معاون وزیر راه و شهرسازی گفت : کشور به وارادات ۷۵۰ لوکوموتیو نیاز دارد . آقای افندی زاده گفته مبداواردات ۷۵۰ لوکوموتیو مشخص نشده، اما ثبت سفارش آن صورت می‌گیرد .
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ،برنامه کالبداقتصاد، رادیو اقتصاد ۳۰مهر با حضور آقایان سعید جعفری مدیرکل صنایع ریلی و دریایی وزارت صنعت، معدن و تجارت،محمدهادی ضیایی مهر معاون امور ناوگان شرکت راه آهن جمهوری اسلامی، بابک احمدی ناقدی مدیرعامل صنایع ریلی گروه صنعتی مپنابه موضوع واردات لوکوموتیو و توان داخل در تولید لوکوموتیو پرداخت.
مجری: آقای جعفری در حال حاضر چند واحد تولیدی توان تولید لوکوموتیو در کشور را دارند؟
آقای جعفری: آن واحد‌هایی که از ما پروانه بهره برداری دارند سه واحد تولیدی هستند در کشور که پروانه بهره برداری برای تولید لوکوموتیو دارند، ولی ممکنست به واسطه نبود سفارش در سال‌های اخیر تولیداتی انجام نداده باشند یا به اندازه ظرفیت، تولید نکرده باشند، ولی سبقه شان این بوده سابقه تولیدی در حوزه لوکوموتیو را داشتند و الان هم اگر سفارشی برایشان گذاشته شود که تولید کنند، این تولید را قطعا انجام خواهند داد بسته به نوع لوکوموتیو که به آن‌ها سفارش می‌شود یا با دانش بومی که خودشان دارند و ایجاد کردند طی این سنوات یا با همکاری یک تولیدکننده خارجی بسته به تقاضای متقاضی و بهره بردار می‌توانند با استفاده از دانش فنی که از شرکت‌های تولیدی خارجی می‌گیرند این کار را انجام دهند البته شرکت‌های ریلی ما فقط این سه شرکت نیستند، شرکت‌های ریلی دیگری هم هستند که در زمینه تولید واگن‌های باری، مسافری فعالیت می‌کنند، لوکوموتیوسازان ما این‌ها هستند.
مجری: پس سه تا از واحد‌های تولیدی هستند که می‌توانند لوکوموتیو تولید کنند. ظرفیت تولیدشان چقدر است؟
آقای جعفری: ظرفیت تولیدی که ما برای این واحد‌ها ارزیابی کردیم و در پروانه بهره برداری شان ثبت شده بالای ۱۵۰ دستگاه است، ولی تا حالا سالیانه ۱۵۰ تا تولید نکردند، چون سفارشی نبوده یا منابعی برای خریدش نبوده، ولی الان واحدی داریم که در پروانه تولیدیش ۱۰۰ لوکوموتیو سالانه است واحدی ۴۰ تا و واحد دیگری حدود ۲۰ تا توان تولیدی دارد که در مجموع ۱۶۰ تا می‌شود، ولی گفتم ۱۵۰ تا بخاطر بحث‌هایی که فی مابین است.
مجری: آقای جعفری اشاره کردید در حال حاضر تقریبا ۱۵۰ دستگاه لوکوموتیو سالانه شرکت‌های داخلی وواحد‌های تولیدی داخلی می‌توانند تولید کنند اگر سفارشی برایشان بیاید. آقای ضیایی مهر الان نیاز به لوکوموتیو در کشور چقدر است؟
آقای ضیایی مهر: ما برای رسیدن به سهم حمل و نقلی که در ماده ۵۷ بند ب تاکید داشته که ما برای حمل و نقل مسافری باید برسیم به سهم ۲۰ درصدودر بخش حمل و نقل باری هم باید برسیم به ۳۰ درصد، نیازی برآورد شده ظرف سال‌های گذشته که حدود هزار دستگاه لوکوموتیو نیاز داریم در شبکه ریلی که ما بتوانیم به این سهم‌های تعریف شده جا به جایی بار و مسافر در برنامه ششم برسیم، این عددی که اشاره فرمودند برگرفته از همین سندی است که قبلا برآورد شده و اعلام نیاز شده که ما برای اینکه بتوانیم این حمل و نقل را انجام دهیم نیاز داریم که هزار دستگاه لوکوموتیو علاوه بر لوکوموتیو‌های موجودی که در شبکه داریم اضافه شود که ما بتوانیم نیاز حمل و نقلی کشور را دو بخش جابجایی بار و مسافر انجام دهیم
