پرسش و پاسخ‌هایی درباره مالیات برعایدی سرمایه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، در این برنامه آقایان مجتبی رضاخواه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، جواد اسکندری، کارشناس مسائل اقتصادی، موحدی رئیس مرکز پژوهش‌های سازمان امور مالیاتی و ملک زاده کارشناس اقتصادی حضور داشتند.

مشروح پرسش‌ها و پاسخ‌های مطرح شده در این برنامه:

مجری: از سال‌های گذشته همواره بحث دلالی و سفته‌بازی و نوسانات و جهش قیمت در بازار مشکلاتی را برای اقتصاد ایجاد کرده و همواره بخش قابل توجهی از نقدینگی کشور به جای هدایت به سمت تولید، به سمت بازار‌های سوداگری در حوزه‌های مسکن و دلار و خودرو و بازار‌هایی از این دست هدایت شده است. با توجه به نیاز کشور به کنترل بازار و به خصوص در بازار‌هایی مانند مواردی که عرض کردم املاک و خودرو و طلا و ارز در چند سال گذشته طرحی به عنوان مالیات بر عایدی سرمایه یا همان مالیات بر سوداگری مورد توجه نمایندگان مجلس قرار گرفته است. آن طور که طراحان طرح گفتند مالیات بر عایدی سرمایه شامل تقریباً حدود یک درصد از مردم ایران بشود. جریان به این صورت است که افرادی که در بازار‌های دارایی مانند املاک و خودرو و طلا و ارز بیش از نیازشان در مصرف خرید و فروش می‌کنند، مالیات بر عایدی سرمایه شامل حال آن‌ها خواهد شد و این مالیات بخش عظیمی از جامعه را در بر نمی‌گیرد.
در حال حاضر متن طرح پیشنهادی در کمیسیون اقتصادی مجلس بررسی شده و بعد از آن دستگاه‌های مختلف مانند بانک مرکزی و وزارت اقتصاد، سازمان مالیات و بخش خصوصی و اتاق‌ها پای کار آمدند و مشارکت کردند و طرح در کمیسیون اقتصادی تصویب شده و آن طور که نمایندگان مجلس می‌گویند در یکی دو هفته آینده در صحن علنی مجلس بررسی و احتمالا تصویب خواهد شد.
امروز در این برنامه می‌خواهیم جزئیات طرح مالیات بر عایدی سرمایه را بررسی کنیم شامل چه کسانی می‌شود و ساز و کار آن و از مودیان مالیاتی چگونه خواهد بود و موارد و انتقاداتی که نسبت به این طرح مطرح شده است را پاسخش را از زبان کارشناسان دریافت کنیم. هدف طرح مبارزه با سوداگری همانطور که اسمش هم گفته شده است خیلی‌ها به جای مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر سوداگری اسم این طرح را عنوان کردند و آنطور که در خبر‌ها مطرح شده بود قرار بود عنوان این طرح مالیات بر سوداگری باشد، عدالت مالیاتی و رونق تولید و بحث شفافیت و چند مورد دیگر اهدافی هستند که طرح مالیات بر عایدی سرمایه آن را دنبال می‌کند.
دارایی‌هایی که در طرح مالیات بر عایدی سرمایه مشمولشان می‌شود بحث املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل و انواع وسایل نقلیه مشمول مقررات مربوط به شماره گذاری شامل این طرح می‌شود طلا و سکه، انواع طلا و نقره و پلاتین و جواهرآلات مالیات بر عایدی سرمایه شامل این ۴ تا دارایی می‌شود. در بحث شناسایی موارد مشمول مالیات در هر کدام از چهار بخش مثلاً در املاک در فروشش، دفتر ثبت اسناد رسمی و در فروش وسایل نقلیه، مرکز تعویض پلاک و در طلا، طلا فروشی‌ها و در ارز هم صرافی‌ها صورتحساب الکترونیکی را صادر و ارجاع می‌دهند به سازمان مالیاتی و اگر شامل مالیات بر عایدی سرمایه باشد، برای آن مودی مالیاتش منظور می‌شود. ما امروز می‌خواهیم بررسی کنیم که این مالیات شامل چه کسانی می‌شود؟ حتی کسانی که تمام این چهار دارایی را دارند هم می‌تواند این مالیات شامل حال آن‌ها نشود فقط عده‌ای که بیش از نیاز و مصرفشان خرید و فروش این چهار دارایی را انجام می‌دهند که آن هم باز مشروط بر شرایطی این مالیات شامل حال آن‌ها می‌شود.

