بانک‌مرکزی اقدامات زیادی برای مدیریت بازار ارز در مقابل نوسانات اخیر در نتیجه ناآرامی اجتماعی و ایجاد تقاضای کاذب انجام داده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، یکی از مهم‌ترین وظایف بانک‌مرکزی در کشور مدیریت بازار ارز است. بازار ارز و نرخ آن عاملی مهم برای فعالیت‌های تولیدی است و مدیریت بازار ارز برای ایجاد ثبات، موجب کمک به پایداری و تداوم در رشد تولید است.
در یک‌ماه گذشته شاهد نوسانات بازار ارز بودیم که علت آن بیش‌تر به ناآرامی‌های اجتماعی، جوسازی رسانه‌ای و انتشار اخبار کذب در بازار ارز باز می‌گشت. نوساناتی که باعث ایجاد صف‌های طولانی مقابل صرافی‌ها شد و شاهد دلالانی بودیم که با انتشار اخبار کذب باعث ایجاد نوسان و با اجاره کارت ملی به دنبال دریافت سهمیه ارز توافقی افراد برای کسب پول‌های بادآورده بودند.
انتشار اخبار نادرست و جوسازی‌ها از اوایل آبان در حالی باعث ایجاد نوسان در بازار ارز می‌شد که بازار غیررسمی سهم ناچیزی از اقتصاد واقعی کشور را دارد و بیش‌تر فعالان آن را دلالان بازار ارز تشکیل می‌دهند. در حالیکه اکثر فعالیت‌های اقتصادی و نیاز واقعی دلار کشور با نرخ توافقی بازار متشکل و نرخ نیمایی تامین می‌شود که در تامین این دو مورد با هیچ مشکلی رو‌به‌رو نبوده‌ایم. در این گزارش اقدامات بانک‌مرکزی را در مدیریت بازار ارز بیان می‌کنیم.
عرضه ارز در بازار نیما و متشکل
به گفته کارشناسان اقتصادی دو عامل عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت‌ها در یک بازار است. در بازار ارز در طرف تقاضا واردکنندگان هستند که کالای مورد نیاز کشور برای بخش تولیدی و مصرفی را وارد می‌کنند و بخش دیگری از تقاضا کسانی هستند که برای سفر خارجی خود نیاز به ارز دارند و همچنین بخش کوچکی از بازار را نیز افرادی تشکیل می‌دهند که بازار ارز را محلی برای سرمایه‌گذاری تشخیص داده‌اند.
بانک‌مرکزی وظیفه دارد تا بازار ارز را با مدیریت دو طرف عرضه و تقاضا کنترل کند و در این راستا اولویت خود را بر نیاز واقعی و اثرگذار بر اقتصاد کشور قرارداده است. اکثر نیاز به ارز برای واردات به وسیله ارز نیمایی تامین می‌شود. بانک‌مرکزی در طول این مدت ارز نیمایی را به خوبی تامین کرده است و از این نظر هیچ مشکل و نگرانی برای واردکنندگان ایجاد نشده است و حتی عرضه ارز نیمایی در حال حاضر از تقاضای آن پیشی گرفته است به طوری که در نیمه آبان ماه امسال عرضه ارز در سامانه نیما به بیش از ۵ برابر تقاضا رسید.
راه‌اندازی بازار متشکل ارزی و عرضه ارز در آن موجب شفافیت نرخ، یکپارچه شدن بازار ارز و تقویت بازار رسمی ارز شد. علاوه بر این، این اقدام باعث شد تا صادرکنندگان بتوانند بخشی از ارز خود را با نرخ توافقی بازار متشکل به فروش برسانند که این خود عاملی مهم در ثبات بازار ارز و افزایش صادرات است.
سفارش آنلاین صف‌ها را جمع کرد
در هر بازاری اخبار کاذب و جوسازی علیه ثبات بازار می‌تواند مخل و برهم زننده کارکرد آن بازار باشد. حوادث و ناآرامی‌های فضای اجتماعی کشور در ماه‌های اخیر موجب شد تا بعضی افراد و رسانه‌ها با هدف ایجاد اختلال در بازار ارز اقدام به انتشار اخبار کاذب کنند که همین مسئله باعث ایجاد صف‌های طولانی مقابل صرافی‌ها بود. البته بخش زیادی از این صف‌ها افرادی بودند که به دلیل اینکه پولی برای خرید ارز نداشتند کارت ملی خود را در ازای مبلغی ناچیز در اختیار دلالان قرار می‌دادند.
ایجاد صف‌های طولانی از تقاضای کاذب ارز موجب می‌شد تا بعضی افرادی که نیاز واقعی ارز داشتند با دردسر و مشکلاتی برای تهیه ارز خود مواجه شوند. بانک‌مرکزی به منظور تسهیل دریافت ارز برای مردم و فعالان اقتصادی و از بین بردن صف‌های ایجاد شده، سامانه برخط بازار متشکل ارز ایران را راه‌اندازی کرد تا از طریق آن مردم، سفارش خود را برای خرید ارز از صرافی‌ها اعلام کرده و در زمان مقرر برای دریافت ارز خود به صرافی مورد نظر مراجعه کنند.