الان حدود ۹۶۸ لوکوموتیو در کل داریم بعنوان دارایی کل لوکوموتیو است، اما همه فعال نیست به این دلیل که حدود ۱۷۰ دستگاه لوکوموتیوش چندین سال است که بنا به دلایل محدودیت منابع و مشکلاتی که به لحاظ فنی داشته متوقف است، سالیان متمادی است که متوقف است از مابقی لوکوموتیو‌ها حدود ۵۲۰ لوکوموتیو آماده به کار است که در سه بخش جابجایی قطار‌های مسافری، جابه جایی قطار‌های باری و انجام مانورو آماده سازی قطار‌های باری و مسافری در ایستگاه‌های شبکه ریلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مجری: آقای احمدی گفته شد سالانه ۵۰ لوکوموتیو شما می‌توانید بسازید با این عدد یعنی سه ساله شما حول و حوش ۱۵۰ لوکوموتیو را می‌توانید بسازید یعنی عددی که برای شما در نظرگرفته اند این عدد است آیا درست است یا توان شما بیشتر از این است؟
آقای احمدی: یک مقدار فکر می‌کنم این اعلام نظر غیرکارشناسی صورت گرفته چرا که ظرفیت ثبت شده اسمی در شرکت مپنا لوکوموتیو که زیرمجموعه گروه مپنا است سالانه یکصد دستگاه لوکوموتیو و در شرکت واگن پارس مپنا که آن هم زیرمجموعه گروه مپنا است و دو لوکوموتیوساز اصلی کشور هستند، ۴۰ دستگاه است این دو مجموعه در گذشته ظرفیت تولید لوکوموتیو را داشتند.
رکورد‌های عملکردی شرکت مپنا لوکوموتیو ۵۰ دستگاه در سال و شرکت واگن پارس ۴۰ دستگاه درسال بوده یعنی جمعا این دو واحد رکورد‌های اجرایی که در گذشته به ثبت رساندند ۹۰ دستگاه است ولیکن ظرفیت تولیدی این دو واحد ۱۴۰ دستگاه در سال است، ولی اینکه فرمایش کردند که در گذشته تولید نشده و این اعداد و ارقام ممکن است که خیلی اجرایی نباشد دلیلش این است که در گذشته اصلا قراردادی در این اعداد و ارقام و بیش از این‌ها بسته نشده و دستور کار و سفارشی وجود نداشته که این واحد‌های تولیدی بیش از این تولید کنند کما اینکه متوسط افزایش لوکوموتیو در کشور از سال ۱۳۶۰ تا به امروز حدودا سالانه کمتر از ۱۴ دستگاه بوده یعنی اعم از واردات و تولید، یعنی ظرفیت جذبی که در شبکه و در تقاضای بازار وجود داشته بیش از سالانه ۱۴ دستگاه نبوده، در ۱۰ سال گذشته این ظرفیت مقداری افزایش یافته متوسط سالانه ۲۵ دستگاه لوکوموتیو به ناوگان لوکوموتیو‌های کشور اضافه شده که این عدد عددی است که رکورد واقعی است.
در صورتی که افزایش تقاضا وجود داشته باشد قطعا با تکنولوژی بالایی که در این دوواحد تولید رسوخ کرده ما ظرفیت ساخت لوکوموتیو در تیراژ بالا داریم کما اینکه امکان بهره برداری و کمک گرفتن از بقیه واحد‌های تولیدی ناوگان ریلی که آقای جعفری هم به آن اشاره کردند در کشور را برای افزایش تولید داریم.
مجری: آقای ضیایی گفتند سالانه ۱۴ دستگاه نیاز کشور بوده و استفاده می‌شده یا وارد می‌شده است. چگونه است الان برای سه سال آینده ۹۰۰ دستگاه اعلام شده یعنی ۳۰۰ دستگاه اصلا شما اینقدر لوکوموتیوران دارید؟ آموزش دادید برای این قضیه؟
آقای ضیایی: نیاز صنعت ریلی که سالیانه ۱۴ دستگاه لوکوموتیو افزایشی نبوده قطعا نیاز ما بیشتر بوده، چون که ما ظرف سال‌های گذشته چندین استان کشور به شبکه ریلی متصل شده و مجموع خطوط ریلی راه آهن جمهوری اسلامی ایران از حدود ۱۰ هزار کیلومتر به نزدیک ۱۵ هزار کیلومتر رسیده است.
