بحران کمبود دارو در کشور و طرح دارویار

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران میهمان برنامه صبحانه ایرانی در شبکه دو بودند که مشروح گفتگو در ذیل آمده است؛

مجری : از نظر شما مسئولیت این بحران کمبود دارو در کشور به عهده چه کسی است ؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : دارو یک زنجیره است. بخش عمده ای از داروهایی که راجع به آن صحبت می کنیم از واد اولیه اش باید تامین شود تا زمانی که به دست داروخانه می رسد و چرخه بعدی که باید پولش از داروخانه برگردد به کلیه اجزای قبلی ، زنجیره تامین دارد که در این زنجیره تامین هرکس جایگاه خاص خودش را دارد. برنامه ریزی که باید انجام شود، بخشی از این داروها همیشه در ایران آن قدر زیاد بود که هیچوقت حس نمی کردیم، مانند آنتی بیوتیک ها حداقل در 20 سال اخیر مردم سابقه ای از این ندارند که دنبال آنتی بیوتیک در داروخانه ها باشند . به دلیل این که میزان تولید داخل چندین برابر ظرفیت تولید ما، چندین برابر میزان مصرف بوده است و ما یکی از صادر کننده های این اقلام به علی الخصوص کشورهای منطقه بودیم نه تنها کفاف کشور را می داد، بلکه وارد این فضا می شد. اما در تغییراتی که به لحاظ ساختاری در ساختار ارز دارو و مسائلی که پیش آمد، آن هماهنگی لازم برای این که دپوی داروخانه به موقع وارد بازار شود همیشه داروخانه ها از 15 شهریور شروع می کنند به دپوکردن اقلامی که در پاییز و زمستان مصرف دارند. متاسفانه به دلیل این اتفاقی که افتاد، حتی دپوهای داروخانه مقداری کم شد در آن مقطع آلارم ها رفت شروع شد سه شیفت به تولید، از آن طرف هم ما در نظام توزیع شروع کردیم به اینکه چه کار کنیم ؟ سه شیفت این را برسانیم که اگر دقت بفرمائید در مهرماه و آبان ماه که الان 22 آبان است به شدت ما این را با سهمیه بندی به داروخانه ها رساندیم. الان بیمار نداریم که دارو نگیرد ولی چند بحث دارد وقتی دارو در بازار کم می شود ما مجبور به رعایت سهمیه بندی می شویم، یعنی مثلا می گوییم داروخانه های روزانه باید از فلان سوسپانسیون اطفال 20 تا به هر داروخانه دهیم و به شبانه روزی مثلا 40 تا دهیم .

مجری : این می شود مدیریتش بعد از بحران ، ما راجع به خود بحران حرف می زنیم.

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : من چون برای توزیع هستم آن قسمت را مسئولین خودش بیایند .