چهل شعبه ارزی بانکی
یکی از اقداماتی خوبی که بانک‌مرکزی برای تسهیل فروش ارز انجام داده، استفاده از شعب ارزی بانک‌ها برای عرضه ارز توافقی است.
بهزاد لامعی، معاون اداره صادرات بانک‌مرکزی در خصوص عرضه ارز توافقی در بانک‌ها و افزایش شعب گفت: به منظور تسهیل فروش ارز در شبکه بانکی و شبکه صرافی‌های کشور تعداد شعب بانک‌ها افزایش داده شده است و تعدادی از شعب منتخب ارزی بانک‌ها برای فروش ارز انتخاب شدند که با ۲۱ شعبه شروع شده بود و امروز این تعداد به ۴۰ شعبه افزایش پیدا کرده است.
انتشار اوراق سکه فرصت جدیدی برای سرمایه‌گذاری
بازار طلا و ارز دو بازاری هستند که نوسانات در هر یک از این دو بازار بر بازار دیگر نیز اثرگذار بوده است. بانک‌مرکزی در راستای ایجاد ثبات در بازار طلا و سکه اقدام مهمی را انجام داد و اوراق گواهی سکه را منتشر کرد که علاوه بر مزایای بسیاری که دارد، فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری در بازار طلا و سکه را به وجود آورد و موجب ایجاد تعادل در این بازار نیز شد.
همکاری برای دستگیری ۶۵ اخلالگر ارزی
رئیس پلیس امنیت اقتصادی تهران بزرگ با اشاره به ۳۲ فقره پرونده در خصوص اخلالگری ارز و کشف بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار نوع ارز به ارزش ۲۳۵ میلیارد ریال، گفت: پلیس امنیت اقتصادی تهران بزرگ توانست با اشراف اطلاعاتی، اقدامات عملیاتی خود در راستای بی‌اثر کردن توطئه‌های دشمن را به سرانجام برساند، به گونه‌ای که با اجرای طرح مبارزه با اخلالگران و تأمین‌کنندگان اهداف تروریسم اقتصادی از دوازدهم تا بیست و سوم آبان ماه، ۴۸ نفر از اخلالگران ارزی توسط مأموران پلیس امنیت اقتصادی، دستگیر شدند.
همچنین فرمانده انتظامی تهران بزرگ در رابطه با برخورد با اخلالگران بازار ارز با فعالیت در معاملات فردایی، اظهار کرد: ۱۷ نفر از سوداگران بازار ارز و معاملات فردایی دستگیر شدند و ۵۴۴ هزار و ۵۷۶ واحد ارز به ارزش تقریب ۱۸ میلیارد تومان کشف شد.
انتشار اوراق ارزی بانک‌مرکزی
اوراق گواهی ارزی بانک‌مرکزی به منظور تسهیل و گسترش ابزار‌های جدید مالی در شبکه بانکی طراحی و معرفی شده است و به عنوان یکی از گزینه‌هایی است که مردم می‌توانند برای سرمایه‌گذاری در ارز از آن استفاده کنند. انتشار این اوراق موجب استفاده از دلار‌های نگهداری شده در خانه و صندوق امانات توسط افراد به منظور سرمایه‌گذاری ارزی در جریان فعالیت‌های اقتصادی و تولید است.
این اوراق در کنار مزایای خوبی که برای خریداران آن و بازار سرمایه دارد موجب ایجاد تعادل و ثبات در بازار ارز از طریق جذب تقاضای سفته‌بازی و احتیاطی بازار ارز است که اقدام مهمی نیز در مدیریت و کنترل بازار ارز به شمار می‌رود.
از ویژگی‌های مهم و جذاب اوراق ارزی بانک‌مرکزی می‌توان به معافیت مالیاتی و قطع نشدن یارانه‌ها در نتیجه خرید آن و همچنین امکان دریافت فیزیکی ارز در سررسید اشاره کرد. این درحالی است که خرید ارز در بازار غیر رسمی و حتی خرید اسکناس با سهمیه کارت ملی می‌تواند هزینه‌های زیادی برای افراد از جمله مالیات و قطع شدن یارانه به همراه داشته باشد.
منافع ملی در میان است
مدیریت و کنترل بازار ارز که یکی از وظایف مهم بانک‌مرکزی است عاملی مهم در چرخه فعالیت‌های اقتصادی کشور است که اگر ثبات آن حفظ شود به مرور زمان به افزایش صادرات و رشد اقتصادی کشور کمک می‌کند. در برهه‌هایی از زمان برخی افراد به دنبال سوءاستفاده از فضای به وجود آمده در جامعه در بازار ارز اختلال ایجاد می‌کنند تا از این طریق به اهداف منفعت طلبانه خود برسند.
در این‌باره، بهروز محبی نجم‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه در گفتگو با خبرنگار ایبِنا با اشاره به جریانی که تلاش در ایجاد فاصله بین عرضه و تقاضا و ایجاد تقاضای کاذب در جامعه دارد تا در نتیجه آن وارد سوداگری شود، اظهار کرد: گله‌ای هم از رقبای سیاسی جریان حاکم در این زمینه وجود دارد، آنان منافع ملی را در نظر نگرفتند و در برخی از رسانه هایشان با شدت به این افزایش قیمت دلار دامن زدند و نیاز کاذبی ایجاد کردند.