مجری: آقای رضا خواه جزئیات این طرح را برای مردم بفرمایید. مالیات بر عایدی سرمایه یعنی چه و شامل چه افرادی می‌شود؟

آقای رضا خواه: مالیات بر عایدی سرمایه قرار است بر دارایی‌های غیر مولد وضع شود یعنی اگر کسی مثلاً مسکنی دارد که برای زندگی استفاده می‌کند حالا می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند و سود به دست بیاورد از سرمایه گذاری در بازار‌هایی مانند مسکن، خودرو، طلا، سکه و ارز، مفهومش این است که در بازاری سرمایه گذاری کرده که غیرمولد است مثلا اگر کسی بیاید در بازار ارز به قصد کسب سود سرمایه گذاری کند دلار را می‌خرد ۳۰ هزار تومان به قصد اینکه احتمالا در بازه زمانی به دلیل مسائل سیاسی و اقتصادی قیمت ارز بالا می‌رود و مثلاً ۳۲ تا ۳۳ هزار تومان می‌رسد که می‌خواهد در بازه کوتاه مدت سود کسب کند، اما در تولید اتفاقی رقم نمیزنه یعنی نه تولید را افزایش می‌دهد و نه باعث بهبود کیفیت زندگی ما می‌شود در واقع یک سود بادآورده‌ای است که کسی بخواهد به دست بیاورد. قانونی که قرار است در مجلس به زودی مطرح شود که کلیات آن رای آورده و جزئیاتش قرار است به زودی در دستور کار صحن علنی مجلس قرار بگیرد، قرار است از بازار‌های اینچنینی مالیات بگیریم دلیل آن این است که مثلاً کسی که مسکن مورد نیاز خودش را دارد و آمده به دلیل اینکه پول داشته است در بازار مسکن سرمایه‌گذاری کرده است، چنین کسی چرا به بازار ورود کرده؟ برای اینکه قیمت مسکن بالا برود و ما یک قشر معدود سرمایه گذار داریم که به بازار‌های اینچنینی ورود پیدا می‌کنند و حتماً باعث افزایش قیمت خواهد شد، چون آن‌ها وارد شده‌اند که سود کسب کنند و وقتی نقدینگی دست آن‌ها است می‌توانند چنین کاری را انجام دهند، اما عملاً دود این موضوع به چشم عموم مردم جامعه می‌رود. در این یک سال اخیر هم بازار مسکن و هم بازار اجاره توجه کنیم که چقدر رشد قیمت داشته است و این خواسته عمومی مردم است که به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند چرا بازار مسکن یکدفعه با افزایش قیمت این چنینی مواجه می‌شود؟ ما الان یک عده معدودی داریم که از این بازار کسب سود می‌کنند و مالیات نمی‌دهند در اولین قدم می‌گوییم که باید شفاف شود و مالیات پرداخت شود.

مجری: می‌خواهید یک مقدار بحث را شفاف کنیم که درکش برای مردم بهتر شود، ما الان چهار حوزه داریم ملک، مسکن، خودرو، طلا و ارز را داریم در مسکن مالیات شامل چه کسانی می‌شود؟

آقای رضا خواه: کسی که برای مصرف خودش مسکن را استفاده میکند شامل او نمی‌شود.

مجری: یعنی اگر الان من یک مسکن دارم مالیات شامل حال من نمی‌شود؟

آقای رضاخواه: نه ممکن است این مسکن را خریدم ۱۰۰ میلیون تومان و به دلیل تورم افزایش پیدا کرده و مثلاً ۲۰۰ میلیون تومان شده است، الان کسی که صاحب این مسکن است و برای نیاز شخصی استفاده می‌کند مشمول پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌شود.

مجری: مثلا اگر خانواده من چهار نفر باشند و ما سه خانه داشته باشیم چطور می‌شود؟

آقای رضاخواه: این تعریف دارد در این قانون تعریف می‌شود برای این خانواده چند تا به طور عرفی

مجری: الان در طرح شما چگونه تعریف شده است؟

آقای رضاخواه: این یک مقدار تداخل پیدا می‌کند بر مالیات بر خانه‌های خالی، یک خانواده ۴ نفره حتی اگر دو مسکن هم داشته باشد باز مشمول مالیات نخواهد شد، اما آنچه مهم است افرادی که به این بازار‌های غیرمولد مسکن، خودرو، طلا و سکه و ارز‌ها راه پیدا می‌کنند که سود ببرند ما می‌گوییم بخشی از این سود را باید به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند. ما داریم انگیزه ورود سرمایه گذاری‌های غیر مولد را کم می‌کنیم که اولاً قیمت مسکن و خودرو و این چهار دسته که نام برده شد افزایش پیدا نکند که عموم مردم متضرر نشوند و دوم اینکه اگر کسی پول دارد و می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند ما می‌خواهیم او را به بخش مولد هدایت کنیم و ایجاد زیرساخت برای کشور که عملاً باعث رشد و شکوفایی کشور شود.

