زمانیکه که فرد با مصرف کم مایعات به دفعات به سرویس بهداشتی می‌رود و هر بار احساس می کند ادارار کامل تخلیه نشده است ، از نظر عملی فرد به تکرر ادراری مبتلا شده است.
از طرفی به علت نیاز به دستشوئی رفتن‌های مکرر در خواب باعث بیدار شدن‌های مکرر و لذا خواب این افراد را نیز تحت تأثیر قرار داده و در یک جمله زندگی را برایشان سخت کرده است.
هر دستشویی رفتنی تکرر ادراری نیست
موقعی که فرد با مصرف کم مایعات به تعداد زیاد دستشوئی می‌رود و در هر جلسه موقع دفع، ادرار کمتری را دفع می‌کند و احساس می‌کند که باز ادرار دارد و کامل تخلیه نشده است را از نظر عملی تکرر ادراری می‌گوئیم.
آیا زمانی که فرد مایعات زیاد می‌خورد و یا مثلاً هندوانه مصرف می‌کند و زود زود دستشوئی می‌رود مبتلا به تکرر ادراری است؟
خیر، اگر فردی مایعات زیاد بخورد معمولاً مجبور می‌شود که مایع مصرف شده را دفع کند و در این حالت تعداد دستشوئی رفتن زیاد می‌شود و هر جلسه فرد ادرار زیادی را دفع می‌کند که درست برعکس تکرر ادراری مرضی است که حجم ادرار دفع شده کمتر است.
انواع تکرر ادراری
تکرر ادراری به دو حالت حاد و مزمن تقسیم می‌شود.
تکرر ادراری حاد
شایعترین علت تکرر ادراری حاد عفونت‌های مجرا و مثانه می‌باشد که در این حالت فرد بدون سابقه قبلی و به صورت ناگهانی دچار تکرر ادرار و اغلب سوزش ادرار می‌شود که این حالت بیشتردر خانم‌های جوان شایع می‌باشد و شایعترین علت آن عفونت مثانه است که با مصرف آنتی بیوتیک بلافاصله خوب می‌شود.
تکرر ادراری مزمن
در تکرر ادراری مزمن افرادی را می‌بینیم که چندین ماه و یا چندین سال است که مبتلا به دستشوئی رفتن‌های مکرر هستند و این حالت از نظر روحی فرد را خسته کرده است. در شرح حال، این افراد ذکر می‌کنند که با مصرف کوچکترین حجم از مایع مجبورند به تعداد زیادی دستشوئی بروند. این افراد اغلب دستشوئی‌های مسیر رفت و آمد خود را شناسائی می‌کنند و در مسیر کار و یا خانه مجبورند به این دستشوئی‌ها بروند.
این افراد ترجیح می‌دهند که با ماشین مسافرت‌های بین شهری نداشته باشند و چه بسا در صورت عدم دسترسی به دستشوئی خودشان را خیس می‌کنند. در مراجعه به مطب این افراد چندین نسخه و چندین مراجعه به دکتر‌های مختلف را دارند که نتیجه نگرفته اند و بعضی از این افراد با ترس از لاعلاج بودن آن و تبدیل به سرطان دچار استرس و نگرانی بیش از حد هستند.
علت ادرار زیاد چیست؟
سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که علت زیاد دستشویی رفتن و ادرار مکرر چیست؟ چه عواملی باعث تکرر ادراری در یک فرد می‌شود؟ در ادامه به شرح این مسائل می‌پردازیم:
عفونت ادراری
در این حالت فرد سالم که قبلاً مشکلی نداشته و به صورت ناگهانی دچار تغییر رنگ ادراری، تکرر ادرار و سوزش ادراری می‌شود که اغلب رنگ ادرار این‌ها تغییر یافته و اغلب بدبو می‌شود. اگر مبتلا به این حالت شدید شد بلافاصله به دکتر مراجعه و اول آزمایش و کشت ادرار بدهید و سپس با مصرف آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک معالجتان و با مصرف مایعات فراوان مطمئن باشید که در عرض ۲-۳ روز بهتر می‌شوید.