متناسب با این توسعه خطوط ریلی که انجام شده قاعدتا باید ما توسعه بخش ناوگان را به ویژه در بخش لوکوموتیو می‌داشتیم، این نیاز کشور نبوده که اشاره فرمودید سالیانه ۱۴ دستگاه، نیاز لوکوموتیو در کشور برای حمل و نقل به موقع بار و مسافر بسیار بیشتر از این‌ها بوده، این نیازی که از سال‌های گذشته باید متناسب با توسعه خطوط شکل می‌گرفته انباشته شده و یک سند بالادستی هم که برای رسیدن به آن سهم ۲۰ درصد مسافر و ۳۰ درصد بار داریم که قاعدتا آن هم در برآورد‌ها محاسبه شده، انباشته گذشته هم که باید اتفاق می‌افتاد در سالیان قبلی که این اقدام صورت نگرفته جمع آن شده نیاز حداقل هزار دستگاه لوکوموتیو که عمدتا لوکوموتیو‌های باری است یک تعداد لوکوموتیو مسافری است و یک تعداد لوکوموتیو‌های مانوری برای انجام و آماده سازی قطار‌های باری و مسافری در ایستگاه‌ها بنابراین نیاز بیش از این بوده منتها تامین لوکوموتیو بنا به دلایل مختلف از منابع مالی، محدودیت منابع مالی یا محدودیت تامین لوکوموتیو در داخل کشور، همه این عوامل باعث شده که این انباشت تقاضا صورت بگیرد و امروزه ما نیاز ضروری داریم برای تامین لوکوموتیو.
ما برای حمل به موقع قطار‌های مسافری در شبکه ریلی به ویژه بعد از اینکه شرایط کرونایی هم در کشور الحمدلله با تدابیر خوبی که اندیشیده شده فروکش کرده و نیاز افزایشی زیادی را ما در بخش جابجایی مسافر داریم که تقاضا برای جا به جایی مسافر در شبکه ریلی به ویژه ظرف یک سال اخیر بسیار زیاد بوده و ما باید بتوانیم تامین لوکوموتیو را داشته باشیم که این قطار‌های مسافری به موقع جا به جا شود
در بخش بار‌های ترانزیتی هم مستحضرید که هم خوشبختانه توسعه روابط سیاسی با کشور‌های همسایه جزو اولویت دولت سیزدهم بوده، دیپلماسی حمل و نقل خیلی خوبی که ظرف یک سال اخیر شکل گرفته و توافقات خوبی که انجام شده برای توسعه بار‌های ترانزیت، قاعدتا این نیاز را بیشتر کرده و این احساس ضرورت تامین لوکوموتیو را در یکسال اخیر بیشتر کرده و با توجه به توافقفات صورت گرفته بار‌های ترانزیتی که بنا است شکل بگیرد و بخشی اش عملیاتی شده و بخش هم عمدتا در شش ماهه دوم و سال‌های آینده عملیاتی خواهد شد این نیاز را ما داریم که لوکوموتیو به موقع تامین شود که بتوانیم پاسخگوی حمل به موقع بار‌های ترانزیتی در کشور باشیم و کریدور‌های ترانزیتی کشور را از وضعیتی که در گذشته بوده خارج کنیم و بالفعل دربیاید و از پتانسیل خوبی که کشور دارد بهره‌مند شویم.
مجری: آقای جعفری معمولا اینگونه واردات ما در بحث واگن باری یک ممنوعیتی هم برای وارداتش وجود دارد برای لوکوموتیو که ممنوعیتی برای واردات نداریم، درست است؟
آقای جعفری: یک قاعده کلی در بحث واردات است، هر کالایی که قرار است که از خارج از کشور بیاید به صورت رسمی وارد شود و به داخل کشور بیاید و فرمالیته مربوط به ورود را طی کند باید یک شرایطی را طی کند.
این شرایط یکی از آن این است که تولید داخل در آن خرید باید دیده شده باشد و مبنای قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور ابتدا به ساکن توان تولیدی کشور در آن کالا سنجیده می‌شود اگر توان تولیدی وجود نداشته باشد واردات انجام می‌شود اگر وجود داشته باشد به اندازه‌ای که بتواند آن محصول را پوشش دهد طبعا با واردات موافقت نمی‌شود اگر بینابین باشد بخش تولید باشد، ولی به اندازه نیاز نباشد تا اندازه ظرفیت تولید داخل باید از داخل تامین شود و مازادش مجوز ورودداده می‌شود در مورد لوکوموتیو هم همینطور است.
ما الان ظرفیت تولید واگن باریمان تقریبا نزدیک سه برابر میزانی است که طی سال‌های گذشته سفارش گذاری شده بنابراین نیازی به ورود واگن‌های باری نیست کما اینکه کیفیت مناسب را هم دارند.
در مورد بحث لوکوموتیو، چون این توانمندی تولیدی پاسخگوی آن نیاز نیست ممنوعیت واردات وجود ندارد کسی ثبت سفارش کند، البته ما توجه می‌کنیم به اینکه ظرفیت داخل پوشش داده شده باشد مازادش می‌تواند واردات انجام شود البته آن هم یک شروطی دارد.