مجری : از این جهت عرض می کنم که بالاخره شما در این حوزه اگر خودتان مسئولیت مستقیم نداشته باشید مطلع این حوزه که هستید ما دیروز بحث جدی داشتیم درباره اینکه ارز تخصیصی که به کارخانه های داروسازی اختصاص پیدا کرده الان حذف شده و طرح دارویار گفته می شود خودش یکی از علت های این اتفاق است شما این را تائید می کنید؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران: توضیحی راجع به دارویار بدهم ابتدا ، اگر بعد از انقلاب ما یک طرح که صنعت دارو را نجات دهد اجرا کرده باشیم آن دارویار است ، صحیح ترین کاری که در طول این چند سال اتفاق افتاده دارویار است. برای این که صنایع دارویی ما با قیمت ارز ترجیحی کل گردش کاری و هزینه ای آن کاملا در سطح بسیار پایین نگه داشته شد ، من مثال مجموعه پخش را می زنم. شما حساب کنید ما 57 درصد افزایش هزینه پرسنلی داشتیم، میانگین یک شرکت می شد 48 درصد با حقوق های بالا و پایین ، 60 درصد هزینه من پرسنلی است یعنی به محض این که تاریخ شد، اول فروردین 1401 فقط از بابت پرسنلی یک شرکت پخش حدودا نزدیک به 28 درصد افزایش هزینه داشت، کما این که در سنوات گذشته ما بین 6 تا 8 درصد افزایش نرخ دارو داشتیم با بقیه آیتم ها مثل سایر هزینه ها مانند خودروهایمان و اجاره و ...افزایش بها که داشتند ما میانگین 40 درصد افزایش هزینه داشتیم در صورتی که افزایش هزینه ای که به تبع افزایش قیمت برای صنعت دارو ایجاد می شد، زیر 7-8 درصد بوده و این توازن را به سمتی می برد که شرکتهای داروسازی و شرکت های پخش و به تبع آن داروخانه ها به سمت ورشکستگی می رفتند، یعنی صنعت دارو که جزو افتخارات ملی ما است شاید بزرگ ترین کار را می کند که 98 درصد داروی تعدادی ما حدود 90 درصد ریالی داروی کشور را تامین می کند با ارز ترجیحی داشتیم نابود می کردیم و این یک واقعیت است دارویار به داد رسید. حالا شما 8 هزار قلم دارو دارید از این رقم 10 تا 20 تا ممکن است محاسبات کمی جا به جا بشود باید اصلاح شود، پس این را اصلا به دارویار ربط ندهیم. آن باید تصمیم گیری هایش به موقع انجام می شد ، ارز ما 4200 تومانی بود وقتی دارویار را اجرا کردیم ارز نیمایی 25 هزار تومان بود الان ارز نیمایی 29 هزار تومان است. اگر این ارز بخواهد مقداری گران تر شود همان اتفاقی که سالها در کشور در نان افتاد که دیگر کسی جرات نداشت تغییرات قیمت نان و مشکلاتی که در نان هنوز درگیر آن هستیم در دارو هم درگیر می شدیم پس دارویار طرح خوبی است ، در 8 هزار قلم در محاسباتش به هر دلیلی ممکن است 10 ، 20 قلم جا به جا شود باید این اصلاح شود این اصلاحات انجام شد از زمانی که شاید ده یا بیست روز زودتر انجام می شد به این مشکلات نمی خورد .

مجری : خود وزیر در صحبت هایی که داشتند گفتند من مسئول شکست طرح دارویار نیستم اینکه مسئولیتش را پذیرفتند یا نپذیرفتند یک داستان است و این که وزیر شکست دارویار را اعلام کرده است .

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : من این را قبول ندارم. دارویار داروسازی ایران را نجات داد.

مجری : انداختند گردن شما و گفتند در توزیع مسئله دارد . آقای دکتر صبور که دیروز میهمان ما بودند گفتند یکی از مشکلاتی که به وجود آمده ناشی از این است که ما الان بیش از 100 شرکت پخش کننده دارو داریم، در حالی که قبلا کمتر از این بود.

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : تا بعد از انقلاب 6 تا بوده ، تعداد پخش ها من نمی گویم زیاد است یا کم است و اصلا به آنها نمی رسد، الان کلا چون بخشنامه شد آقای دکتر صبور شاید در جریان این بخش نبوده چون ایشان عمدتا با ما در ارتباط است. بخشنامه شد که یک کارخانه می تواند حداکثر به 6 پخش کالا را تحویل دهد چون خیلی از این شرکت ها مشترک می شوند. فرضا داروسازی دانا یا فارابی اگر مثلا به هجرت می دهد به داروپخش می دهد آن هم همین طور ما محاسباتی که انجام دادیم نهایتا 15 تا پخش توزیع کننده این بوده است و همه رعایت سهمیه بندی و رعایت درصد یعنی پلن دارد .

مجری : یعنی شما می گویید پخش هیچ تاثیری در این کمبود دارو ندارد ؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : من توضیحی راجع به پخش بدهم ، وظیفه پخش این است که دارو را با همان کیفیتی که می گیرد، با همان قیمت به موقع و با تقسیم بندی درست به تمام داروخانه های کشور ارسال کند. یک بعد مالی دارد که این را فعلا کنار می گذارم، ولی در طرح دارویار میگویم بحث مالی خیلی مهم است که اگر به مشکل خورد اینها اصلا مبنای اصلی شکست طرح نیستند اتفاقی که می افتد این است که اگر پخش بخواهد اشتباهی کند تنها اشتباهاتش این است که مثلا سهمیه یک استان کمی کمتر شود و سهمیه استانی یک مقدار بیشتر شود اگر شما کمبود کشوری می بینید دیگر مقصر پخش نیست .

مجری : یعنی مقصر تولید کننده است ؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : قطعا تولید به اندازه نبوده ولی تولید کننده خودش باید جواب دهد که چرا دچار مشکل شده است .

