لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ رویکرد‌های جدیدی را در رابطه با صنعت آب و برق مورد توجه قرار داده است.
رویکرد صیانتی لایحه بودجه ۱۴۰۲ در برداشت آب از چاه‌های غیرمجاز
بر اساس بند ب تبصره ۸ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، نرخ برداشت آب از چاه‌های غیرمجاز ۱۰ برابر نرخ برداشت آب از چاه مجاز تعیین شد و در صورت ادامه تخلف و برداشت آب غیرمجاز این عدد به ۲۰ برابر نرخ برداشت از چاه مجاز افزایش پیدا می‌کند.
بنا بر این گزارش مطابق بند (ب) تبصره ۸ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، در اجرای بند (ب) ماده ۳۳ قانون توزیع عادلانه آب و برای حفظ و صیانت از آبخوان‌های کشور، شرکت‌های آب منطقه‌ای استانها و سازمان آب و برق خوزستان مکلفند برای شمارشگر (کنتوردار) شدن چاه‌ها با توجه به شرایط اقتصادی و اقلیمی مناطق مختلف کشور از مصرف کنندگان آب کشاورزی برای چاه‌های مجاز فاقد شمارشگر هوشمند بر اساس ۲ برابر ظرفیت پروانه بهره‌برداری آن‌ها و برای چاه‌های مجاز دارای شمارشگر بر اساس برداشت مجاز از آن‌ها، به ازای هر متر مکعب برداش آب از آبخوان‌ها معادل ۳۰۰ ریال دریافت و به ردیف درآمدی ۱۶۰۱۱۲ جدول شماره ۵ این قانون نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند.
معادل مبلغ واریزی پس از مبادله موافقتنامه از محل ردیف ذیربط ذیل سرفصل ۵۳۰ هزار جدول شماره ۹ این قانون به برنامه‌های تعادل بخشی، آبخیزداری و اجرای طرح‌های افزایش بهره‌وری آب پرداخت می‌شود.
در خصوص چاه‌های غیرمجاز وفق بند ۷ ماده ۴۵ قانون توزیع عادلانه آب نسبت به مسلوب المنفعه‌کردن این چاه‌ها اقدام و جریمه مربوط به میزان برداشت آب تا زمان انسداد چاه، در صورت کشت محصولات اساسی کشاورزی و راهبردی کشور به ازای هر متر مکعب حداکثر مبلغ ۳۰۰۰ ریال و در غیر این صورت به ازای هر متر مکعب آب حداکثر مبلغ ۶۰۰۰ ریال متناسب با افت سفره و حجم کسری مخزن سفره که حسب دستورالعمل ابلاغی توسط وزارت نیرو تعیین می‌شود دریافت می‌شود و به ردیف درآمدی شماره ۱۶۰۱۱۲ جدول شماره ۵ این قانون نزد خزانه‌داری کل واریز می‌شود. این مبلغ صرف برنامه‌های تعادل بخشی، آبخیزداری و اجرای طرح‌های افزایش بهره‌وری آب خواهد شد.
تعرفه آب برای پرمصرف‌ها سال آینده افزایش می‌یابد
طبق لایحه بودجه ۱۴۰۲، وزارت نیرو باید از مشترکانی که بیش از دو برابر الگو آب مصرف می‌کنند به ازای هر مترمکعب مصرف مازاد ۳۵ درصد نرخ را افزایش داده و به خزانه‌داری کل کشور واریز کند.
بر اساس بند الف تبصره ۶ لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور وزارت نیرو از طریق شرکت‌های آب و فاضلاب استانی سراسر کشور مکلف است علاوه بر نرخ آب‌ها، به‌ازای هر مترمکعب فروش آب بالاتر از الگوی مصرف تا دو برابر بیش از الگو پانزده درصد (۱۵ درصد) نرخ آب‌ها را افزایش دهد و از مشترکانی که بیش از دو برابر الگو مصرف کرده‌اند به ازای هر مترمکعب مازاد، ۳۵ درصد نرخ را افزایش و از آنان دریافت و به خزانه داری کل کشور واریز کند.
وجوه فوق مشمول مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده نخواهد بود
۱۰۰ درصد وجوه دریافتی از محل حساب مذکور در ردیف معین در بودجه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور جهت آبرسانی شرب شهر‌های دارای تنش آبی، روستایی و عشایری و شهر‌های زیر ۲۵ هزار نفر و اصلاح شبکه آن و تکمیل فاضلاب روستایی اختصاص می‌یاد، به نحوی که ۳۰ درصد منابع مذکور برای آبرسانی عشایری و باقی‌مانده برای به آبرسانی شهری و روستایی بر اساس بحران و کمبود آب سالم بین استانها در مقاطع سه‌ماهه توزیع می‌شود.