بزرگی پروستات
اگر شما مردی بالای ۵۰ سال هستید و مبتلا به تکرر ادراری مزمن هستید و ادرارتان دوشاخه و قطع و وصل می‌شود و راحت نمی‌آید و قطره قطره است، مبتلا به درجاتی از بزرگی پروستات هستید. توصیه می‌کنم حتماً به دکتر کلیه مراجعه کنید و از دکترتان بخواهید که سونوگرافی از کلیه‌ها و مثانه و پروستات و تست سرطان پروستات یا PSA را برای شما انجام دهد.
بعد از آماده شدن سونوگرافی و آزمایش دکتر معالجتان جهت درمان شما یا دارو‌های شل کننده پروستات و یا درمان جراحی را بر اساس بزرگی پروستات، پیشنهاد خواهد داد.
انواع مختلف بی اختیاری ادرار
بی اختیاری استرسی
این نوع تکرر ادراری می‌تواند هنگامی اتفاق افتد که غده پروستات برداشته می‌شود. در صورتی که آسیبی به اعصاب یا اسفنکتر رسیده باشد ناحیه پایینی مثانه از حمایت کافی برخوردار نخواهد بود. در این وضعیت، نگه داشتن ادرار در مثانه به تنهایی به عهده اسفنکتر خواهد بود. ممکن است اسفنکتر ضعیف‌تر از آن باشد که بتواند ادرار را عقب نگه دارد. همچنین، هر گونه فشار اضافی ناشی از عطسه، سرفه یا پیچش می‌تواند سبب نشت ادرار شود.
تکرر ادراری شدید
این نوع بی اختیاری ادراری هنگامی به وجود می‌آید که عضلات مثانه به شدت منقبض شده و اسفنکتر نتواند ادرار را عقب نگه دارد. این وضعیت سبب ایجاد احساس شدیدی برای دفع ادرار می‌شود. پزشکان علت وقوع این مورد را نمی‌دانند، اما گاهی اوقات این وضعیت می‌تواند در نتیجه مشکلات ادراری باشد.
مثانه بیش فعال
یکی دیگر از علل تکرر ادراری مزمن چه در آقایان و چه در خانم‌های جوان مثانه‌های بیش فعال می‌باشد.
علائم مثانه بیش فعال عبارتند از:
دستشوئی رفتن‌های بیش از ۸ بار در روز و ۲ بار در شب
احساس عدم تخلیه کامل مثانه
نیاز ناگهانی به دستشوئی رفتن به علت انقاباضات خودبخودی مثانه که اگر شدید باشد فرد لباس زیر خود را خیس می‌کند.
مثانه بیش فعال در افرادی که مبتلا به استرس و اضطراب هستند و تحریک پذیر هستند و اغلب در مردان و زنان جوان دیده می‌شود.
علت نشت ادرار در زمان عطسه چیست؟
در بررسی‌های پزشکی، سونوگرافی و آزمایشات ادرار این افراد نرمال و طبیعی هستند. بهترین و قعطی‌ترین وسیله تشخیصی مثانه بیش فعال تست ارودینامیک یا نوار مثانه می‌باشد که هم بیماری و هم شدت بیش فعالی را مشخص می‌کند و بر اساس آن بیمار درمان می‌شود. اگر شما علائم بیش فعالی مثانه را در خودتان می‌بینید توصیه می‌کنم که به پزشک جراحی کلیه مراجعه کنید. آزمایش ادرار و کشت ادرار و اندازه گیری قند خون شما و یک سونوگرافی، اولین قدم بررسی تشخیصی هستند اگر آن‌ها طبیعی بودند باید تست ارودینامیک یا نوار مثانه بگیرید.
درمان مثانه بیش فعال اغلب داروئی و رفتار درمانی می‌باشد. از درمان داروئی برای کنترل و آرام کردن مثانه استفاده می‌شود که باعث می‌شود احساس تکرر ادراری شدید کاهش می‌یابد .
