به گزارش
سرویس وبگردی سازمان صدا وسیما، گزارش خبر تلویزیونی به ارامی بسوی یکسان سازی ساختاری پیش می‌رود. ساختاری که شامل استفاده از صدای طبیعی، نقل قول، پلاتو و سابقه در زمان حدود ۹۰ ثانیه است. بهره گیری از تنوع تصویری، تعدد نما‌ها و ترتیب زمانی هم تقریبا در گزارش‌های خبری همه شبکه‌های تلویزیونی مشاهده میشود. حال در این گزارش سعی شده است تمام جزییات یک گزارش خبری تلویزیونی را شرح دهیم.
گزارش
گزارش عبارت است از تشریح، توصیف، تحلیل یا تعلیل (علت یابی) یک رویداد یا موضوع با گرایش به لایه‌های درونی سوژه (رویداد یا موضوع) و توجه خاص به چرایی و چگونگی آن.
تفاوت‌های گزارش و خبر:
۱ ـ گزارش خبر را قابل فهم تر، واقعی‌تر، عینیتر و باورپذیرتر میکند. (توضیح بیشتر، ارائه جزئیات عینی، پاسخگویی به ابهامات احتمالی، ایجاد ارتباط میان خبر و زندگی مخاطب و.)
۲ ـ گزارش سندیت بیشتری دارد (گزارشگر در صحنه است، اسناد صوتی و تصویری، مصاحبه و ...)
۳ ـ گزارش خبر را از حالت تک بعدی در می‌آورد و عامل کسب اعتماد بیشتر مردم به رسانه است (گزارش معمولاً چند منبعی است، نگاه متعادل تری دارد، ابعاد مختلف رویداد را بررسی میکند، سوگیری آشکار و غیر واقعی ندارد و ...)
۴ ـ گزارش قدرت جلب توجه و جذابیت بیشتری دارد (تنوع تصویری و کلامی، برخورداری از ریتم که به سهم خود سرعت قابل قبولی به گزارش می‌دهد و از خستگی مخاطب جلوگیری میکند، تنوع اجزاء و ...)
۵ ـ گزارش به اطلاعات خبرعمق و سمت و سو می‌دهد و از سرگردان شدن مخاطب درمیان انبوه اطلاعات می‌کاهد.
۶ ـ گزارش از قدرت برجسته کردن رویداد برخوردار است و مخاطب به واسطه آن به رویداد توجه بیشتری میکند.
۷ ـ گزارش در اخبار تنوع ایجاد میکند. (جلوگیری از یکنواختی ارتباط گوینده با مخاطب، خارج کردن مخاطب از استودیوی خبر و ...)
۸ ـ گزارش حاصل حضور مستقیم چشم مخاطب (یعنی گزارشگر) در صحنه است. (بنابراین به اعتماد بیشتر مخاطب، باورپذیری بیشتر او و ... می‌انجامد)
۹ ـ گزارش زمینه ساز حضور مردم در خبر است. (صدای مردم، مصاحبه مردمی، به تصویر کشیدن زندگی مردم و ...)