مجری : وزیر محترم بهداشت گفتند که داروها به شکل مشخص احتکار شده و مشخصا از دو شرکت داروسازی هم نام بردند آن را تائید می کنید؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : بحث عدم تولید بوده

مجری : احتکار با عدم تولید بوده است ، که احتکار هم دو نوع است احتکار مواد اولیه و عدم تولید یا احتکار محصول تولید شده و عدم تحویلش

آقای سید ابراهیم هاشمی رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : تا جایی که اطلاع دارم دارو تولید نشده بود .

مجری : یعنی شما داده ای در این زمینه ندارید ؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : اطلاعاتم دقیق نیست نمی توانم در این زمینه چیزی بگویم .

مجری : شما که خودتان شرکت پخش کننده دارویی هم دارید، اولین سوالی که پیش می آید باید برای شما پیش بیاید ، دارو به من بدهید من بدهم داروخانه .

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : ما اطلاع رسانی لازم را به موقعش انجام دادیم. ما تقریبا از تیرماه اولین جلسات در اردیبهشت، دوستان وزارتخانه هم صراحتا صورتجلساتشان را دارند چون رولینگ دارو برای این که دارو تولید شود اینطور نیست که شما مثلا ظرف چند روز برنامه ریزی کنید. این برنامه ریزی باید از 4 تا 5 ماه قبل شروع شود و اگر یک جزء از کل بحث تولید نباشد آن کالا اصلا تولید نمی شود پس باید همه اجزایش باشد این کار انجام می شود ما در تیر ماه و مرداد ماه چندین جلسه داشتیم چون موجودی های ما کم شده بود این را اعلام کرده بودیم اگر بخواهم آمار بدهم شاید عجیب و غریب باشد ولی ورودی شهریورماه ما که باید زیاد باشد بسیار عدد کمی بود مخصوصا در آنتی بیوتیک هایی مانند سوسپانسیون

مجری : نسبتی می توانید بدهید ؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : مثلا در شهریور اگر باید 100 واحد می داشتیم ، زیر 20 واحد داشتیم .

مجری : عملا ما 80 درصد کمبود داشتیم ؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : 80 درصد ورودی ما مشکل داشته ، در شهریور ماه از دپوی داروخانه مصرف شد ، داروخانه سه تا شش ماه دارو نگه می دارد ، در مهرماه خدا را شکر تولید به عددی اگر صد واحد نیاز ما بود 120 واحد این اتفاق افتاد یک بخشی هم واردات انجام شد که به نسبت مصرف خیلی کوچک بود. الان ما در مهر ماه شاید 6، 7 برابر شهریور دارو توزیع کردیم. آنتی بیوتیک ، در آبان ماه حدود دو برابر مهرماه توزیع انجام دادیم. توضیح دهم که وقتی من دارو را در داروخانه ها سهمیه می کنم به همه داروخانه ها به یک تعداد می دهم، پس یک داروخانه ای که پرمریض تر است، با داروخانه ای که کم مریض تر است به یک میزان دارو می گیرد. آن داروخانه پرمریض تر زودتر دارویش تمام می شود، پس مریض مجبور می شود به چند داروخانه برود ولی به دارو می رسد اینطور نیست که دارو نباشد . الان در مورد آنتی بیوتیک های خوراکی قرص و کپسول اصلا کمبود نداریم و اضافه هم داریم و در سوسپانسیون های خوراکی اطفال هم ، اطلاعات دارد مقداری غلط جا به جا می شود. شما الان سوسپانسیون های آموکسی سیلین ، سوسپانسیون های سفالکسین ، سوسپانسیون های سفکسیم کمی اینها دیگر مشکل خاصی نداریم . شبانه روزی هم تولید و هم توزیع سه شیفت هم تولید و هم توزیع کردند. الان بعدش می رسم به سرم و نکاتی که باید در مورد سرم بیان شود در مورد سوسپانسیون ها، الان بحثی که داریم همه سوسپانسیون ها است و این طور نیست که جایگزین هم نشود مقداری در مورد آزیترومایسین مشکل داشتیم که فکر می کنم تا پایان این ماه آزیترومایسین به حد اشباع بازار برسیم، ممکن است کوآموکسی کلاو تا آذرماه با سهمیه بندی رعایت شود و فکر می کنیم در دی ما اورلود این داروها را تا دی ماه در بازار قطعا خواهیم داشت، فقط یک شرط دارد شرطی که در بحث دارویار برای این که مردم پول بیشتری پرداخت نکنند قرار شد که پول ها داده شود از طرف سازمان مدیریت برنامه ریزی به سازمان های بیمه گر و این ما به التفاوت از سازمان های بیمه گر به داروخانه ها پرداخت شود. تامین این پول و پرداخت به موقع این پول بسیار حیاتی است برای اینکه در این چرخه از بیمه به داروخانه و از داروخانه به پخش و از پخش به تولید کننده باید پول برسد.