با تربیت مثانه با جنگ و مقابله با تکرر ادراری بروید به این معنی که با یک برنامه ماهیانه فواصل دستشوئی رفتن را زیاد بکنید. مثلاً بیمار روز اول ۵ دقیقه و روز بعد ۷ و روز بعد ۱۰ و … در مقابل احساس تکرر ادراری مقاومت کنید که در اوایل این کار کمی آزاردهنده است، ولی تدریجاً از بین می‌رود. هدف از درمان این است که فرد ۲-۳ ساعت بتواند بدون اینکه به دستشوئی برود ادرار خود را نگاه دارد.
خوشبختانه مثانه‌های بیش فعال اغلب با دارو و رفتار درمانی تعییر در کیفیت زندگی از قبیل شروع ورزش، کاهش استرس‌های روزمره زندگی و عدم فکر کردن به دستشوئی و عدم توجه به تحریک‌های مثانه و احساس ادراری آرام آرام از بین می‌روند و درمان می‌شوند.
مثانه عصبی
از علل دیگر تکرر ادراری مزمن، مثانه عصبی است. تعریف مثانه عصبی در افراد مبتلا به مثانه عصبی یک بیماری زمینه‌ای عبارتند از:
آسیب به نخاع، بیماری M.S، تومور‌های نخاع، بیماری‌های نخاعی مادرزادی از قبیل: مننگوسل، آسیب‌های مغزی هنگام تولد و یا بعد از آن مثلاً به علت تصادف، ضربه، تومور و بیماری پارکینسون وجود دارد که به علت بیماری زمینه‌ای عصب مثانه آسیب دیده و باعث می‌شود مثانه شدیداً تحریک پذیر شده و دچار انقباضات خودبخودی مثانه و بی اختیاری ادراری و تکرر ادراری شدید در شب و روز می‌شود که علت آن بالا رفتن فشار مثانه و کاهش شدید حجم مثانه می‌باشد. در موارد شدید اگر درمان مناسب و سریع انجام نشد فشار داخل مثانه به کلیه‌ها منتقل و سبب آسیب کلیه‌ها و نارسائی کلیه و سبب از کار افتادگی آنان می‌شود.
بهترین و دقیق‌ترین وسیله تشخیص مثانه عصبی تست نوار مثانه یا ارودینامیک می‌باشد که به وسیله آن نوع مثانه عصبی و شدت آن از قبیل حس مثانه، حجم مثانه و شدت انقباضات مهار نشده مثانه مشخص می‌گردد و دکتر شما بر اساس آن و با انتخاب دارو‌های مناسب به تعدیل علائم بیماری مثانه عصبی کمک خواهد کرد. درمان مثانه عصبی در موارد خفیف استفاده از دارو‌های شل کننده‌ی خروجی مثانه و آرام کننده انقباضات عضله مثانه می‌باشد. در موارد شدید تزریق داخل مثانه بوتاکس و همچنین بزرگ کردن مثانه با برداشتن قسمتی از روده و گذاشتن آن روی مثانه عصبی آخرین درمان مثانه‌های عصبی می‌باشد.
در بعضی از مثانه‌های عصبی حسن مثانه از بین می‌رود و حجم آن افزایش پیدا می‌کند و مثانه قادر به پمپاژ و یا انقباض نبوده و لذا فرد دچار بزرگی شدید مثانه، احتباس ادراری و بی اختیاری لبریزی می‌گردد که شایعترین علت ایجاد کننده مثانه عصبی شل بیماری دیابت کنترل نشده می‌باشد و لذا در اینجا لازم می‌دانم به بیماران دیابتی عرض کنم که جهت جلوگیری از عوارض شدید دیابت روی مثانه حتماً با مراجعه به دکتر فوق تخصص غدد، قند خون خود در کنترل نگاه دارند.
ادرار زیاد نشانه چیست؟
سنگ مثانه
تغییر در عملکرد کلیه
دیابت
مصرف بیش از حد مایعات کل، الکل یا کافئین
سیستیت بینابینی (سندرم مثانه دردناک نیز نامیده می‌شود)
عفونت کلیه
بارداری
تنگی مجرای ادرار (باریک شدن مجرای ادرار)
دلایل ادرار مکرر
علت ادرار زیاد در شب
به طور معمول، میزان تولید ادرار در بدن، شب‌ها کاهش می‌یابد، و به فرد این اجازه را می‌دهد تا ۶ الی ۸ ساعت بدون نیاز به دفع ادرار بخوابند.