بیشتر بخوانید:
انواع گزارش:
گزارش در طیف‌های متفاوتی قابل مطالعه و بررسی است و می‌توان از منظر‌های مختلف آن را دسته بندی کرد. در واحد مرکزی خبری غیر از دسته بندی موضوعی گزارش‌ها (اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی ـ هنری، علمی و ....) و نیز به موازات نوعی تقسیم بندی
منطقه‌ای (ملی، محلی، استانی و ....)، یک دسته بندی کلان برای گزارش تلویزیونی در نظر گرفته میشود:گزارش خبری و گزارش موضوعی
گزارش خبری:
سوژه و موضوع این نوع گزارش، رویداد‌ها، حوادث، موضوعات و مسائلی است که جنبه خبری دارد و پرداختن به ان‌ها از نوعی فوریت زمانی برخوردار است. این گزارش‌ها که «گزارش روز» نیز نامیده می‌شوند، در همان روز وقوع رویداد و ... باید تهیه و پخش شوند و گرنه فلسفه وجودی خود را از دست خواهند داد. این نوع گزارش‌ها معمولاً بار قوی اطلاعاتی دارند، اما زیاد به عمق موضوع و رویداد نمی‌روند. حضور خبرنگار در میدان وقوع رویداد یا موضوع یکی از ویژگی‌های الزامی این نوع گزارش است. گزارش خبری که معمولا تحت فشار زمانی تهیه میشود، غالباً به اطلاعات جمع اوری شده در میدان رویداد متکی است. (اگرچه تحقیق بخصوص در مواقعی که امکان پیش بینی رویداد از قبل وجود دارد به غنای این گزارش‌ها می‌افزاید و توجه به آن کاملا ضروری است) در گزارش‌های خبری خلاقیت و ابتکار جای ویژه‌ای دارد (و به هیچ وجه نباید خبری بودن آن را با کلیشه‌ای و رسمی و خشک بودن اشتباه گرفت).
گزارش موضوعی:
این نوع گزارش، برخلاف گزارش‌های خبری، عمدتاً به تحقیق (میدانی و غیر میدانی) متکی است و به لایه‌های عمیق‌تر موضوع و سوژه می‌پردازد. البته ممکن است یک رویداد خبری نیز بهانه‌ای برای تهیه این نوع گزارش باشد، اما آن رویداد فقط بهانه‌ای است برای طرح عمیق یک موضوع و موشکافی یک مسئله یا سوژه. گزارش موضوعی معمولاً سناریوی از قبل طراحی شده دارد و بر اساس یک فرضیه جلو می‌رود. چرایی و چگونگی موضوع محور اصلی این نوع گزارش است (اگر چه گزارش موضوعی ممکن است تبیینی و توصیفی نیز باشد). گزارش موضوعی تحت فشار زمان قرار ندارد، اما موضوع و سوژه آن باید در فضای ذهنی و عینی جامعة مخاطب مطرح باشد. (گزارش‌های معروف به مناسبتی نیز در این طبقه جا می‌گیرند و باید در ایامی که آن مناسبت در افکار عمومی مطرح است پخش شود.)
ویژگی‌های گزارش خوب تلویزیونی
برخورداری از سوژه مناسب:
سوژه گزارش باید نو و بکر باشد، مورد توجه و نیاز مخاطب باشد (نیاز‌های ذهنی یا عینی او را تأمین کند)، سوژه مناسب، چارچوب مشخص و محدود شده دارد و از کلی گویی و کلان نگری بیمورد پرهیز میکند، در بردارنده ارزش‌های خبری است، از متن زندگی و نیاز‌های مردم گرفته شده است.
توجه: در مواردی که سوژه بکر و نو نیست باید حتماً از زاویهای نو به موضوع نگریست و در پردازش آن از نگاه‌های کلیشه‌ای و تکراری خود داری کرد.
شروع و پایان خوب:
گزارش خوب از قدرت جلب توجه در آغاز گزارش برخوردار است و در مخاطب کشش و انگیزه ادامه مشاهده و پیگیری موضوع را ایجاد میکند، گزارش خوب پایان تأمل برانگیز دارد و به گونهای به انتها می‌رسد که ذهن مخاطب را همچنان درگیر با موضوع نگه میدارد.
