خشکی پوست که در فصل زمستان شایع است، شاید خطرناک نباشد، اما عوارض ناشی از آن مثل چین و چروک‌های زود هنگام و پیری زودرس می‌تواند ناراحت‌کننده و ناخوشایند باشد.
خوشبختانه بیشتر خشکی‌های پوست در اثر عوامل محیطی ایجاد می‌شود.
قرار گرفتن در معرض باد، آب و هوای گرم یا سرد با رطوبت بسیار کم، استفاده طولانی‌مدت از تهویه هوا و گرمای مرکزی، حمام‌کردن مفرط به ویژه استفاده از حمام فرنگی (وان) و استفاده از صابون‌ها یا پاک‌کننده‌های قوی از عوامل ایجاد خشکی در پوست هستند.
در این میان، تغییرات متابولیک مرتبط با سن یا شرایط پزشکی خاص نیز می‌تواند بر میزان رطوبت پوست تأثیرگذار باشد.
مشکلات مزمن یا شدید پوست خشک ممکن است نیاز به مشاوره با متخصصین پوست داشته باشد، اما راهکار‌هایی مثل دوش گرفتن کمتر و مرطوب کردن پوست می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
پوست‌هایی که می‌شکنند
مشکل خشکی پوست می‌تواند موقتی و زودگذر (مثل خشکی پوست در زمستان) یا مسأله‌ای برای تمام عمر باشد. البته پوست در قسمت بازوها، قسمت‌های پایینی پا و کناره‌های شکم، خشک‌تر از دیگر قسمت‌های بدن است، اما این نسبت در افراد مختلف متفاوت است.
علائم و نشانه‌های پوست خشک به سن، وضعیت سلامت، منطقه سکونت و زمانی که بیرون از خانه به سر می‌برید، بستگی دارد.
اگر پوست شما به علت عوامل محیطی یا سن طبیعی خشک است، احتمالاً یک یا چند مورد زیر را تجربه کرده‌اید:
- احساس سفت‌شدن پوست، به‌ویژه بعد از دوش‌گرفتن، حمام‌کردن یا شناکردن
- پوست شما به جای صاف‌بودن، منقبض و چروک‌دار و بدون آب به نظر می‌رسد.
- خارشی که ممکن است گاهی اوقات شدید شود.
- پوسته پوسته شدن شدید
- شیار‌ها و ترک‌های ریز
- قرمزی شدید
- ترک‌های عمیقی که ممکن است از آن‌ها خون بیاید.
شما ماهی می‌شوید
خشکی پوست ممکن است مشکلات مختلفی را برای شما به وجود آورد؛ مثلا گاهی اوقات پوست فرد، فلس‌مانند می‌شود که به آن بیماری پوست ماهی هم می‌گویند.
این بیماری زمانی پیشرفت می‌کند که سلول‌های پوست به شکل طبیعی پراکنده نشده و ضخیم‌تر شوند. این پوسته‌ها کوچک بوده و از لحاظ شکل، چند ضلعی هستند.
این بیماری بیشتر قسمت‌های تحتانی پاها را درگیر می‌کند و ممکن است باعث تیرگی پوست شما شود. البته در برخی موارد این بیماری ممکن است باعث پوسته‌پوسته‌شدن عمیق پوست و شکاف‌های دردناک روی کف دست‌ها و کف پاها شود.
کودکان مبتلا به اختلالات وراثتی، معمولاً در زمان تولد پوست طبیعی دارند، اما بعد از چند سال، پوسته پوسته شدن و زمختی (خشنی) پوست آن‌ها پیشرفت می‌کند که با بالارفتن سن، ممکن است ناپدید شود و در زمان پیری مجدداً برگردد.
اگزما، التهاب ساده و غیرمسری پوست است و در آن جوش‌هایی خشک یا آبدار، همراه با خارش، سطح پوست را می‌پوشانند. این بیماری باعث خشکی، پوسته‌پوسته‌شدن و شکاف‌های عمیق، التهاب و خارش پوست شده و ممکن است در مواردی منجر به خونریزی شود. این بیماری بیشتر در بزرگسالان ایجاد می‌شود و بیشتر ساق پاها، روی ران و دست‌ها را درگیر می‌کند.
کمی احتیاط کنید
مواردی که پیش از این مطرح شد، به انواعی از بیماری‌های پوستی اختصاص داشت؛ حال آن‌که بیشتر موارد خشکی پوست، به علت عوامل محیطی رخ می‌دهد.
آب و هوا:
معمولا پوست شما در زمستان یا زمانی که میزان دما و رطوبت کاهش می‌یابد خشک می‌شود، اما عکس این موضوع نیز درست است یعنی وقتی که شما در نواحی بیابانی زندگی می‌کنید نیز خشکی پوست اتفاق می‌افتد.
گرمای مرکزی و تهویه هوا:
این‌ها ممکن است از شگفتی‌های تکنولوژیک باشند، اما بدبختی‌های امراض پوستی نیز هستند. در حقیقت گرمای مرکزی، بخاری‌های چوب‌سوز، بخاری‌های مخصوص گرم‌کردن فضای آزاد و شومینه‌ها، همگی رطوبت هوا و رطوبت پوست شما را می‌گیرند.
تمیزی و پاکیزگی بیش از حد:
آبی که به پوست شما می‌رسد مانند یک شمشیر یا تیغ دولبه است؛ از یک سو چربی و رطوبت سلول‌ها را حفظ می‌کند. اما زمانی که شما در آن غوطه‌ور می‌شوید، تاثیر عکس دارد.
دوش‌گرفتن و حمام‌کردن مداوم – به‌ویژه زمانی که شما دوست دارید آب دوش داغ باشد و حمام‌کردن‌تان طولانی شود- چربی موجود در پوست را تجزیه می‌کند؛ بنابراین اگر به طور مداوم در استخر‌هایی که از کلر زیاد استفاده می‌کنند شنا کنید یا هر روز از صابون‌ها و پاک کننده‌های قوی استفاده کنید، پوست شما خشک می‌شود.
داروها: دارو‌هایی مثل دارو‌های مدر و آنتی‌هیستامین‌ها نیز تأثیر خشک‌کنندگی دارند.
کمبود‌های غذایی:
استفاده طولانی‌مدت از رژیم‌های غذایی کم‌چربی، به خصوص کمبود چربی‌های اُمگا-۳ (روغن ماهی)، کمبود روی و ویتامین «A» نیز سبب خشکی پوست می‌شود.
کم‌شدن آب بدن:
اسهال و استفراغ شدید، تب بالا، عرق‌کردن زیاد در طول ورزش و ننوشیدن مایعات کافی می‌تواند باعث شود که بدن شما به جای دریافت مایعات، آن‌ها را از دست بدهد. یکی از اولین علائم کم‌شدن آب بدن، ازدست‌رفتن خاصیت ارتجاعی پوست است.