وزارت نیرو مکلف است گزارش عملکرد این بند را هر سه ماه یکبار به کمیسیون‌های عمران و کشاورزی مجلس ارائه کند.
اختصاص ۶۵ درصد عوارض قانون حمایت از صنعت برق به تجدیدپذیر‌ها
در راستای حمایت از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۲، معادل ۶۵ درصد از عوارض قانون حمایت از صنعت برق کشور را برای تولید برق تجدیدپذیر و پاک و توسعه فناوری‌های این حوزه اختصاص داده است.
براساس بند «ج» تبصره ۶ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ عوارض موضوع ماده پنج قانون حمایت از صنعت برق کشور به میزان ۱۰ درصد مبلغ برق مصرفی در سقف ۶۶ هزار میلیارد ریال تعیین می‌شود. مشترکان برق روستایی و عشایری مجاز و برق چاه‌های کشاورزی مجاز از شمول حکم این بند معاف هستند.
از منابع حاصل ۳۵ درصد به حساب شرکت توانیر نزد خزانه‌داری کل کشور برای حمایت از توسعه و نگهداری شبکه‌های برق روستایی و ۶۵درصد مابقی برای تولید برق تجدیدپذیر و پاک و توسعه فناوری‌های تجدیدپذیر با اولویت روستایی، عشایری، خانوار‌های کم‌درآمد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی و تکمیل و بهره‌برداری نیروگاه بادی میل نادر استان سیستان و بلوچستان به حساب سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق نزد خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شوند تا پس از مبادله موافقتنامه با سازمان برنامه و بودجه کشور به صورت کامل ثبت شود.
جزییات عوارض و مالیات از مشترکان برق
جزییات دریافت وجه از مشترکان خانگی و تجاری گاز و برق و واریز این وجوه به حساب خزانه از سوی دولت در بودجه ۱۴۰۲ تشریح شد.
براساس بند «د» تبصره ۶ عوارض و مالیات (بخش اول احکام یک ساله)، به استناد ماده ۱۲ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت به هر یک از وزارتخانه‌های نفت و نیرو از طریق شرکت‌های تابعه ذیربط، اجازه داده می‌شود ماهانه از هر واحد مسکونی مشترکان گاز مبلغ ۳۰۰۰ ریال، از هر واحد مسکونی مشترکان برق مبلغ ۲۰۰۰ ریال و از هر یک از واحد‌های تجاری مشترکان گاز و برق مبلغ ۲۰ هزار ریال اخذ و به عنوان منابع داخلی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کنند.
برای مشترکان روستایی مبالغ فوق‌الذکر معادل ۵۰ درصد است و مشترکان فاقد گاز از پرداخت معاف هستند. وجوه فوق مشمول مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده نخواهد بود.
آیین‌نامه اجرایی این جزء ظرف دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون توسط سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی با همکاری وزارت نیرو و وزارت نفت تهیه و به تصویب هیات وزیران می‌رسد.
اختصاص ۱۰ هزار میلیارد‌ریال اعتبار برای آب‌های ژرف
در لایحه بودجه سال آینده کل کشور ۱۰ هزار میلیارد ریال اعتبار برای آب‌های ژرف در نظر گرفته شده است.
براساس بند ط تبصره یک لایحه بودجه کل کشور، وزارت نفت مکلف شد به میزان ۱۰ هزار میلیارد ریال از منابع داخلی خود و شرکت‌های تابعه را با هدایت و نظارت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با همکاری وزارت نیرو در فرایند قابلیت‌سازی و توسعه فناوری و عملیات حفاری و بهره‌برداری از آب‌های ژرف و سایر فناوری‌های آب اختصاص دهد.
بر اساس ماده واحده لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور از حیث منابع و مصارف افزون بر ۵۲ میلیون و ۶۱۶ هزار و ۹۶۵ میلیارد ریال است.
قیمت آب برای مشترکان پرمصرف افزایش می‌یابد
بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲، وزارت نیرو موظف به افزایش تعرفه آب برای مشترکان پرمصرف شده است.
براساس بند «الف» تبصره ۶ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ وزارت نیرو از طریق شرکت‌های آب و فاضلاب استانی سراسر کشور مکلف است علاوه بر نرخ آب بها به ازای هر مترمکعب فروش آب شرب بالاتر از الگوی مصرف، تا دو برابر بیش از الگو ۱۵ درصد نرخ آب‌بها را افزایش دهد و از مشترکانی که بیش از دو برابر الگو مصرف کرده‌اند به ازای هر مترمکعب مازاد ۳۵ درصد نرخ را افزایش داده و از آنان دریافت و به خزانه‌داری کل کشور واریز کند.
وجوه فوق مشمول مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده نخواهد بود. ۱۰۰ درصد وجوه دریافتی از محل مذکور در ردیف معین در بودجه شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور جهت آبرسانی شرب شهر‌های دارای تنش آبی، روستایی و عشایری و شهر‌های زیر ۲۵هزار نفر و اصلاح شبکه آن و تکمیل فاضلاب روستایی اختصاص می‌یابد.