(گزارش‌هایی که به محض پایان یافتن، از ذهن مخاطب پاک می‌شوند گزارش‌های خوبی نیستند)
محتوای غنی و مناسب:
گزارش خوب دارای اطلاعات مناسب و لازم است و همه ابهامات مخاطب را در چارچوب هدف و محور اصلی گزارش برطرف میکند و به سوالات او پاسخ می‌دهد (نه اطلاعات بیش از حد و نه اطلاعات کمتر ازحد نیاز)
پرداخت مناسب:
پرداخت سوژه باید مستند (همه حرف‌ها و مسائل بر اساس اسناد نه ادعا)، منطقی و عقلانی (پرهیز از شعار و برخورد صرفاً احساسی)، عینی و باورپذیر (برای مخاطب قابل قبول باشد و در او احساس هم ذات پنداری به وجود آورد)، جذاب (هر حرف خوب در قالب‌های جذاب مخاطب را بیشتر درگیر میکند و در ذهن او ماندگار میشود)، و قابل فهم و صریح باشد (مخاطب هر موضوع غیر قابل درک را رها میکند بنابراین حتماً باید با زبان قابل فهم مخاطب با او سخن گفت)
داشتن نوعی سناریو و داستان:
برخورداری از سناریو و نوعی داستان (پرداخت‌های روایتی، متکی بر شخص درگیر با ماجرا و...) می‌تواند گزارش را از جذابیت، قدرت تأثیرگذاری و توان ارتباط بیشتر برخوردار سازد و با ایجاد گره و سوال در ذهن مخاطب، او را به ادامه ارتباط با گزارش تشویق کند و کشش لازم را در ذهن و فکر او ایجاد و تقویت نماید. (در این کار نباید افراط کرد و گزارش را به سمت قصه و داستان سوق داد)
زبان مناسب با سوژه:
زبان گزارش به تناسب «موضوع و مخاطب» باید از انعطاف لازم برخوردار باشد، اما در هر حال این زبان باید غیرتصنعی، صریح، گویا و قابل فهم باشد.
تعادل در پرداخت و نگاه جامع الاطراف:
گزارش خوب به بررسی ابعاد مختلف موضوع می‌پردازد و از نگاه تک بعدی و یکسویه پرهیز میکند، بررسی ابعاد مختلف معمولاً به چند منبع نیاز دارد و همین مسئله گزارش را از تک منبعی نجات می‌دهد. گزارش خوب اصطلاحاً خاکستری است یعنی نه موضوع را کاملاً سفید ارائه می‌دهد و نه کاملاً سیاه، بلکه بر اساس واقعیات عمل می‌نماید و تصویری واقعی ارائه می‌دهد.
حضور موثر گزارشگر:
گزارشگر معمولاً در گزارش‌های خوب، حضور موثر دارد نه صرفاً ظاهری و فیزیکی (در قالب پلاتو‌های مناسب و ضروری، مصاحبه‌های اثرگذار، پرداخت منطقی سوژه و ...)
ساختار محکم:
گزارش خوب از ارتباط منطقی اجزاء مختلف گزارش، انسجام ظاهری و درونی، دوری از پراکندگی، زیر ساخت مستحکم (مانند اسکلت فلزی یک ساختمان) برخوردار است.
استفاده مناسب از صدای صحنه:
افکت (صدای منقطع، اما مفهوم محیط) وآمبیانس (صدای پیوسته، اما مبهم محیط) در مجموع صدای صحنه را تشکیل می‌دهند. صدای صحنه موضوع را در ذهن مخاطب: عینی، واقعی و باور پذیر میکند و در انتقال حس محیط قدرتی کم نظیردارد. گزارش خوب (با توجه به ظرفیت‌های متفاوت موضوعات مختلف) حتماً از صدای صحنه برخوردار است.
مدت مناسب:
گزارش خوب از زمان و مدت مناسب برخوردار است (نه کوتاه که گزارش را غیر قابل فهم کند و به سوالات مخاطب پاسخ ندهد ونه طولانی که حوصله مخاطب را سر ببرد وارتباط اورا با گزارش قطع یا تضعیف نماید) مدت یک گزارش خوب از پارامتر‌هایی نظیر ظرفیت سوژه، زمان پخش گزارش، ظرفیت مخاطب در زمان پخش گزارش، امکانات زمانی پخش سیما و ... تبعیت میکند.
