بنا بر اعلام کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل در ماه مه، در سال ۲۰۲۲ میلادی، صد میلیون نفر در جهان آواره شدند که از جمله شامل افرادی بودند که از درگیری، خشونت، نقض حقوق بشر و آزار و اذیت فرار کردند.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما به نقل از پایگاه اینترنتی سازمان ملل فیلیپو گراندی، رئیس کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل گفت این رقم بی سابقه‌ای است که هرگز نباید شاهدش می‌شدیم.
در گزارشی که در پایگاه اینترنتی سازمان ملل در این باره منتشر شد، آمده است:
این در حالی است که شمار افراد آواره در سال ۲۰۲۱ میلادی حدود ۹۰ میلیون نفر بود. بروز خشونت، یا درگیری‌های طولانی عوامل اصلی مهاجرت در بسیاری از نقاط جهان، از جمله اوکراین، اتیوپی، بورکینافاسو، سوریه و میانمار بود.
هزاران مهاجر ناامید و مستاصل که اروپا را مقصد بهتری می‌دیدند جان خود را به دست قاچاقچیان انسان دادند و سفر‌های خطرناکی را در سراسر نقاط مدیترانه شروع کردند. در اغلب موارد این سفر‌ها پایان غم انگیزی داشت.
وخیم‌تر شدن اوضاع برای مهاجران در یمن
بیش از هفت سال از درگیری بین ائتلاف تحت رهبری عربستان و حوثی‌ها (جنبش انصارالله) و متحدانشان می‌گذرد. این درگیری بیش از چهار میلیون و ۳۰۰ هزار نفر را مجبور به ترک خانه هایشان کرده است.
سازمان بین المللی مهاجرت و کمیسیون کمک‌های بشردوستانه اتحادیه اروپا ماه مه اعلام کردند تلاش هایشان را برای برآوردن نیاز بیش از ۳۲۵ هزار فرد آواره در این درگیری ها، از جمله مهاجران و جوامعی که میزبان آن‌ها هستند، افزایش می‌دهند.
کریستا راتِنِشتاینز، رئیس نمایندگی سازمان بین المللی مهاجرت در یمن گفت: «اوضاع برای مهاجران در یمن نیز دارد وخیم‌تر می‌شود، به ویژه زنان که در شرایط حادی زندگی می‌کنند و جانشان چندان دست خودشان نیست.»
با وجود اوضاع وخیم در یمن، این کشور همچنان مقصد و گذرگاهی برای مهاجرانی است که کشور‌های شاخ آفریقا را ترک می‌کنند. این مهاجران به محض ورود به یمن با سفر‌های خطرناکی رو به رو می‌شوند، چرا که بسیاری از آن‌ها برای پیدا کردن کار به سمت شمال، یعنی کشور‌های (عربی حوزه) خلیج (فارس) روانه می‌شوند. آنان اغلب مجبور به عبور از خطوط مرزی این کشور‌ها می‌شوند که برایشان به قیمت تحمل نقض شدید حقوق بشر، از جمله بازداشت، شرایط انسانی، استثمار، و جابجایی‌های اجباری تمام می‌شود.
احتمال اندک بازگشت امن به سوریه
جنگ در سوریه ۱۱ سال است که زندگی در این کشور را تغییر داده است: حدود پنج میلیون کودک متولد شده در سوریه هرگز روی صلح را در این کشور ندیده اند.
بیش از ۸۰ هزار سوری اردوگاه بزرگ زعتری در اردن را خانه خود می‌دانند: شاید بسیاری از آن‌ها مجبور باشند دست کم در آینده نزدیک همچنان خارج از کشورشان باشند.
دومینیک بارش، نماینده کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل در امان، پایتخت اردن ماه ژوئیه گفت: «چشم انداز بازگشت (آوارگان سوری به کشورشان) فعلاً امیدوارکننده به نظر نمی‌رسد. ما شاهد فضایی در سوریه نیستیم که برای بازگشت افراد مناسب باشد.»
اردن در مجموع میزبان حدود ۶۷۵ هزار آواره سوری ثبت شده است که بیشترشان در میان جوامع محلی در شهر‌های کوچک و روستا‌های این کشور زندگی می‌کنند. فقط ۱۷ درصد این آوارگان در دو اردوگاه بزرگ زعتری و ازرق زندگی می‌کنند.