مجری: در این موضوع الان عدد اعلام شده گفته شده ۹۰۰ نیاز داخل است ۷۵۰ تا را بصورت واردات انجام می‌دهیم این چطور مشخص شده است؟
آقای جعفری: در مورد لوکوموتیو مبحثش جدید نیست از چندی پیش موضوعش مطرح شده و جلسات مفصل کارشناسی برای این موضوع گذاشته شده و به یک نقشه راهی ما در حوزه صنعت رسیدیم، اینکه آن بخشی که تولید داخل است سفارش گذاری شود متقاضیان صرفا حوزه راه آهن نیست، راه آهن که همه لوکوموتیو‌ها را خودش سفارش گذاری نمی‌کند، این یک بخشی از متقاضیان، افرادی هستند که بار دارند و نیاز به حمل این بار برایشان است و نیاز به آن لوکوموتیو‌ها دارند.
بنا اینست که به میزان توان داخلی، سفارش گذاری داخلی انجام شود و، چون لوکوموتیو یک کالای سرمایه‌ای است و میزان ارزش این کالا هم در حدی است که در قالب موارد انتقال تکنولوژی می‌گنجد و باید حتما قراردادهایش پیوست فناوری داشته باشد، این هم سنجیده شده و مقرر اینست تعدادی که قرار است مازاد ظرفیت تولید باشد به نحوی خریداری شود که تولیدکننده داخلی بتواند در قالب آن تولیدی که شرکت خارجی می‌خواهد انجام دهد تکنولوژی را جذب کند از خارجی و الباقی در داخل ساخته می‌شود با همان ظرفیت و توان لوکوموتیوی که انتظار است آن خارجی انجام دهد.
مجری: آقای جعفری ما الان سامانه توان ایران را داریم آنجا هر ارگانی که نیاز به واردات داشته باشد باید هر محصولی را آنجا ثبت کند و اگر تولیدکننده داخلی اعلام نکرد که من می‌توانم این را تولید کنم می‌توانند بحث وارداتش را انجام دهند. آیا در این زمینه هم این اتفاق افتاده است؟
آقای جعفری: به شکل رسمی که بخواهد در سامانه ثبت شود تا الان این نشده بیشتر در حالت مکاتبات بوده تا به یک نقطه اشتراک کلی برسیم و بعد آن مراحل ثبتی و مجوزهاش انجام شود، ولی تقریبا کار در مرحله‌ای است که ما نزدیک اجرا هستیم.چون کالا کالای سرمایه‌ای است خریدش هم همراه با انتقال فناوری باید باشد.
مجری: آقای احمدی الان توپ به نوعی در زمین شما است، از این تعدادی که گفته شده نیاز داخل است شما چه تعدادش را می‌توانید بسازید؟ زمان تحویل دهی هم مهم است در صنایع مختلف معمولا سفارش دهنده می‌گوید به خاطر اینکه زمان تحویل تولیدکننده ایرانی خیلی طولانی است مجبوریم به سراغ واردات برویم.الان وضعیت شما چگونه است در این ۹۰۰ تا که نیاز داخل است.
آقای احمدی: الان ما خیلی علاقه داریم که توپ در زمین ما باقی بماند و تقاضای واقعی کشور را پاسخگو باشیم واقعیتی که وجود دارد در سنوات گذشته متاسفانه دولت‌ها توجه کافی و وافی به موضوع توسعه حمل و نقل ریلی کشور نداشتند و این سفارش گذاری اتفاق نیفتاده، من با آقای ضیایی مهر موافقم که تقاضای انباشته‌ای روی میز است، ولی قاعدتا این تقاضا که در سال‌های گذشته به منصه ظهور نرسیده بزرگترین مشکلش منابع نقدینگی مورد نیاز توسعه بوده و الان هم قاعدتا این منابع محدودیت‌هایی دارد، ولی با تمام این محدودیت‌ها ما براساس ظرفیت‌های اعلامی آمادگی داریم که سالی ۱۴۰ دستگاه لوکوموتیو را تولید کنیم و تحویل شبکه حمل و نقل ریلی بدهیم و این ظرفیت عظیم اجرایی، تولیدی و انسانی که به مراتب ظرفیت انسانی و نیرو‌های متخصص و جوانی که در سال‌های گذشته در این صنعت کار گرفته شدند و بزرگترین ارزش و ثروتی است که ما در اختیار داریم را از دست ندهیم و اجازه ندهیم مغز‌های متفکر و جوانان با استعداد از کشور خارج شوند به جهت اینکه ظرفیت‌های اشتغال برای ایشان در این صنایع وجود ندارد یا از آن‌ها گرفته می‌شود.