ارتباط شکل و محتوا:
شکل و محتوای یک گزارش خوب حتماً ارتباط مناسبی دارند. شکل گزارشی که محتوای سنگین علمی یا تاریخی یا مذهبی یا ... دارد طبعاً با شکل گزارشی که مربوط به مسائل و مناسبت‌های شادی آفرین و... است فرق میکند. این موضوع در قالب ریتم نیز قابل بررسی است. ریتم یا تمپو یا ضربآهنگ با سرعت ارائه بخش‌های مختلف گزارش ارتباط مستقیم و ذاتی دارد. (در دو گزارش با مدت مساوی هر کدام که قسمت‌ها و بخش‌های بیشتری داشته باشد دارای ریتم تندتری است) ریتم مناسب از خستگی مخاطب جلوگیری میکند و جزئیات را با سرعتی قابل قبول به او ارائه می‌نماید. گزارش‌ها با محتوای متفاوت حتماً دارای ریتم متفاوت هستند.
استفاده صحیح از عناصر شکل دهنده گزارش:
در یک گزارش خوب از عناصر شکل دهنده گزارش (پلاتو، نریشن، مصاحبه، گرافیک، صدای صحنه و ...) به نحو درست و برخوردار از منطق ارتباطاتی استفاده میشود و استفاده از انواع پلاتو، نریشن، مصاحبه یا ... علت منطقی و قابل دفاع دارد.
تدوین مناسب:
رعایت قواعد تدوین، تدوین متناسب باریتم گزارش، هم سطح بودن صدای بخش‌های مختلف گزارش، استفاده از خلاقیت و ذوق هنری و ....
صدا و تصاویر مناسب:
صدا در گزارش‌های خبری باید قابل فهم، شفاف و بدون نویز باشد (مگر در حوادث و رویداد‌هایی که صدا به هرحال و در هر وضعی اصالت دارد و پخش آن لازم است)، صدای بخش‌های مختلف گزارش باید هم سطح و هم فضا باشد. صدای خبرنگار در پلاتو و نریشن و مصاحبه باید یکدست و هم آهنگ باشد. تصاویر نیز باید شارپ و دارای ویژگی‌های تصویر خوب باشد (نور مناسب، کادر و زاویه مناسب با محور مورد نظرگزارش و ...). تصاویر باید تأیید کننده و تکمیل کننده کلام و نوشته باشد (مگر در مواقعی که گزارش در صدد است نوعی تضاد و دو گانگی را القاء کند). تصاویر باید حتی المقدور تولیدی باشد (مگر در گزارش‌های مستند و تاریخی و مناسبتی) و ....
تأثیرگذاری:
تأثیرگذاری، برآیند نهایی همه اجزاء دخیل در گزارش در «جلب توجه و درگیر کردن مخاطب با موضوع» است. تأثیرگذاری طیف گسترده وکاملاً پیچیده‌ای دارد، اما به هر حال و بدون تردید یک گزارش خوب بدون تأثیرگذاری معنا و مفهوم ندارد.
عناصر و اجزای شکل دهنده گزارش تلویزیونی
بخش اول: پلاتو
بخشی یا قطعه‌ای از گزارش است که خبرنگار رو به دوربین اجرا میکند (با استفاده از ارتباطات کلامی و غیر کلامی)
محتوای پلاتو یا اطلاعات است یا احساس، (انتقال «یک مسئله و موضوع»، ایجاد سوال و یا مجموعه‌ای از برخی از این موارد) به هر حال در هر موقعیتی از ذکر و اعلام بدیهیات و طرح موضوعات غیر جذاب، کلیشه‌ای و تکراری در پلاتو خود داری شود.
انواع پلاتو:
پلاتو آغازین یا ابتدایی
پلاتوی آغاز که به آن تمرکز اولیه نیز گفته میشود ذهن مخاطب را به سمت سوژه و موضوع می‌کشاند و کشش خاصی برای پیگیری گزارش در ذهن مخاطب ایجاد میکند. این نوع از پلاتو باید قدرت فراوانی برای جلب توجه مخاطب به سوژه یا موضوع داشته باشد.