برخی از افراد در طول شب، چندین بار برای ادرار از خواب بیدار می‌شوند. این مسأله می‌تواند چرخه‌ی خواب را مختل کند. نوشیدن بیش از حد مایعات در طول شب، همچنین مصرف کافئین و الکل بعد از شام، می‌تواند باعث شب ادراری شود.
سایر دلایل عمده شب ادراری عبارتند از:
عفونت مثانه یا مجاری ادراری
نوشیدن مقدار زیادی الکل، کافئین یا مایعات دیگر قبل از خواب
تورم غده پروستات (BPH)
بارداری
سایر شرایطی که می‌تواند باعث به وجود آمدن این مشکل شود عبارتند از:
نارسایی مزمن کلیه
دیابت
نوشیدن مقدار زیاد آب
نارسایی قلبی
بالا بودن سطح کلسیم خون
مصرف دارو‌های خاص، از جمله قرص‌های واتر (ادرار آور)
دیابت بی‌مزه
تورم پا‌ها
نفس تنگی در خواب و سایر اختلالات خواب، می‌تواند یکی دیگر از علت‌های شب ادراری باشد. ممکن است با کنترل کردن خوابتان، مشکل شب ادراری شما رفع شود. همچنین استرس و بی قراری می‌تواند باعث بیدار شدن شما در شب شود.
تکرر ادرار بدون سوزش
تکرر ادرار بدون درد می‌تواند علامت مشکلات مثانه یا کلیه‌ها و همچنین عفونت ادراری (UTI) باشد. ادرار فوری و مکرر، گاهی اوقات می‌تواند در اثر عوارض جانبی برخی از داروها، دیابت یا بارداری ایجاد شود.
اگر تکرر ادرار شما با احساس سوزش، درد در ناحیه کمر (نزدیک کلیه‌ها)، یا وجود خون در ادرار همراه است، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید، زیرا این موارد می‌تواند نشانه‌های یک بیماری جدی باشد.
درمان تکرر ادرار
درمان تکرر ادرار به علت آن بستگی دارد. پزشک شما ابتدا هر بیماری اصلی که باعث ادرار مکرر است را درمان می‌کند. اگر عفونت دلیل تکر ادرار باشد، پزشک برای از بین بردن عفونت آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. یا اگر قند خون دلیل اصلی باشد پزشک سعی می‌کند با تجویز دارو و دادن رژیم غذایی قند شما را پایین بیاورد. دارو‌هایی که اسپاسم‌های عضلانی مثانه را کنترل می‌کنند می‌توانند به کاهش بی اختیاری ادرار یا از دست دادن کنترل مثانه نیز کمک کنند. در قسمت زیر مواردی را ذک کردیم که به درمان دستشویی رفتن زیاد کمک می‌کند:
کنترل مثانه: در این روش باید فواصل استفاده از دسشویی رفتن را در طی حدود ۱۲ هفته افزایش دهید. این به مثانه شما کمک می‌کند تا ادرار را بیشتر نگه دارید و دفعات کمتری ادرار کنید.
اصلاح رژیم غذایی: شما باید از هر غذایی که به نظر می‌رسد مثانه شما را تحریک می‌کند یا به عنوان ادرار آور عمل می‌کند، خودداری کنید. این خوراکی‌ها شامل کافئین، الکل، نوشیدنی‌های گازدار، محصولات پایه گوجه فرنگی، شکلات، شیرین کننده‌های مصنوعی و غذا‌های پرادویه می‌باشد. همچنین خوردن غذا‌های پر فیبر بسیار مهم است، زیرا یبوست ممکن است علائم تکرر ادرار را بدتر کند.
تمرینات کگل: این تمرینات به تقویت عضلات اطراف مثانه و مجرای ادرار کمک می‌کند تا کنترل مثانه را بهبود بخشد و فوریت و تکرر ادرار را کاهش دهد. ورزش عضلات لگن به مدت پنج دقیقه سه بار در روز می‌تواند در کنترل دستشویی رفتن زیاد کمک کند.