۱۷ ربیع الاول مقارن به خجسته زاد روز نبی مکرم اسلام حضرت محمد (ص) و میلاد امام جعفر صادق (ع) است.
صدای قدم مبارک مولودی می‌آید که بهانه خلقت است؛ هم او که جهانی را دگرگون می‌کند؛ کسی که اهل آسمان او را به “احمد” و زمینیان به “محمد” می‌شناسندش؛ عرشیان از آمدنش به وجد آمده اند و زمینیان رقص کنان ورودش را نظاره می‌کنند.
وقت طلوع فجر روز جمعه سال عام الفیل است؛ استحیائیل ــ یکی از فرشتگان بزرگ خدا ــ در شب تولد حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم بر کوه ابوقبیس ایستاد و با صدایی بلند گفت:ای مردم مکه! به خدا و فرستاده او و نوری که با او فرو فرستاده ایم ایمان بیاورید.
وقایع زمان تولد پیامبر اکرم (ص)
چه روز مبارکی است که امام صادق (ع) در موردش فرمود: در این روز ابلیس از ورود به آسمان‌های هفتگانه محروم شد، شیاطین دور شدند، تمامی بت‌ها در بتکده به صورت بر زمین افتادند، ایوان کسری شکست و ۱۴ کنگره‌ی آن سقوط کرد، آب دریاچه ساوه خشک شد، سرزمین خشک سماوه، آب پیدا کرد، آتشکده فارس پس از هزار سال خاموش شد، نوری از سرزمین حجاز بر آمد تا به مشرق رسید، کاهنان عرب علوم خود را فراموش کردند و سحر ساحران باطل شد.
جشن میلاد پیامبر (ص)
گزارش‌های تاریخی از قرن چهارم قمری و پس از آن وجود دارد که مسلمانان روز میلاد را جشن می‌گرفتند. همچنین اهالی مکه در سالروز ولادت پیامبر در محل ولادت او تجمع می‌کردند و به دعا و ذکر می‌پرداختند و به او تبرک می‌جستند تا اینکه در حکومت آل سعود این مکان تخریب شد.
شیعیان، ۱۷ ربیع‌الاول و اهل سنت، ۱۲ ربیع‌الاول را روز ولادت پیامبر اسلام می‌دانند. علمای شیعه صدقه دادن، انجام امور خیر، شاد کردن مؤمنان و... را در این روز مستحب می‌دانند. اهل سنت نیز هدیه دادن و اطعام فقرا را برای بزرگداشت پیامبر اسلام در این روز سفارش کرده‌اند. از این رو مسلمانان در کشور‌های مختلف در روز میلاد پیامبر جشن برپا می‌کنند. این روز در ایران، افغانستان، عراق، هندوستان، پاکستان و مصر تعطیل رسمی است.
ولادت امام صادق علیه السلام
نام مبارک ان حضرت جعفر و کنیه شریفش ابوعبدالله و لقب نورانی حضرت صادق است. پدر بزرگوارش امام محمد باقر علیه السلام، و مادر گرامی آن حضرت جناب ام فروه است، که امام صادق درباره ایشان میفرمایند: مادرم از بانوان پرهیزگار و باایمان و نیکوکار بود.
امام صادق علیه السلام هفت پسر و سه دختر داشتند که عبارتند از امام موسی کاظم علیه السلام، اسماعیل، عبدالله، محمد دیباج، اسحاق، علی عریضی، عباس، ام فروه، اسماء، فاطمه
در شمایل آن حضرت گفته اند: آن حضرت میانه قد و افروخته رو و سفید بدن و کشیده بینی و مو‌های ایشان سیاه و مجعد و بر گونه شان خال سیاهی بود.
جنبش فرهنگی در دوران امامت امام صادق (ع)
امام جعفر صادق (ع) در سن ۳۱ سالگی پس از مرگ پدرش به امامت رسید. امامت او همزمان با سال‌های پایانی حکومت بنی امیه و سال‌های آغازین حکومت بنی عباس بود.
عصر امام صادق (ع) همچنین عصر جنبش فرهنگی و فکری و برخورد فرق و مذاهب گوناگون بود. پس از زمان رسول خدا دیگر چنین فرصتی پیش نیامده بود تا معارف اصیل اسلامی ترویج گردد، بخصوص که قانون منع حدیث و فشار حُکّام اموی باعث تشدید این وضع شده بود؛ لذا خلأ بزرگی در جامعه آنروز که تشنة هرگونه علم و دانش و معرفت بود، به چشم می‌خورد.
امام صادق (ع) با توجه به فرصت مناسب سیاسی و نیاز شدید جامعه، دنباله نهضت علمی و فرهنگی پدرش را گرفت و حوزه وسیع علمی و دانشگاه بزرگی به وجود آورد و در رشته‌های مختلف علمی و نقلی شاگردان بزرگی تربیت کرد. شاگردانی چون: هشام بن حکم، مفضل بن عمر کوفی جعفی، محمد بن مسلم ثقفی، ابان بن تغلب، هشام بن سالم، مؤمن طاق، جابر بن حیان و ... تعداد شاگردان امام را تا چهار هزار نفر نوشته اند. ابوحنیفه رئیس یکی از چهار فرقه اهل سنت مدتی شاگرد ایشان بود و خودش به این موضوع افتخار کرده است.
امام صادق (ع) از فرصت‌های گوناگونی برای دفاع از دین و حقانیت تشیع و نشر معارف صحیح اسلام استفاده می‌برد. مناظرات زیادی نیز در همین موضوعات میان ایشان و سران فرقه‌های گوناگون انجام پذیرفت که طی آن‌ها با استدلال‌های متین و استوار، پوچی عقاید آن‌ها و برتری اسلام ثابت می‌شد.
همچنین در حوزه فقه و احکام نیز توسط ایشان فعالیت زیادی صورت گرفت، به صورتی که شاهراه‌های جدیدی در این بستر گشوده شد که تاکنون نیز به راه خود ادامه داده است. بدین ترتیب، شرایطی مناسب پیش آمد و معارف اسلامی بیش از هر وقت دیگر از طریق الهی خود منتشر گشت، به صورتی که بیشترین احادیث شیعه در تمام زمینه‌ها از امام صادق نقل گردیده و مذهب تشیع به نام مذهب جعفری و فقه تشیع به نام فقه جعفری خوانده می‌شود.
نواییان گزارش می‌دهد