پلاتو میانی یا پل یا واسط:
برای ورود گزارش به شاخه‌ای جدید و یا ایجاد اتصال میان دو محور گزارش مورد استفاده قرار می‌گیرد. (پلی میان شاخه‌ها یا محور‌های عمده گزارش)
پلاتو پایانی یا تمرکز انتهایی و نهایی:
باید ذهن مخاطب را همچنان درگیر سوژه نگه دارد و حتی با پایان یافتن گزارش اجازه ندهد مخاطب موضوع را فراموش کند. (از تأثیر گذارترین قطعات و بخش‌های گزارش)
کارکرد‌های پلاتو:
- قدرت برجسته سازی (مطالبی که در پلاتو گفته میشود در ذهن مخاطب برجسته میشود وماندگاری بیشتری دارد)
- عینی کردن و میدانی کردن رویداد (گزارشگر و خبرنگار در صحنه است و موضوع عینی و میدانی میشود)
- اعتماد سازی در ذهن مخاطب نسبت به اطلاعاتی که ارائه میشود (خبرنگار در میدان است و بر اساس دیده‌ها و یافته‌های خود حرف می‌زند نه بر اساس ذهنیت)
- ایجاد ارتباط قوی‌تر مخاطب با سوژه (پلاتو ارتباط مخاطب را با موضوع حقیقی میکند، ارتباط چهره به چهره خبرنگار با مخاطب، در این نوع ارتباط مخاطب ناخود آگاه توجه بیشتری مصروف و مبذول میکند)
- ایجاد تمرکز در ذهن مخاطب (در مقایسه با قطعات دیگر گزارش)
- افزایش قدرت مانور رسانه (حضور خبرنگار و طبعاً رسانه در میدان رویداد‌ها و حوادث و ...)
- مؤلفِ گزارش (خبرنگار) در ذهن مخاطب شناخته میشود (امضای گزارش)
- پرکردن خلاء تصویر (برخی مواقع یک ایده یا سوژه قابل تصویر شدن نیست یا به هر دلیل تصویری موجود نیست در این مواقع پلاتو می‌تواند به کمک بیاید، اما نباید در این مسئله افراط کرد)
نکات مهم در پلاتو:
اجرا: باید متناسب با سوژه باشد و در موضوعات متفاوت کاملاً یکسان نباشد (استفاده از ارتباط کلامی و غیر کلامی، ادبیات پلاتو، آهنگ جملات، حس صورت و کلام، طرز ایستادن یا نشستن و ... باید متناسب با سوژه باشد)
پوشش: حتی الامکان متناسب با سوژه (البته تا جایی که نمایشی و مصنوعی جلوه نکند)
مکان پلاتو : متناسب با سوژه و تقویت کننده محور اصلی گزارش (در صورت مشکل بودن انتخاب مکان، لوکیشن حداقل خنثی باشد و محور اصلی گزارش را تضعیف نکند)
- هرنکته‌ای که هنگام اجرای پلاتو، ذهن مخاطب را از محور محتوایی مورد نظر دور کند، نویز و پارازیت محسوب میشود (دیوار نوشته‌ها و ... غیر مرتبط با سوژه، جذابیت بیش از حد تصویر خبرنگار و بالعکس، اجزای ثابت یا متحرک لوکیشن مثلاً انسان‌هایی که در بکگراند در حال رفت و آمد هستند، حرکت بیش از حد خبرنگار، حرکات و ارتباطات غیر کلامی که برای مخاطب قابل فهم نباشد، حرکات بدون معنای دوربین، کادر تصویر بی منطق و نامفهوم، پوشش و لباس سوال بر انگیز، ظاهر آشفته و یا غیرعادی، و ...). باید با دقت کامل از این پارازیت‌ها خودداری و دوری کرد.