مجری: آقای اسکندری این چهار بخش را سریع نگاهی به آن بیاندازیم. در مسکن با توجه به اینکه شما مرکز پژوهش‌های مجلس هستید و جزئیات را بهتر می‌دانید اگر من مثلاً خانواده ام جایی خواندم به تعداد اعضای خانوار اگر مسکن وجود داشته باشد این شامل این طرح نمی‌شود درست است؟

آقای اسکندری: این طرح، طرح مالیات بر سوداگری است. در این طرح، طرح راجع به مسکن که شما سوال پرسیدید اگر فرض کنید خانواده‌ای چهار عضو دارد به تعداد اعضای خانوار تا سقف ۴ تا معاف است.

مجری: یعنی اگر پدر خانواده برای دو فرزندش دو خانه خرید و می‌خواهند ازدواج کنند با این که می‌شود سه خانه مشمول مالیات نمی‌شود؟

آقای اسکندری: بله فلسفه طراحی طرح این بوده که جلوی سوداگری گرفته شود پس نیاز مصرفی جامعه نباید مشمول مالیات شود هر چند فروخته شود ممکن است فروخته شود و تبدیل به احسن کند مشمول مالیات نمی‌شود. یعنی به طور متوسط در جامعه ما که اعضای خانوار حدود سه نفر است آن چیزی که در کمیسیون اقتصادی تصویب شده، گفته شده اگر تعداد املاک مسکونی خانواری که چهار نفر هستند تا سقف ۴ تا معاف است، یعنی اگر پنجمی را بخرد و بفروشد حتی اگر پنجمی را هم بخرد و داشته باشد، مشمول نمی‌شود و اگر پنجمی یا ششمی و الی آخر را بخرد و شروع کند به معاملات مکرر آن موقع مشمول می‌شود اگر نگه دارد و نفروشد هیچ وقت مشمول مالیات نمی‌شود.

مجری: اگر خالی باشد آن بحث مالیات بر خانه‌های خالی است و مالیات بر عایدی سرمایه شامل حالش نمی‌شود؟

آقای اسکندری: به طور خلاصه اگر کسی ملک مصرفی خودش را بخرد مشمول مالیات نمی‌شود حتی اگر فراتر از نیاز مصرفش را بخرد فرض کنید کسی می‌خرد و بخواهد اجاره دهد، اقدام به خرید و فروش مکرر در بازار نمی‌کند که باعث اخلال در بازار بشود، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌شود. راجع به اشخاص حقیقی نرخ مالیات همان نرخ ماده ۱۳۱ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی است البته اگر زیر یک سال باشد یعنی افراد مازاد بر نیاز مصرفی شان را خرید کنند، مثلاً یک مورد داشتیم ۷۰۰ آپارتمان خرید بود ۷۰۰ تا، تعداد خانوارش چهار نفر بوده است ما بقی که مازاد بر نیاز مصرفی است اگر خرید و فروش زیر یکسال کند ۱۰ درصد هم نرخش بیشتر از نرخ ماده ۱۳۱ است، اگر نگه دارد من تاکید می‌کنم اگر آن‌ها را خرید و فروش نکند و سوداگری در بازار نکند مشمول این مالیات نمی شود.

مجری: بالاخره فرد ۷۰۰ واحد آپارتمان خریده و می‌خواهد بعد از دوسال بفروشد تکلیف چیست؟

آقای اسکندری: اگر فرد نگه دارد در بلندمدت و اگر در کوتاه مدت بفروشد مشمول نرخ ماده ۱۳۱ بود که عرض کردم و اگر زیر یکسال بفروشد ۱۳۱ +۱۰ درصد است، اما در کسانی که سوداگر نیستند و بلند مدت نگه می‌دارند تخفیف‌های دیگری در طرح دیده شده در خصوص بحث تعدیل تورم یعنی یک بخش دیگر

مجری: خودرو چطور؟

آقای اسکندری: خودرو دقیقا شبیه مسکن است یعنی اگر خانواری چهار نفر باشند ۴ خودرو داشته باشند حتی اگر بفروشند، مشمول نمی‌شوند، اما مازاد بر نیاز مصرفی، تاکید می‌کنم مازاد بر نیاز مصرفی اگر اقدام به خرید و فروش مکرر در بازار بشود مشمول مالیات است.

مجری: در حوزه طلا و ارز چطور؟

آقای اسکندری: در حوزه طلا در کمیسیون اقتصادی معادل ۲۰۰ گرم طلا ۱۸ عیار برای هر فرد این اگر یک خانوار چهار یا پنج نفر باشد حدود ۸۰۰ گرم تا یک کیلو گرم می‌تواند معاف از مالیات بفروشد، تمام این معافیت‌ها دیده شده است که اطمینان پیدا کنیم یعنی طراحی این طرح به نحوی بوده شامل عموم جامعه نمی‌شود یعنی حدود ۱ تا ۲ درصد جامعه که این دارایی‌ها را دارند.