مجری : این وسط خللی وجود داشته ؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : در ابتدای طرح حتی پیش پرداخت هم انجام شده

مجری : یعنی بیمه ها به داروخانه ها پرداخت کردند پیش پرداخت هم دادند.

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : بله البته تامین اجتماعی بدهی هایش را با آن تسویه کرد که کار بدی بود که باید بدهی را می داد و این پول را هم می داد یعنی قرار بر این بود ، اما اصل قضیه کجاست ؟ ما چیزی حدود 6 ماه تا یکسال باید کمک کنیم به تولید که بتواند جریان نقدینگی که در بعضی شرکت ها عددهای آن چنانی باید تامین نقدینگی کنند تا بتوانند مواد اولیه بخرند و تولید انجام دهند، اگر این کمک نرسد، البته کارهای خوبی انجام شده است در بحث وام مصوبات انجام شده ولی تا اجرا نشود قبول نیست یعنی تا من کارخانه و من پخش پول به حسابم نیاید مصوبه به درد من نمی خورد من باید پول دریافت کنم تا مواد اولیه بخرم و مهم تر اینکه پول از مجموعه چرخه دارو خارج نکنند این خیلی نکته مهمی است .

مجری : ما رسیدیم به این نکته که یک سری هشدارها را درماه اردیبهشت و خرداد و تیر در این بازه ها اعلام کردید ، پس یک بخشی برمی گردد به همان شرکت هایی که دارو را تولید کردند شما می خواستید راجع به سرم بفرمائید.

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : حداکثر مصرف سرم در سنوات قبلی ایران رکوردش نهایتا ده میلیون عدد سرم در ماه بوده است. در شهریور ماه حدود 18 میلیون سرم تولیدی و وارداتی درکشور توزیع شد و الان هم بین 12 تا14 میلیون سرم داریم توزیع می کنیم و باز مردم می گویند برای سرم دچار مشکل هستند ، ببینید چرا باید در آنفلوانزا سرم زد ؟ اصلا جایگاه درمانی ندارد ، درمان آنفلوانزا درمانی است که مریض باید خانه برود استراحت کند و مایعات داغ بخورد مریضی که می تواند مایعات بخورد چرا باید سرم بزند؟ شما هیچ وقت برای سرماخوردگی و آنفلوانزا به جز موارد حادی که در بیمارستان بستری می شود هیچ جای دنیا سرم نمی زنند مریضی که می تواند بخورد و بنوشد نیازی به سرم ندارد. ما فرهنگی که داریم جا می اندازیم که سرم بزنیم و یک سری داروها به سرم اضافه کنیم که مریض از فردا صبحش برود سرکار و ویروس را منتقل کند و اپیدمی را زیاد کند یعنی ما باید مهمترین کاری که کنیم این است که کسی که آنفلوانزا دارد در خانه بماند و مایعات داغ بخورد ویتامین ث بخورد اصلا ضرورتی به استفاده از سرم ندارد من اصلا نمی توانم متوجه شوم به لحاظ علمی من دکتر داروساز که چه اتفاقی دارد در کشور می افتد ، تاچه حد باید سرم تامین شود ، 20 میلیون ، 50 میلیون ؟ ما سالها صادرکننده سرم بودیم همه دارند با تمام ظرفیت سرم تولید می کنند ما سنوات زیادی با همین کارخانه ها اضافه بود سرم داشتیم التماس می کردیم که از ما سرم بخرند ولی الان درشرایطی هستیم که من بعنوان کسی که 30 سال در کار دارو هستم هنوز نمی توانم بفهمم علی الخصوص از فروردین 1401 تا الان چه اتفاقی در مملکت افتاده که اینقدر مصرف سرم داریم ، درخواست بیمار است ، پزشک است ، فرهنگ غلط است هرچی که هست ما ساختاری داریم در معاونت درمان وزارت بهداشت که به نظر من باید یک کار علمی اساسی انجام دهد و جلوی این روند بی سابقه و بدسابقه را بگیرد چون تزریق اصلا کار خوبی نیست مگر ضرورت داشته باشد .

مجری : این باوری است که مردم راه ندارند و میگویند این بهترین راهی است که سریع تر خوب می شوی.