عوارض صادراتی محصولات کشاورزی آب‌بر ۳ درصد تعیین شد
در لایحه بودجه ۱۴۰۲ برای صادرات محصولات کشاورزی آب بر ۳ درصد عوارض تعیین شده است.
در بند "د" تبصر ۸ در لایحه بودجه ۱۴۰۲ پیش‌بینی شده به منظور حفظ منابع آبی کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی (گمرک جمهوری اسلامی ایران) موظف است نسبت به افزایش تا سه درصد عوارض صادرات محصولات کشاورزی و غذایی آب‌بر، مازاد بر عوارض محصولات مشمول این بند در سال ۱۴۰۲ اقدام و درآمد حاصل از عوارض فوق را به ردیف درآمدی شماره ۱۶۰۱۴۷ واریز کند.
درآمد حاصله در سقف ردیف مربوطه به منظور اجرای الگوی کشت در اختیار وزارت کشاورزی قرار می‌گیرد.
تامین نیاز آب صنایع از طریق آب‌های نامتعارف
بر اساس بند «ع» تبصره ۸ قانون بودجه، بازتخصیص منابع آب مورد نیاز صنعت از محل آب‌های نامتعارف پیش بینی شده است.
بر اساس بند «س» تبصره ۸ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، وزارت نیرو مکلف است به منظور کاهش هدررفت آب در شبکه‌های توزیع و خطوط انتقال آب شرب از طریق نشت‌یابی و رفع تنش و همچنین رفع انشعابات غیرمجاز، در قالب مشارکت با بخش غیردولتی و با استفاده از سازوکار بیع‌متقابل یا سایر روش‌ها در قالب قرارداد‌های منعقده جهت تأمین منابع آبی اعم از آب یا پساب معادل تمام یا بخشی از آب صرفه‌جویی شده، پساب یا منابع آبی غیرمتعارف را از طریق اصلاح شبکه‌های توزیع، در اختیار سرمایه‌گذار جهت استفاده در مصارف صنعت قرار دهد.
تعرفه سوخت نیروگاه‌های خودتامین مشخص شد
در لایحه بودجه ۱۴۰۲ تعرفه سوخت نیروگاه‌های خود تامین بر اساس متوسط بازدهی نیروگاه‌های حرارتی سال ۱۳۹۹ تعیین شده است.
بر اساس بند «د» تبصره ۱۵، لایحه بودجه ۱۴۰۲، تعرفه سوخت نیروگاه‌های خودتامین که با تایید شرکت‌های تابعه وزارت نفت دارای شمارشگر (کنتور) جداگانه باشند یا بنا به اعلام وزارت نیرو نسبت به تحویل تمام یا بخشی از برق تولیدی خود به شبکه سراسری اقدام می‌کنند، به میزان سوخت مصرفی برای برق تحویل شده به شبکه، معادل تعرفه سوخت نیروگاهی براساس متوسط بازدهی نیروگاه‌های حرارتی سال ۱۳۹۹ تعیین می‌شود.
همچنین بر اساس بند «و» این تبصره نقل و انتقال اموال و دارایی‌ها از شرکت‌های توزیع نیروی برق به شرکت مادرتخصصی توانیر و بالعکس از سال ۱۳۹۶ به بعد مشروط به ثبت اطلاعات اموال غیرمنقول شرکت‌های مذکور در سامانه سادا وزارت امور اقتصادی و دارایی از پرداخت هرگونه مالیات و سود سهام ابرازی معاف است.
افزایش ۱۵ درصدی بودجه عمرانی بخش آب
بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، بودجه عمرانی حوزه آب کشور در قالب برآورد مصارف اعتبارات هزینه‌ای و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برای سه شرکت آبفای کشور، مدیریت منابع آب و توسعه منابع آب و نیرو معادل ۲۳ هزار ۴۵۶ میلیارد تومان برآورد می‌شود.
این در حالیست که بر اساس بودجه مصوب سال ۱۴۰۱، بودجه عمرانی حوزه آب کشور از محل مذکور، ۲۰ هزار ۲۴۳ میلیارد تومان بوده است. بر این اساس بودجه عمرانی حوزه آب کشور در بازه زمانی یک‌ساله ۱۵ درصد افزایش پیدا کرده است.
در همین راستا بررسی بودجه تفکیکی سه شرکت آبفای کشور، مدیریت منابع آب و توسعه منابع آب و نیرو، خبر از افزایش ۲۱ درصدی آبفای کشور، ۱۲ درصدی شرکت مدیریت منابع آب و ۱۲.۵ درصدی توسعه منابع آب و نیروی ایران خبر می‌دهد.