تغذیه ناسالم و بیماری های سالمندی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، تاکید بر تغذیه مناسب در سنین سالمندی برای ارتقای سلامت و پیشگیری از بیماری‌های مزمن دارای اهمیت است و توجه به تغذیه در این دوران به دلیل نیاز‌های تغذیه‌ای خاص اهمیت دارد.

تغییرات در عملکرد دستگاه‌های بدن

کاهش تولید اسید معده: یکی از تغییراتی که با پدیده سالمندی در دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد، کاهش تولید اسید معده و مشابه وضعیت ورم معده است؛ این تغییرات اثر‌های قابل توجهی بر عملکرد فیزیولوژیک دستگاه گوارش دارد، برای مثال سطح ویتامین B ۱۲ در بزرگسالان بالاتر از سالمندان سالم است و در فرد سالمند مبتلا به ورم معده به پایین‌ترین حد می‌رسد. 

یبوست: در افراد سالمند احتمال ابتلا به یبوست زیاد است؛ علت یبوست همیشه روشن نیست، اما از مهم‌ترین علت‌های ابتلا به یبوست تغذیه نامناسب، نخوردن آب کافی و استفاده بیش از حد ملین‌ها است؛ تحقیقات نشان داده است برنامه غذایی حاوی فیبر بالا مانند سبزی ها، میوه‌ها و غلات سبوس دار می‌تواند از بروز یبوست پیشگیری کند؛ برعکس، مصرف زیاد گوشت به ویژه گوشت پُر چرب، محصولات لبنی پُر چرب، تخم مرغ، دسر‌ها و تنقلات خیلی شیرین نیز می‌تواند باعث یبوست شود؛ مصرف مقادیر کافی آب و سایر مایعات به ویژه در زمان مصرف غلات سبوس دار و مواد غذایی پُر فیبر برای پیشگیری از یبوست مهم است.

بیماری‌های قلبی-عروقی: بیماری‌های قلبی ـ عروقی از علت‌های مهم مرگ افراد مسن است؛ بیش از نیمی از همه مرگ و میر‌های ناشی از بیماری‌های عروق قلب در سنین بالای ۶۵ سال اتفاق می‌افتد، به همین علت توجه به میزان چربی خون برای کاهش بیماری‌های قلبی ـ عروقی بسیار حیاتی است، زیرا افزایش چربی خون عامل خطر شناخته شده‌ای برای بیماری عروق قلب است؛ عامل دیگری که در دوران سالمندی خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را بیشتر می‌کند، چاقی است؛ افزایش وزن بدن با افزایش خطر پیشروی بیماری‌های قلبی ـ عروقی همراه است؛ پیشگیری از چاقی و انجام فعالیت بدنی روزانه و منظم باعث افزایش طول عمر در افراد سالمند می‌شود.

فشارخون پایین: در افراد سالمند، فشارخون پایین اغلب به علت مصرف زیاد داروها، دریافت کم پروتئین و انرژی، مصرف سدیم (نمک) به مقدار نامناسب، کم خونی، کم شدن آب بدن یا مشکلات غدد فوق کلیوی است. 

فشارخون بالا: به طور معمول فشارخون با بالا رفتن سن، افزایش می‌یابد؛ افزایش فشارخون به عوامل زیادی از جمله عوامل ژنتیکی، وزن بدن، فعالیت بدنی، مصرف الکل و مصرف دخانیات وابسته است؛ توصیه‌های مهم برای کنترل فشارخون شامل کاهش مصرف نمک، کاهش مصرف غذا‌های شور و نمک سود، کاهش مصرف چربی‌ها به ویژه چربی‌های مخفی در گوشت و پوست مرغ و همچنین روغن‌های جامد (چربی اشباع)، افزایش مصرف سبزی‌ها و میوه‌ها به ویژه به صورت خام، حفظ وزن بدن در محدوده طبیعی و پیشگیری از اضافه وزن، پرهیز از مصرف سیگار و سایر مواد دُخانی و دوری از دود سیگار اطرافیان، انجام فعالیت بدنی منظم و پرهیز از هوای آلوده است.

پوکی استخوان (استئوپروز): پوکی استخوان پدیده‌ای است که به علت تغییرات استخوانی ایجاد می‌شود؛ در این پدیده، استخوان ابتدا کم تراکم و متخلخل و سپس مستعد شکستگی می‌شود؛ با بالا رفتن سن، توده استخوانی کاهش می‌یابد، زنان در تمام سنین توده استخوانی کمتری نسبت به مردان دارند، بروز پوکی استخوان در زنان پس از یائسگی بسیار شایع‌تر است؛ کشیدن سیگار، کم تحرکی، مصرف زیاد و طولانی مدت کافئین (قهوه و چای)، مصرف الکل و استفاده از برخی دارو‌ها می‌تواند منجر به تشدید کاهش توده استخوانی شود؛ برای پیشگیری از پوکی استخوان مهم‌ترین اقدام، افزایش توده استخوانی از اوایل کودکی با مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر و لبنیات است؛ خودداری از مصرف زیاد پروتئین، سدیم، کافئین و مواد غذایی دارای فسفر مانند نوشابه‌های گازدار بسیار مهم است؛ همچنین پرهیز از مصرف دارو‌های استروئیدی، مصرف الکل و سیگار و انجام تمرین‌های منظم ورزشی توصیه می‌شود.

آرتروز (آرتریت): یکی از بیماری‌های شایع دوران سالمندی، مرتبط با تغذیه، ورم یا التهاب مفاصل است که این حالت ناتوان کننده به شکل تورم دردناک مفاصل است؛ اسید چرب اُمگا ۳ موجود در روغن ماهی برای آرتروز مفید است؛ مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین E مانند جوانه گندم نیز توصیه می‌شود. 

تحلیل توده عضلانی (سارکوپنی): با افزایش سن، ترکیب بدنی تغییر می‌کند؛ یکی از تغییرات واضح کاهش توده عضلانی است که تحت عنوان «سارکوپنی» شناخته شده است؛ سارکوپنی در هر دو جنس اتفاق می‌افتد؛ اما در زنان بعد از یائسگی و در هر دو جنس پس از ۸۰ سالگی بسیار چشمگیر است؛ کاهش توده عضلانی اغلب منجر به کاهش قدرت بدنی و توان حرکتی، عدم تعادل و حتی به زمین خوردن فرد می‌شود؛ تغییرات توده عضلانی سالمندان یکی از مهم‌ترین علت‌های کاهش نیاز آنان به انرژی است؛ چنانچه تغذیه فرد سالمند مناسب باشد و به ویژه حاوی ریز مغذی‌ها به میزان موردنیاز باشد و همچنین فرد به طور منظم فعالیت بدنی داشته باشد، میزان تحلیل توده عضلانی بسیار کمتر می‌شود.

«فروغ صفری»، کارشناس تغذیه واحد بهبود تغذیه جامعه شبکه بهداشت و درمان شهرستان داراب