بر اساس نظرسنجی‌ها در انتخابات ریاست جمهوری برزیل لولا داسیلوا، یکی از کاریزماتیک‌ترین سیاستمداران چپگرای این کشور ۱۶ درصد از بولسونارو رقیب راستگرایش پیش است.
برزیل پنجمین کشور پهناور جهان است که بیش از ۲۱۷ میلیون نفر را در خود جای داده است.
میانگین سنی مردم این کشور ۳۲ سال است و بر اساس آمار‌های اعلام شده، بیش از ۱۵۰ میلیون نفر می‌توانند در انتخابات فردا پای صندوق رای بروند که این تعداد، دو میلیون نفر بیش از میزانی است که در آخرین انتخابات ریاست جمهوری این کشور در سال ۲۰۱۸ به ثبت رسید. به همین سبب، برخی رسانه‌های برزیلی با استناد به تعداد بالای واجدان شرکت در انتخابات، این کشور را دومین دموکراسی بزرگ نیمکره غربی می‌خوانند.
شهروندان بالای ۱۶ سال برزیلی مجازند که در انتخابات شرکت کنند، اما حضور افراد ۱۸ تا ۷۰ ساله در انتخابات، اجباری است و افرادی که در رای گیری حاضر نشوند و پس از آن دلیلی مناسب ارائه نکنند، باید جریمه بپردازند. مردم برزیل در انتخابات فردا افزون بر رئیس جمهور، معاون وی و ۵۱۳ نماینده کنگره را نیز انتخاب می‌کنند.
اگر انتخابات در روز ۲ اکتبر به سرانجام نرسد و هیچ یک از نامزد‌ها ۵۰ درصد +۱ رای کسب نکنند رای گیری به دور دوم کشیده می‌شود که در روز ۳۰ اکتبر برگزار خواهد شد.
برغم آن که در انتخابات ریاست جمهوری ۱۱ نامزد شرکت کردند، اما ۲ نفر از آنان بیش از دیگران شانس پیروزی دارند. ژایر بولسونارو، رئیس جمهوری کنونی و نظامی سابق (۶۷ ساله) که رهبر جناح راست افراطی برزیل است و از سال ۲۰۱۹ بر این کشور حکومت می‌کند و در مقابل، لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا، یکی از کاریزماتیک‌ترین سیاستمداران برزیلی (۷۶ ساله) قرار دارد که از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ از حزب کارگران، قدرت را در دست داشت.
لولا داسیلوا رئیس جمهوری اسبق برزیل که در سال ۲۰۱۱ از سرطان گلو، جان به در برد، در سال ۲۰۱۷ در پرونده‌ای مربوط به پولشویی محکوم شد. مشکلات حقوقی او تا آوریل ۲۰۱۸ ادامه یافت و همین موضوع سبب شد تا چپگرایی در برزیل با شکست مواجه شود؛ در آن زمان داسیلوا خود را به مقامات فدرال تسلیم کرد اجرای حکم ۱۲ سال زندان وی آغاز شد.
او ۱۹ ماه را در زندان سپری کرد، اما دادگاه عالی فدرال برزیل در سال ۲۰۲۱ به علت نقص در روند فعالیت سرجیو مورو، قاضی وقت که بعداً وزیر بولسونارو شد، حکم داسلیوا را لغو کرد. وی بلافاصله پس از خروج از زندان اعلام کرد، مبارزات سیاسی اش را علیه بولسونارو آغاز می‌کند تا دولت او را در اکتبر ۲۰۲۲ شکست دهد.
اقتصاد برزیل در سال ۲۰۲۱ مانند بسیاری از کشور‌های دیگر وارد رکود شد و اگر چه تقریبا یک سال است که به رشد بازگشته و نرخ بیکاری در ماه ژوئیه به ۹.۱ درصد کاهش یافته است، اما این بهبود برای عموم مردم چندان قابل درک نیست.
بر اساس مطالعه‌ای که به تازگی منتشر شده است، ۱۵ درصد از مردم این کشور (حدود ۳۳ میلیون نفر) گرسنه اند و به میزان مشابهی از «ناامنی غذایی متوسط» رنج می‌برند. اگر ۲۸ درصد از جمعیتی را که با «ناامنی غذایی پایین» دست و پنجه نرم می‌کنند به آنان اضافه کنیم، بیش از نیمی از برزیلی‌ها با مشکل تهیه غذا مواجه اند.
بنابراین، بسیاری از مردم در آرزوی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ هستند که داسیلوا به یمن بالا رفتن قیمت جهانی مواد اولیه توانست بسیاری از مردم این کشور را به برنامه‌های حمایتی دولتی متصل کند و تعداد زیادی از مردم را به طبقه متوسط سوق دهد.