- وضع ظاهری و روحی خبرنگار هنگام اجرای پلاتو کاملاً در ذهن مخاطب اثر می‌گذارد. برای اجرای پلاتو، باید از لحاظ روحی و احساسی آماده بود. در مواقع کسلی، آشفتگی، بی حوصلگی، عجله داشتن، مسلط نبودن به موضوع، ناراحتی و عصبانی بودن و هر حالت غیر عادی دیگر از اجرای پلاتو خودداری شود.
مدت پلاتو:
مدت پلاتو متناسب با موضوع و محور محتوایی گزارش است، اما در هر حال پلاتو باید طولانی و خسته کننده نباشد و بدون هیچ گونه حشو و زواید کلامی و غیر کلامی، موضوع را با جذابیت، بدون کندی و با شتاب و آهنگ لازم، به مخاطب منتقل کند.
پلاتو را در چه مقطعی از روند تهیه گزارش اجرا کنیم؟
در گزارش‌های موضوعی و اصطلاحاً تولیدی و غیر خبری، پلاتو، معمولاً در مراحل پایانی روند تهیه گزارش اجرا شود. (در این مرحله بخش‌های مختلف گزارش تهیه شده اند و در بازخوانی نهایی سناریو، ضرورت اجرای پلاتو، محتوا و نوع آن مشخص میشود.)
در گزارش‌های خبری برای پرهیز از به هدر رفتن فرصت، پلاتو باید هنگام رسیدن به میدان واقعه یا حادثه و در عرصه رویداد اجرا شود (البته درباره استفاده کردن یا نکردن از این پلاتو باید هنگام تدوین نهایی تصمیم گیری شود).
بخش دوم: نریشن
نریشن یا گفتارمتن، بخشی ازگزارش است که در آن صدای خبرنگار (گفتار متن) همراه با تصاویر متناسب پخش میشود.
کارکرد‌های نریشن
- نریشن موضوع گزارش را در ذهن مخاطب به جلو می‌برد و به پردازش سوژه کمک میکند.
- نریشن می‌تواند حلقه وصل قطعات مختلف گزارش باشد.
- نریشن می‌تواند در ریتم گزارش موثر باشد (نریشن‌های کوتاه).
- نریشن در تقطیع و ایجاد ریتم در مصاحبه‌های طولانی (و جلوگیری از خسته شدن مخاطب) مؤثر است (تقسیم کردن مصاحبه و اتصال قطعات آن از طریق نریشن)
- نریشن همچنین در مواردی کاربرد دارد که تصویر به خودی خود گویا نیست (مثلاً آمار و ارقام، طرح مسائل کلی و ...)
- نریشن باید به موضوع گزارش کاملاً مربوط باشد و محور مورد نظر خبرنگار را تقویت کند.
- اطلاعات ارائه شده در نریشن متکی برتحقیق میدانی یا غیر میدانی است نه کلی گویی و ذهنی بافی.
- در نریشن‌هایی که متکی بر آمار و اطلاعات هستند استفاده از گرافیک برای قابل فهم‌تر کردن موضوع، ایجاد جذابیت، و ساده کردن هضم اطلاعات برای مخاطب ضروری است.
- در نریشن‌های مبتنی و متکی بر اطلاعات، تصاویر باید هم وزن و متناسب با اطلاعات ارائه شده باشد و در واقع اطلاعات را تایید تصویری کند.
نکته: در گزارش تلویزیونی، تصویراصل است بنابراین باید در هنگام نوشتن نریشن به این موضوع توجه کرد و با اتکا به تصویر گزارش و موضوع را جلو برد
نکته: در نریشن (وحتی پلاتو) بهتر است از زمان حال (مضارع) یا ماضی نقلی استفاده کرد. این کار رویداد و گزارش را به زمان حال که مخاطب در آن قرار دارد نزدیک میکند و موجب ارتباط بهتر مخاطب با گزارش میشود. البته در گزارش‌های حادثه‌ای زمان گذشته ساده توصیه میشود.
