بومی سازی « دستگاه تشخیص حین جراحی » در ایران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، برنامه گفتگوی ویژه خبری میزبان آقای پروفسور اکبری رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه شهید بهشتی ، آقای پروفسور عبدالاحد رئیس پژوهشکده الکترونیک سرطان دانشگاه تهران و آقای دکتر میری رئیس انستیتو سرطان مجتمع بیمارستانی امام خمینی بود تا در خصوص ابعاد مختلف « دستگاه تشخیص حین جراحی» که برای درمان و تشخیص سلول های سرطانی در مراکز درمانی استفاده می شود ، توضیحاتی ارائه دهند .

این دستگاه که توسط پرفسور عبدالاحد رئیس پژوهشکده الکترونیک سرطان دانشگاه تهران ساخته شد، برنده یکی از دوره‌های جایزه مصطفی بوده و توانسته است دستاورد‌های بسیاری برای ما کسب کند همچنین مقالات مختلفی هم در این حوزه منتشر و چاپ شده است و تأییدیه‌های مختلف را دریافت کرده و توانسته به فاز درمانی برسد.

                                                       
پروفسور محمد عبدالاحد در خصوص فرآیند این دستگاه گفت : از دو منظر باید به تحولات پیشرفت‌های علمی و فناوری نگاه کرد یک منظر این است که یک دستاورد علمی برای اولین بار به دنیا معرفی می شود بحث دوم این است که بتوان آن دستاورد علمی را به کار گرفت و در خدمت بشریت قرار داد .
وی افزود : دستگاه های CDP بر پایه یک دستاورد بزرگ علمی بشر ساخته شده است که حدود 80 تا 90 سال پیش پروفسور واربِرگ برای اولین بار راجع به متابولیسم سلول های سالم و سرطانی صحبت کرد و گفت پدیده هایپوُکسیا و هایپُوکسیاگِلایکُلوسیز ، پدیده ای است که در آن سلول های سالم و سرطانی یک فرقی با همدیگر پیدا می کنند اصطلاحاً بدون نیاز به اکسیژن، قند را تبدیل به انرژی می کنند و یک سری محصولات فرعی این سلول ها را در محیط یا اینوایرُومِنت آن تومور ریلیز یا آزاد می کنند .
پروفسور محمد عبدالاحد گفت : ما از همین پدیده استفاده کردیم و با بررسی هایمان دریافتیم که در مرزهای تومور میزان آزادسازی این ماکرومولکول ها بسیار زیاد است و با کمک نانوتکنولوژی و الکترونیک، یک پروب و یک سنسور رییِل تایم یا زمان واقعی ساختیم که در اتاق عمل و حین جراحی در اختیار قرار می گیرد و می تواند به صورت زمان واقعی متوجه شود که میزان سطح این ماکرومولکول ها که به خاطر این پدیده دارد آزاد می شود چقدر است .
وی افزود : چندین سال با تیمی که زحمت کشیدند و در کنار ما بودند ، کارهای تِرایال های پیش بالینی، سلولی، حیوانی و بعد بالینی را انجام دادیم چه در حالتی که بافت ها از بدن خارج می شد ، چه وقتی که داخل بدن انجام می شد و خوشبختانه توانستیم برای اولین بار به یک کالیبراسیون بر پایه پاتولوژی از پاسخ های دستگاه سی.دی.پی برسیم و بعد از اَپرُوف شدن این قضیه تبدیل شد به دستگاهی که می تواند با کالیبراسیون پاتولوژی ، متوجه باقی ماندن زائده های احتمالی سرطان پستان داخل محقظه داخلی بعد از جراحی تومور باشد که بیش از 80 درصد عودها هم در سرطان پستان به خاطر این مورد اتفاق می افتد.
پروفسور محمد اسماعیل اکبری رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه شهید بهشتی نیز درخصوص نتایج تجربی و کارکرد این دستگاه گفت: در حال حاضر فقط کارکرد این دستگاه در خصوص سرطان سینه مطرح شده است که البته خیلی فراگیر از سرطان سینه خواهد شد .
وی افزود : وقتی که یک سرطان سینه را عمل می کنیم تومور را برای پاتولوژیست ارسال می کنیم که به ما بگوید این تومور چه بافتی دارد ،یک نوع دیگر سرطان در سینه داریم که ما قبلش به مریض داروی شیمی درمانی داده می شود که آنجات پاتولوژیست ها دیگر آن را قبول نمی کنند زیرا تغییرات سلولی پیدا شده و عملاً باید با تجربه خودمان این کار را انجام بدهیم .