به همین علت؛ بنا بر گزارش رسانه‌های مختلف آمریکای لاتین، لولا داسیلوا در بیشتر نظرسنجی‌ها تا ۱۶ درصد از بولسونارو پیشتاز است و این موضوع بسیاری را امیدوار کرده است که پازل چپگرایی در منطقه آمریکای لاتین پس از آرژانتین، بولیوی، شیلی و کلمبیا در برزیل تکمیل شود.
قطبی سازی شدید سیاسی در برزیل
تقریبا از زمانی که داسیلوا از زندان آزاد شد، بولسونارو حملات خود را علیه او از سر گرفت. او حزب چپ برزیل را دشمن می‌داند و همواره تاکید می‌کند که با روی کار آمدن داسیلوا، وضع اقتصادی مردم برزیل بسیار بد خواهد شد.
این در حالی است که دهه نخست قرن ۲۱ و دوران حکومت لولا داسیلوا را یکی از دوره‌های شکوفایی اقتصادی این کشور می‌دانند که وضع معیشتی مردم، بهبود یافت.
بولسونارو که حامیان اصلی اش از بنیادگرایان انجیلی هستند در سخنرانی مذهبی این انتخابات را نبرد «خیر و شر» توصیف کرد. این رویکرد سبب فاصله زیادی میان هر دو گروه شد و خشونت، جای گفتمان سیاسی را گرفت و او بار‌ها به تحریک طرفدارانش متهم شد. به عنوان مثال در ماه مه در میان هوادارانش درباره اتحاد رقبایش گفت: «یک گلوله همه را می‌کشد یا یک نارنجک». البته بعدتر مدعی شد که سخنانش تحریک آمیز نیست.
در سوی دیگر، لولا در اقدامی سیاسی تلاش کرده است تا پایگاه انتخاباتی اش را با اقداماتی جدید تقویت و افراد بیشتری را به سمت خود جذب کند. به عنوان مثال ژرالدو آلکمین از جناح راست میانه را به عنوان نامزد پیشنهادی برای سمت معاون رییس جمهور انتخاب و معرفی کرده است. آلکمین پیشتر به عنوان رقیب داسیلوا در سال ۲۰۰۶ شناخته شده بود.
البته رهبر چپ‌های برزیل از رویارویی مستقیم با بولسونارو چشم پوشی نکرده است. اصلی‌ترین موضوعی که لولا به آن معترض بود، اقدامات بولسونارو در برابر همه‌گیری کووید-۱۹ است. داسیلوا تصمیمات بولسونارو را به مثابه «نسل‌کشی» توصیف کرده و گفته است که این انتخابات؛ «دموکراسی علیه فاشیسم» است.
بنا بر اطلاعات دانشگاه جانز هاپکینز در طول همه گیری کووید-۱۹ در برزیل از مارس ۲۰۲۰ تا پایان سپتامبر ۲۰۲۲ به میزان ۳۴.۶ میلیون نفر به این بیماری مبتلا شدند و بیش از ۶۸۵ هزار نفر جان باختند.
برخی معتقدند که بولسونارو مبارزه علیه چپگرایی را به خیابان‌های برزیل نیز کشانده است.
وی از زمان روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۱۹ ده‌ها فرمان صادر کرده است تا به مردم اجازه دسترسی به سلاح‌هایی را دهد که تولید و فروش آن در کشور افزایش یافته است. بولسونارو در شعارهایش اعلام کرده است «مردم مسلح هرگز بَرده نمی‌شوند».
طبق آمار، تعداد برزیلی‌هایی که به عنوان شکارچی، ورزشکار تیرانداز یا کلکسیونر اسلحه برای دریافت سلاح ثبت نام کردند در چهار سال اخیر تقریبا پنج برابر (۴۷۴ درصد) افزایش یافته است. کارشناسان اعلام کردند که به علت نبودن اطلاعات متمرکز و متقن، تعیین تعداد دقیق سلاح‌های در دست غیرنظامیان در این کشور دشوار است، اما برخی تخمین می‌زنند که با احتساب سلاح‌های غیر قانونی، این تعداد از ۴ میلیون قبضه نیز فراتر می‌رود.
این موضوع مردم برزیل را نگران کرده؛ زیرا برزیل کشوری است که نرخ خشونت در آن به خودی خود بالاست و افزایش دسترسی به سلاح می‌تواند مزید بر علت باشد ضمن آن که این پدیده همچنین به علت نزدیک بودن انتخابات و با دو قطبی شدن شدید میان بولسونارو و لولا داسیلوا، زنگ خطر درگیری میان طرفداران هر دو گروه را نیز به صدا درآورده است.
نویسنده: محمد استادولی - کارشناس ارشد مسائل آمریکای لاتین