بخش سوم: مصاحبه در گزارش تلویزیونی
مصاحبه نوعی گفتگوی هدفدار است که با هدف کسب اطلاعات (خبر) یا آگاهی از دیدگاه‌ها و افکار و نظر‌ها انجام میشود.
کارکرد‌های مصاحبه:
- مستند کردن گزارش (مصاحبه با شاهدان، ناظران و ...
- عینی کردن گزارش (روایت ماجرا از زبان کسانی که در رویداد یا موضوع درگیر بوده اند)
- کمک به ایجاد تعادل و چند بعدی شدن گزارش (از طریق مصاحبه با همه طرف‌های درگیر در موضوع)
- ایجاد چند صدایی در گزارش و پرهیز از تک گویی یا مونولوگ
- کمک به جامعیت گزارش (مصاحبه شوندگان هرکدام گوشه‌ای از ماجرا یا موضوع را روایت میکنند و مجموعه دیدگاه‌های آن‌ها جامعیت گزارش را تضمین میکند.)
- کمک به جذابیت و تنوع درگزارش (حضور انسان‌های متفاوت و مصاحبه شوندگان گوناگون)
- جهت دهی غیرمستقیم به موضوع (بیان واقعیات و محور‌های مورد نظر از زبان مصاحبه شوندگان و القای بیطرفی خبرنگار در گزارش)
- افزایش بار اطلاعاتی و خبری گزارش (بیان اطلاعات بیشتر از زبان مصاحبه شوندگان) استفاده مناسب از مصاحبه به گزارش ریتم می‌دهد.
مصاحبه شوندگان:
مصاحبه شوندگان معمولاً در طیف‌های ذیل قابل دسته بندی هستند:
- مسئول: هدف از مصاحبه با مسئول رفع ابهامات و پاسخگویی به سوالات و نیاز‌های مخاطبان، کسب اطلاعات یا خبر، آشنایی با دیدگاه‌ها و نظر‌ها و مستند کردن یک ایده یا موضوع است.
- اشخاص مشهور، اما غیر مسئول: معمولاً این گونه مصاحبه‌ها با هدف کسب دیدگاه‌ها و نظر‌ها و آشنایی بیشتر مخاطب با مصاحبه شونده صورت می‌گیرد.
- کارشناس: هدف اصلی از مصاحبه با کارشناس علت یابی و پاسخگویی به چرایی و چگونگی رویداد یا موضوع است. آشنایی با دیدگاه‌ها و نظر‌های کارشناسان یکی دیگر از اهداف این گونه مصاحبه هاست.
- شاهد: معمولاً هدف از این نوع مصاحبه مستند کردن موضوع (تشریح و توصیف) یا آشنایی با دیدگاه‌ها و ... است.
نکات مهم مصاحبه در گزارش:
- کلیه نکات مهمی که در صفحات پیشین در بحث پلاتو قید شده است (محل مصاحبه، ظاهر و پوشش خبرنگار، پارازیت‌های ناخواسته و ...) در مصاحبه نیز باید مورد توجه باشد.
- مصاحبه در گزارش باید کوتاه، گویا و قابل فهم باشد و با کمک به پردازش سوژه، گزارش (موضوع) را جلو ببرد و در ذهن مخاطب پرورش دهد.
- در هنگام پرسش و پاسخ باید به تناسب از تصاویرخبرنگار یا مصاحبه شونده و یا تصاویری که در آن هم خبرنگار و هم مصاحبه شونده وجود دارند و یا نما‌های مناسب دیگر استفاده کرد.
- زوم بک یا زوم این در مصاحبه به تناسب ریتم گفتگو (رد و بدل کردن سوال و جواب) باید سرعت متناسب داشته باشد (از زوم خیلی سریع و غیرضرور خودداری شود).
