشرات سالم جفت گیری کنند، یا نمی‌توانند تخمگذاری کنند و یا اگر تخمگذاری صورت گرفت، تخم باز نخواهد شد.
به گفته این محقق، با این روش از خود حشره علیه خودش استفاده می‌شود و جمعیت آن‌ها کنترل می‌شود.
احمدی، عدم استفاده از سموم شیمیایی برای از بین بردن این حشرات را از مزایای این روش عنوان کرد و افزود: در نتیجه آلودگی باغات به دلیل استفاده از سموم کاهش می‌یابد، ضمن آنکه اثرات نامطلوب سمپاشی بر روی انسان، از بین می‌رود.
وی یادآور شد: همچنین هزینه این روش یک چهارم هزینه سموم شیمیایی است و این در حالی است که میزان کنترل مگس مدیترانه‌ای با این روش پرتودهی بیشتر از سموم شیمیایی خواهد بود.
محقق این طرح دانش بنیان با تاکید بر اینکه این روش برای یکی از باغات اجرایی شده است، خاطر نشان کرد: در سال جاری که جمعیت این حشره افزایش یافته بود، باغاتی که با استفاده از سموم شیمیایی اقدام به نابودی این حشره کرده بودند، ۵۰ درصد خسارت داشته اند، ولی با این روش خسارت کمتر از یک درصد بوده است.
احمدی همچنین اظهار داشت : این آفت دارای ۳۵۰ نوع میزبان بوده و قادر است باردهی درختان مرکبات، درختان هسته دارها و دانه دارها، انار، انجیر، خرمالو و انبه و ... را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.
به گفته وی، این روش در باغات شهر‌های ساری، بهشهر و نوشهر اجرایی شده است.
بنا به این گزارش ، مگس میوه مدیترانه‌ای یکی از مهمترین آفات درختان میوه در سراسر دنیا است که از نظر پراکندگی در مناطقی مانند آفریقا، جنوب اروپا و مناطق شبه قاره هند، غرب استرالیا و آمریکا وجود دارد.
لارو‌های این حشره از مغز میوه‌های میزبان تغذیه می‌کنند و گاهی اوقات در داخل آن تونل ایجاد می‌کنند و در نهایت کل میوه را به یک توده آبدار و غیرقابل خوردن تبدیل خواهند کرد.