یلدا در استان مرکزی به جای یک شب در سه شب با نامهای «چله بزرگه»، «چله وسطی» و «چله کوچیکه» برگزار میشود.
استان مرکزی با داشتن تمدن هفت هزار ساله سرشار از آداب و رسوم و عقاید مذهبی و اجتماعی است که البته برخی از این رسوم در طول سالها به بوته فراموشی سپرده شدند و برخی دیگر هم با تغییراتی هنوز پا برجا هستند.
حضور در منزل بزرگان سالخورده و ادای احترام به آنان از رسوم زیبای هم استانی های من در این شب است. در شبهای چله هر خانواده با تدارک یک سینی که معمولا از هفت نوع خوراکی و تنقلات محلی نظیر کشمش، نخودچی، انواع تخمه، و میوهها به ویژه هندوانه و انار پر شده راهی خانه بزرگان فامیل شده تا در کنار مشاعره و فال حافظ و بازیهای محلی این خوراکیها را میل کنند و شکرانه سلامت و پاسداشت نعمتهای خدای را به جای آوردند.
هنوز در بسیاری از مناطق روستایی و بافتهای سنتی و محلی که کمتر درگیر و دار تغییرات مدرنیه قرار گرفته اند، شب چله با قربانی گوسفند در خانه بزرگ فامیل و گذران ساعات طولانی شب در اطراف کرسیهای چوبی گره خورده و معمولا چاشنی این محافل فال کوزه، شوقات و قصه گویی و تکریم اقوام است.
در مناطق روستایی استان هنوز هم رسم هدیه فرستادن خانواده داماد برای عروس رسم است، این هدایا معمولا در طبقی با تزئینات چیده میشود و همراه با شام، میوه و شیرینی توسط یکی از اعضای خانواده برای عروس فرستاده میشود و خانواده عروس نیزدر عوض آن با هدف حرمت گذاری به خانواده داماد هدایایی که معمولا دستکش و یا جورابی پشمین است پیشکش میکنند.
یلدا در مناطق شهری استان دچار تغییرات زیادی شده و بیشتر به شب نشینی مدرن و امروزی با تنقلات فانتزی بدل شده، اما هنوز رنگ و بوی حافظ خوانی و شاهنامه خوانی، بازگویی قصص قرآنی و روایات بزرگان ادب و دین در این محافل زنده است.
هنوز در بسیاری از خانوادههای اصیل اراکی و استان مرکزی بزرگترهای فامیل به عنوان گنجینهای ارزشمند قصهها و متلهای محلی را با شور و حرارت خاص برای نسلهای جدید تعریف میکنند که از جمله آنها میتوان به قصه کردعلی به کوه، تله گرگ، ریزعلی، پیرزن نخ ریس و کوسه ناقالدی و شاه و دزد نام برد که هر کدام درسهای ارزندهای را با خود دارد.
برپایی شب یلدا به عنوان کهنترین آیین ایرانیان فرصتی مغتنم برای پاسداشت فرهنگ ملی ایران و تحمل سختیها و دشواریهای زندگی روزمره است تا بدین وسیله بتوان به اتحاد و همزیستی مسالمتآمیز میان افراد جامعه دستیافت.