اقلیت قومی روهینگیا همچنان از میانمار فرار می‌کنند
بیش از پنج سال پیش در پی عملیات نظامی برای آزار و اذیت اقلیت قومی روهینگیا در میانمار، صد‌ها هزار تن از این افراد خانه هایشان را ترک کردند. حدود یک میلیون نفر از اعضای این گروه قومی در اردوگاه بزرگ کاکس بازار در آن سوی مرز میانمار، واقع در بنگلادش زندگی می‌کنند.
سازمان ملل ماه مارس با شروع تازه‌ترین طرح حمایتی خود خواستار جمع آوری بیش از ۸۸۱ میلیون دلار برای این آوارگان و نیز جوامع همجوار (از جمله بیش از ۵۰۰ هزار بنگلادشی) شد که برای زندگی به شدت نیازمند کمک هستند. فرار اعضای اقلیت قومی روهینگیا از کشورشان امسال نیز ادامه داشت و بسیاری شان تلاش کردند از دریای آندامان که یکی از مرگبارترین گذرگاه‌های آبی جهان است، عبور کنند.
در پی جان باختن بیش از ۱۲ مهاجر، از جمله چند کودک در آب‌های میانمار در ماه مه، ایندریکا راتوات، مدیر بخش آسیا و اقیانوس آرام در کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل گفت این فاجعه نشان دهنده اوج استیصال و درماندگی است که اقلیت قومی روهینگیا هنوز در میانمار دارند.
«معیار‌های دوگانه» در رفتار با آوارگان اوکراینی
با گذشت ۱۰ ماه از هجوم روسیه به اوکراین که ۲۴ فوریه آغاز شد و ظاهراً در سال ۲۰۲۳ هم ادامه خواهد یافت، آمار و ارقام کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل نشان می‌دهد تا ماه دسامبر اسامی بیش از هفت میلیون و ۸۰۰ هزار آواره اوکراینی در نقاط مختلف اروپا ثبت شده است.
کمی پس از شروع این درگیری، نهاد‌های سازمان ملل برای حمایت بسیج شدند. کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل هماهنگی‌هایی را با نهاد‌ها و شرکای سازمان برای پاسخ به (این بحران) آوارگان در حمایت از مقامات کشور‌ها انجام داد. برای مثال کارکنان این نهاد‌ها از لهستان، همسایه اوکراین در ثبت اسامی آوارگان اوکراینی و ارائه جا و کمک به آنان حمایت کردند.
فیلیپو گراندی، رئیس کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل از کشور‌های اروپایی به خاطر تمایل به پذیرش آوارگان اوکراینی -که بیشترشان به دنبال سرپناه در کشور‌های همسایه بودند- تمجید کرد، اما برای این کشور و شهروندانش ابراز تاسف کرد. وی گفت: «خانواده‌ها به طور بیرحمانه‌ای از هم پاشیده اند. متاسفانه اگر جنگ متوقف نشود، خانواده‌های زیاد دیگری هم با همین سرنوشت رو به رو خواهند شد.»
با این همه، این بخشندگی در مورد بعضی از اعضای گروه‌های اقلیت مشهود نبود. گراندی ماه مارس از تبعیض، نژادپرستی و خشونتی که این اقلیت‌ها با آن رو به رو هستند به شدت انتقاد کرد.
گراندی در «روز بین المللی ریشه کنی تبعیض نژادپرستانه» گفت کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل شاهد «این واقعیت ناخوشایند بوده است که با برخی از افراد سیاهپوست و رنگین پوستی که از اوکراین و جنگ‌ها و درگیری‌های دیگر در جهان فرار کرده اند، مانند دیگر آوارگان اوکراینی رفتار نشده است.»
گونزالس مورالس، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر مهاجران نیز ماه ژوئیه نیز ابراز نگرانی‌های مشابهی کرد. وی گفت در نوع رفتار با آوارگان در لهستان و بلاروس، به ویژه در مورد آوارگان آفریقایی تبار و دیگر اقلیت‌های قومی و نژادی معیار‌های دوگانه وجود دارد.