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه شهید بهشتی گفت : همیشه جراح نگران این هست که حاشیه های این تومور درآورده شده ، پاک است یا خیر ، در طول تاریخ، همیشه این نگرانی را داشتیم زیرا بعد از برداشتن تومور اما قسمت هایی که نمی بینیم ، سلول های بسیار کوچکی هستند از جنس سرطان با خاصیت کم اکسیژنی، سلول های سرطانی خاصیت این را دارند که با اکسیژن بسیار پایین تغذیه و رشد می کنند تکثیر می شوند .
پروفسور محمد اسماعیل اکبری افزود : حال از این خاصیت استفاده و دستگاهی ساخته شد که همه مجوزهای بین المللی و داخلی و غیره هم برای آن گرفته شد و در آن سنسور کوچکی است که ما داخل نسج می کنیم که خیلی خوب و بسیار ارزان است و قابل قیاس نیست .
وی گفت : این دستگاه را به ویژه در مواردی که مریض قبلا شیمی درمانی شده و آماده عمل است ، می شود استفاده کرد و منحصر به فرد و کاملاً قابل اطمینان است و در حین عمل حجم کمتری برمی داشته می شود و هم مناسب تر عمل انجام می شود و هم نمونه ها به موقع به پاتولوژیست تحویل داده می شود .
پروفسور اکبری درخصوص مزیت این دستگاه برای بیمار گفت : این دستگاه ، پروب تشخیصی سرطان است، توموری که از بدن مریض خارج می شود ، جای تومور همیشه مورد توجه و نگرانی جراح است که محیط پاک است یا نه که حالا پزشکان از این دستگاه برای جاهایی که شک داشته باشند استفاده می کنند که به کمک آن مشخص می شود محیط پاک است یا خیر .
وی با توجه به اینکه مراحل کاری با این دستگاه کلاً 20 ثانیه طول می کشد افزود : در بیمارانی که شیمی درمانی نشدند ما تومور را برداشته و برای فِرُوزِنسِکشِن می فرستیم که حدود 45 دقیقه تا یک ساعت زمان می برد تا نتیجه کار مشخص شود اما در بیمارانی که شیمی درمانی شده باشند ، نمونه را نمی توانیم به فِرُوزِنسِکشن بفرستیم و در موارد عدیده ای در دنیا تا 25 درصد موارد ، باز باید بیمار را به اتاق عمل بازگردانیم و جامانده هایی که با چشم قابل رویت نیستند و حاشیه های اطراف تومور را که به خاطر سرطان ، مکانیزم محیطشان متفاوت شده و یک محیط جدید هستند و برای رشد سرطان آماده شده اند را پاکسازی کنیم که با استفاده از این دستگاه می توانیم به راحتی این محیط ها را شناسایی کنیم .
دکتر عبدالاحد درخصوص حوزه فناورانی که در ساخت این دستگاه نقش داشتند گفت : ما مجبور شدیم اولاً وارد عمق مباحث بیولوژی سرطان شویم و متوجه مشکلاتی شدیم که در کلینیک برای سالی تومورها یا تومورهای جامد از جمله پستان، تیروئید، تومورهای شکم و لگن وجود دارد و در مرحله بعدی به دنبال ترجمه الکتریکی خصوصیات و رفتارها رفتیم .

وی افزود : ما اینجا متوجه شدیم که متابولیسم یکی از نکات بسیار مهمی است که اگر درست تشخیص داده شود می تواند تفاوت را مشخص کند چون سرطان یک پدیده واضحی نیست که بگوئیم یک ذره قبلش سرطان است یک ذره بعدش سرطان نیست ، بلکه یک پروسه پیوسته است یعنی از پرینُوپِلازیا یا از پیش سرطانی ها شروع می شود حتی وقتی سرطان اتفاق افتاد بنا به دلایلی سلول در حالتی فرود می رود که خودش را خاموش کند اما سرطان است و سلول های سرطانی بنیادی ایجاد می شود و جالب است بدانید که تومور وسط خودش را از بین می برد برای اینکه اطراف حاشیه خودش را حمایت کند و تمام این سلول های حاشیه می آیند و کمک می کنند و کمک می گیرند از بافت های اطراف ، برای اینکه رشد کنند و تکثیر شوند.
وی گفت : ما خوشبختانه موفق شدیم در حوزه سرطان های بافت جامد از جمله پستان ، تیروئید ، شکم و لگن از این دستگاه استفاده کنیم.