- مصاحبه شونده را به میدان سوژه بیاورید و در اتاق کار و محیط‌های بسته غیر مربوط به موضوع (حتی المقدور) مصاحبه نکنید. در این صورت بکگراند‌ها متفاوت و متنوع و به موضوع مرتبط میشود، از لحاظ روانشناسی خبرنگار در موضع مسلط قرار می‌گیرد، مسئول یا کارشناس مجبور میشود در چارچوب واقعیاتی که مخاطب می‌بیند صحبت کند، و لحن، ادبیات و سوال باید بیطرفی مصاحبه کننده را القاء کند.
- در مصاحبه‌های مردمی، تنوع مصاحبه شونده‌ها و تنوع مکان مصاحبه خیلی مهم است و به جامعیت، عینیت، باور پذیری و ... گزارش کمک میکند (در یک مکان ثابت و با بکگراند‌های مشابه مصاحبه مردمی نگیرید).
- رفتار خبرنگار هنگام مصاحبه باید متناسب با شخص و شخصیت مصاحبه شونده و موضوع مصاحبه باشد، اما نباید متملقانه و منفعلانه یا تهاجمی و بازجویانه باشد (رفتار مصاحبه کننده در یک گزارش حادثه‌ای با یک گزارش فرهنگی ـ هنری طبعا تفاوت‌هایی دارد، اما به هر حال از اصول گفته شده تبعیت میکند).
- مصاحبه شونده در گزارش تلویزیونی با زیرنویس معرفی میشود نه با کلام (مگر در گزارش‌های روایی که در قالب ارائه اطلاعات نه صرفاً معرفی، مصاحبه شونده معرفی میشود)
- نیاز به مصاحبه و همچنین تعیین تعداد و نوع و مصادیق مصاحبه شوندگان از دل مطالعه و تحقیق و سناریو، مشخص و نمایان میشود.
- مصاحبه شونده حتماً باید با موضوع گزارش ارتباط قابل لمس داشته باشد (مسئولیت، کارشناسی، شاهد و ...)
- چینش مصاحبه‌ها در گزارش باید دارای منطق باشد و به پردازش سوژه کمک کند.
- هنگام انتخاب بخش یا بخش‌هایی از مصاحبه برای گزارش باید از دید مخاطب اقدام کرد نه از دید ذهن پرازاطلاعات خبرنگار. گاه خبرنگاران بخش‌هایی از مصاحبه را استفاده میکنند که ابهاماتی را برای مخاطب به همراه می‌آورد، اما چون ذهن خبرنگار اطلاعات بیشتری دارد خبرنگار متوجه این ابهامات نمی‌شود (به همین علت مصاحبه باید برای مخاطبی که فقط یک بار آن را می‌بیند، گویا و قابل فهم باشد).
- مصاحبه خوب و دارای قدرت جلب توجه می‌تواند ورودی یا پایان گزارش رانیز به خود اختصاص دهد.
- حرکت دوربین (پن، زوم این، زوم بک و ...) در هنگام مصاحبه باید منطق داشته باشد (مثل حرکت دوربین در مواقع دیگر). در واقع مصاحبه نوعی دیالوگ و گفتگوی هدفدار است که این هدفداری باید درتصویر مصاحبه نیز جاری و قابل لمس باشد.
- در گزارش‌های موضوعی، اقدام خبرنگار درطراحی سناریو و دکوپاژ دقیق گزارش و ارائه آن به تصویربردار، در تقویت گزارش و تسریع در انجام شدن مراحل مختلف ان، کاملاً موثر است.
- مصاحبه (درمفهوم کلی وکامل آن)، دارای انواع، ابعاد، کارکرد، نکات و ... مختلفی است. آن چه در این صفحات آمده است تنها نکاتی درباره «مصاحبه در گزارش» است. (مطالعه انواع، ابعاد، پیش زمینه‌ها، مقدمات، کارکرد‌ها، اهداف، نکات و ... مصاحبه در مفهوم کلان آن به شدت به خبرنگاران و ... محترم توصیه میشود.)