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : اصلا روش خوبی نیست تزریق پرعارضه است. وقتی فرد چیزی را می نوشد یا میل می کند بزرگترین سدی که در راه است معده و سیستم گوارش بسیاری از آلودگی ها را جدا می کند وقتی شما تزریق انجام می دهید آن ماده را بدون این که هیچ سدی را رد کند وارد خون می کنید .

مجری : ممنون از شما فقط این نکته که من فکر میکنم ما باز همچنان حلقه مفقوده این وسط، در مورد سرم که می فرمائید تجویز بیش از عرضه دارو است که عرضه دارد بیشتر می شود .

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : سه خط تولید دارد اضافه می شود و در این مقطع واردات هم انجام شده که دیگر به مشکل نخوریم .

مجری : استنباطم از کلیت فرمایش شما این است که زمانی مشخص بوده که ما به بحران می خوریم و این اعلام شده هم به وزارت هم به کارخانه ها، اینها را مستنداتش را شما هم دارید به ما بدهید ؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : دوستان وزارتخانه هم دارند .

مجری : این را مستنداتی که شما ارائه کردید را داشته باشیم می خواهیم در این هفته به جمع بندی برسیم.

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : جلسات بوده ما نامه رسمی نزدیم چون وقتی چنین شرایطی می شود وزارتخانه یک دوره هایی دارد به اسم بازخوانی با شرکت های تولیدی که ان بازخوانی ها برنامه ریزی تولید و نیاز کشور را مشخص می کند وقتی آن امضا می شود توسط دو طرف یعنی وزارتخانه وشرکت تولیدکننده ، سند تعهد تولید است که دست وزارتخانه است و اگر بخواهید فکر میکنم به راحتی به شما بدهند دست سازمان غذا و دارو است چون من دیدم .

مجری : پس ما در مورد این ماجرا مستندی نداریم یعنی سند مکتوب نداریم آنچه که برای وزارتخانه است ، نامه ای داده نشده است و وزارتخانه هم توجهی نکرده عملا

آقای سید ابراهیم هاشمی رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : خودشان باید پاسخگو باشند

مجری : می دانم خودشان باید پاسخگو باشند من نمی گویم شما جواب آنها را بدهید

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : ببینید فرد سومی است که این جا نیست اگر این جا بود من خودم از آنها سوال می کردم. مشکل اصلی سر این است که من همیشه این را عرض کردم ما در پخش یک موقعی سال 1391 در تحریم ، تحریم اول من مدیرعامل یکی از شرکت های پخش بزرگ نیمه دولتی بودم وقتی به مشکل خوردیم دارویی را با مارجین صفر یعنی نه تنها هیچی نگرفتیم بلکه هزینه کردیم که توزیع کنیم حتی پولش که خوابید هزینه اش را ما پرداخت کردیم همین الان درشرکت خودم در دوره کرونا داروهایی که مارجین بسیار پایین داشت در بیمارستان هایی که بازپرداخت های طولانی داشتند و کاملا زیان بود توزیع آن ما رفتیم توزیع کردیم ما به جز مسئولیت های اقتصادی که در مورد شرکت هایمان داریم یک سری مسئولیت های اجتماعی داریم که نباید از آنها غافل شویم .

مجری : شما الان این کار را کردید آیا همه شرکت ها هم این کار کردند ؟

آقای سید ابراهیم هاشمی، رئیس هیات مدیره انجمن پخش دارو و مکمل ایران : در مقاطعی به همین دلیل می گویم هر دو طرف باید باشند هر دو طرف باید پاسخگو باشند چه کسی که تولید می کند چه کسی که سیاست گذاری و قیمت گذاری می کند این دووجه اگر ماده اولیه ای در کارخانه باشد و تولید نکند از نظر من گناه نابخشودنی است برای اینکه وقتی یک مادر بچه تب دار در بغلش است نمی دانم چگونه می شود پاسخش را داد، اینها پاسخ ندارد؟ باید خودشان پاسخ دهند ولی ما در توزیع به صراحت عرض می کنم ممکن است به جای ده تا به یک داروخانه به داروخانه دیگر داده شود، نمی خواهیم منکر این باشیم ولی ما در توزیع کاری که انجام دادیم این بود که هم به موقع آلارم ها را دادیم و هم سه شیفت از زمانی که دارو تولید شد ، توزیع انجام دادیم بیش از 95 درصد داروی تحویلی را توزیع کردیم .

مجری : ممنون از شما ما این موضوع را پیگیری خواهیم کرد .