پروفسور عبدالاحد افزود : در سرطان تیروئید کارهای تحقیقاتیمان تمام شده است و با کمک آقای دکتر کریمی با انیستیتو بیمارستان امام ، بیش از یک سال بر روی سرطان شکم و لگن تحقیق می کنیم و جواب های بسیار خوبی گرفتیم و جالب است بدانید که ما در حال گذار از مرحله تشخیص به مرحله درمان هستیم و درمان در کنسر یعنی از بین بردن ، اما از بین بردنی که به بافت سالم آسیب نرساند و تقریبا در این حوزه پیشرفت های خوبی داشتیم .
دکتر میری رئیس انستیتو سرطان مجتمع بیمارستانی امام خمینی نیز در ارتباطی تلفنی درخصوص استفاده از دستگاه کمک جراح سرطان در حوزه سرطان سینه و شکم و لگن در این انستیتو گفت : در مرحله اولیه تحقیقاتی است که دیتاهایشان را کاملاً بر اساس کیس های سرطان های معده، سرطان های مری، سرطان های روده بزرگ و سرطان های لگن و از حوزه های زنان، رحم و تخمدان را جمع آوری می کنند که هر سلول چه سالم و چه بدخیم و چه بار الکترونیکی دارد و دستگاه هایی که متناسب با همان CDP هستند دارند کالیبره می کنند .
وی گفت : به نظرم دیتاهای بسیار مفیدی است به نظر من در دنیا دو فیلد متفاوت کنار هم هستند ، یک فیلد جراحی سرطان ، جراح سرطان و جراح پستان و فیلد بعدی دکترای الکترونیک است که هر کدام یک خدمت نوین و جدیدی را به بیمار ارائه می دهند و این خیلی کم نظیر است.
پروفسور اکبری درخصوص استفاده از این دستگاه بومی سازی شده توسط فناوران کشورمان گفت : خوشبختانه با کمک یک خیر « خانواده محترم مشتاقی» و به کمک معاونت ریاست جمهوری ، پنج دستگاه به پنج دانشگاه تبریز، یزد ، لرستان، اهواز و کردستان هدیه شد .

وی افزود : پیشترها همه چیز به ژن وصل می شد و می گفتیم این ژن از مرحله عملکردی اش خارج شده ، دستورات جدیدی داده و سلول را منحرف کرده و این سلول تکثیر و تبدیل به سرطان شده است مثلاً در کووید 19 ، ژن منحرف شد ، دستوری که داد بیماری کووید 19 ساخت شد .
پروفسور اکبری درخصوص منحصر به فرد بودن دستگاه گفت : دستگاه داخل جهان منحصر به فرد است دستگاه های مشابه دیگر هم ساخته شده است گفت : این دستگاه بسیار سالم و بی ضرر است و قدرت تشخیصی بیشتری دارد .
پروفسور عبدالاحد گفت : سیستم های تشخیصی را می توان به سه مدل تقسیم کرد : یک سیستم پسیو است یعنی سیستمی که شما تحریک مخرب ایجاد نمی کنید و یک پاسخ می گیرید ، یک سیستم سیستمی است که شما تحریکی ایجاد می کنید که اصطلاحاً موجود روبروی تان را در مقام پاسخ قرار می دهید ولی از بین نمی برید، یک مرحله دیگه این است که شما تحریک مخرب انجام می دهید .
وی افزود : دستگاه CDP دستگاهی است که کاملاً به صورت پسیو و غیر مخرب و بدون اینکه هیچگونه تحریکی ایجاد بکند که بخواهد برای سیستم مورد بررسی مشکل درست کند ، سیگنال های الکتریکی را می گیرد ، دستگاه های دیگری هم در دنیا هستند که از رادیوفِریکُواِنسی استفاده می کنند یا یک مقداری از نسج را جدا می کنند و یک سری اسپکتروسکپی روی آن انجام می دهند و از نظر قیمتی قیمت های بسیار زیادی دارند و از نظر هندلینگ ساختارهای بسیار پیچیده ای دارند .
پروفسور عبدالاحد در خصوص هزینه دستگاه گفت : دانشگاه علوم پزشکی برای آن یک تعرفه تعریف کرده است که تعرفه خیلی معقول و خوبی است که مردم بتوانند از آن استفاده کنند چون فناوری کاملاً بومی و داخلی است و برای اولین در دنیاست مردم لذت و شیرینی اینکه این یک فناوری داخلی است را احساس بکنند.
پروفسور اکبری افزود : مدیریت علمی مملکت ، باید یکپارچگی و بهره وری از علم را یاد بگیرد و توان انتقال علمش را به بیرون برای تولید ثروت داشته باشد.
باعث افتخار است که فناوران کشورمان توانستند دستگاهی را تولید کنند که مورد اعتماد پزشکان کشور است و نیاز بیماران را با آن برطرف می کنند.