«وضعیت مایوس کننده» در اردوگاه‌های اتیوپی
میلیون‌ها نفر در اتیوپی به علت درگیری مسلحانه در منطقه تیگرای – که سوم نوامبر ۲۰۲۰ بین نیرو‌های ملی اتیوپی، نظامیان اریتره، نیرو‌های آمهارا و شبه نظامیان دیگر از یک سو، و نیرو‌های وفادار به جبهه آزادیبخش خلق تیگرای از سوی دیگر آغاز شد- همچنان آواره اند.
به نظر می‌رسد آتش بس متزلزلی که با میانجگیری بین المللی به دست آمده، با بازگشت کمک‌ها به مناطق درگیری شمالی که ماه‌ها غیرقابل دسترسی بود، به همراه بازگشت بسیاری از افراد به خانه برای از نو ساختن زندگی شان در حال اجراست.
کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل ماه ژانویه به شدت هشدار داد با توجه به وخیم‌تر شدن اوضاع، آوارگان این منطقه در دسترسی به غذا و داروی کافی و آب آشامیدنی سالم با مشکل رو به رو هستند و اگر اوضاع بهبود نیابد با خطر مرگ مواجه اند.
بوریس چِشیرکوف، سخنگوی کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل گفت: «وضعیت ناامیدکننده در این اردوگاه‌ها نمونه کامل تاثیر دسترسی نداشتن به کمک‌ها بر میلیون‌ها آواره و دیگر افراد غیرنظامی ساکن در این منطقه است.»
همچنین آوارگان در این منطقه هدف حمله مستقیم قرار گرفتند: برای مثال ماه فوریه هزاران اریتره‌ای بعد از حمله افراد مسلح به اردوگاهی در منطقه افرا و غارت اموال و کشتن ساکنان اردوگاه، مجبور به فرار از آنجا شدند.
نهاد‌های سازمان ملل ماه اوت خواستار تخصیص بودجه فوری برای کمک به بیش از ۷۵۰ میلیون پناهجو در اتیوپی شد. برنامه جهانی غذا هشدار داد اگر این بودجه تامین نشود بسیاری از آوارگان چیزی برای خوردن نخواهند داشت.
هزاران نفر در تلاش برای رساندن خود به اروپا با قایق جان خود را از دست می‌دهند
بر اساس آمار غم انگیزی که کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل ماه آوریل منتشر کرد، شمار افرادی که برای رساندن خود به اروپا با قایق جان باخته یا ناپدید شده اند بین سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ دو برابر شده و به بیش از سه هزار نفر رسیده است.
شابیا مَنتو، سخنگوی کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل در نشستی خبری در ژنو به خبرنگاران گفت: «بیشتر موارد عبور افراد از دریا با قایق‌های بادی که مناسب سفر دریایی نیستند صورت گرفت که بیشترشان به خاطر پر بودن قایق از افراد سرنگون شدند یا باد قایق‌ها خالی شد و منجر به مرگ افراد شد.».
اما این امر بسیاری را از به خطر انداختن شدید جان خود با تلاش برای عبور از مسیر دریا بازنداشت. تنها در یک مورد در ماه مارس دست کم ۷۰ مهاجر در آب‌های لیبی کشته یا ناپدید شدند.
ماه اوت نیز که یک قایق در آب‌های جزیره کارپاتوس یونان غرق شد، ده‌ها تن کشته شدند. در ماه سپتامبر هم پس از غرق یک کشتی در آب‌های سوریه، بیش از ۷۰ جسد کشف شد.
آیا امیدی به آینده‌ای روشن‌تر وجود دارد؟
در بحبوحه فاجعه و مشکلاتی که بسیاری با آن رو به رو بودند، دست کم یک روزنه امید در ماه دسامبر گزارش شد.
کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل اعلام کرد دولت‌های سراسر جهان قول یک میلیارد و ۱۳۰ میلیون دلار – که رقمی بی سابقه است- برای کمک به افرادی داده اند که بر اثر جنگ، خشونت و نقض حقوق بشر آواره شده اند.
گراندی، رئیس این نهاد گفت: «در نتیجه درگیری، بحران آب و هوایی، و بحران‌های دیگر آوارگان در سراسر جهان نیاز‌های بی سابقه‌ای دارند. خوشبختانه کمک کنندگان سخاوتمند کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل به حمایت از آن‌ها در این روز‌های سخت ادامه می‌دهند و باعث امیدواری به آینده‌ای روشن‌تر می‌شوند.»