مجری: رئیس کمیسیون اقتصادی گفته بود نود و هشت و نیم درصد از خانوار‌های موجود در کشور شامل این طرح نمی‌شوند، چون اکثر مردم ما بحثشان در خرید و فروش مسکن، خودرو، طلا و ارز بر اساس نیازشان است.

آقای اسکندری: بر اساس آماری که از وزارت مسکن دریافت شده است خانوار‌هایی که ملک دارند، یک سری از خانواده‌ها هستند هیچ ملک مسکونی ندارند آن‌ها را بگذاریم کنار، آن‌هایی که ملک دارند ۷۷ درصد از این خانواده‌ها یک ملک دارند و قطعاً مشمول این مالیات نمی‌شوند، ۱۷ درصد از این‌ها دو ملک دارند که با تعریفی که خدمتتان گفتیم بعد خانوار در کشور سه است به احتمال خیلی زیاد این‌ها مشمول نمی‌شود مگر این که خانوار تک نفری باشند یعنی اگر حتی یک زن و شوهر باشند شامل نمی‌شوند. کسانی که دو ملک دارند و بیشتر، این‌ها ۶ درصد هستند و به صورت بالقوه این احتمال وجود دارد که اگر به صورت مکرر در فاصله زمانی کوتاه وارد بازار شوند، شامل حالشان بشود. فرض کنید از این ۶ درصد ممکن است یک درصد از این افراد وارد بازار شوند.

مجری: شما گفتید کسی که مثلاً یک ملک ۹۰ متری دارد و می‌خواهد تبدیل به ۱۲۰ متر کند و تبدیل به احسن می‌کند هم مشمول مالیات نمی‌شود.

آقای اسکندری: عرض کردم اکثر افراد جامعه تک ملکی یا دو ملکی هستند و یک خانه می‌فروشند و خانه دیگر می‌خرند همواره زیر تعداد مصرفشان ملک دارند.

مجری: تقریباً یک درصد از جامعه ما شامل مالیات بر عایدی سرمایه می‌شود.

آقای اسکندری: راجع به خودرو ما از پایگاه رفاه ایرانیان که اطلاعات را دریافت کردیم ۵۰ درصد خانوار‌های ایرانی فاقد خودرو هستند یعنی خودروی شخصی ندارند و حدود ۳۵ درصد از خانوار‌ها تک خودرویی هستند یعنی ۸۵ درصد یا اصلا خودرو ندارد یا یکی دارند و ۱۱ درصد هم دو خودرو دارند سه درصد هم سه خودرو دارند و آن‌هایی که بیش از سه خودرو دارند یک درصد از جامعه هستند.

مجری: آقای موحدی به نظر شما آیا این طرح مالیاتی می‌تواند تورم را در جامعه کنترل کند؟

آقای موحدی: مالیات بر عایدی سرمایه که عزیزان توضیحات مکفی را دادند، اما اگر از این زاویه بخواهیم به مالیات بر عایدی سرمایه نگاه کنیم که آیا این مالیات می‌تواند جلوی تورم را بگیرد؟ بنده به عنوان یک کارشناس اقتصادی در حوزه مالیات اعتقادم بر این است که مالیات بر عایدی سرمایه یک مالیات ضد تورمی است، نه اینکه اساساً یک مالیات ضد تورمی است بلکه فقدان عایدی سرمایه در سالیان گذشته یکی از عوامل تشدید تورم در کشور ما می‌تواند باشد. اگر قائل باشیم که یکی از مهمترین عوامل بروز تورم در بلند مدت، نقدینگی است و اگر معتقد به این باشیم، یکی از عواملی که موجب بروز نقدینگی می‌شود آن تشنگی بازار و فعالیت‌هایی است که در بازار نقدینگی وجود دارد. این تشنگی ماحصل چند چیز می‌تواند باشد، یک تولید، تولید تشنه به منابع مالی است بنابراین تقاضا برای پول می‌کند و طبیعتا نهادی مانند بانک تسهیلاتی را در اختیارش قرار می‌دهد و این سازوکار در بلند مدت می‌تواند منجر به نقدینگی شود اگر آن فرآیند مثبت خودش را طی نکنند. در سوی دیگر قضیه، یکی از عواملی که موجب بروز نقدینگی می‌شود و تشنگی را در بازار به وجود می‌آورد، فعالیت‌های سوداگرانه و سفته بازانه است این فعالیت‌ها در بازار، یکی از علل بروز نقدینگی است. مثالی را بر اساس آمار مرکز ملی آمار عرض می‌کنم. در سال ۱۳۵۵ از کل حجم نقدینگی حوزه املاک و مسکن، تقریباً ۸۰ درصد این حجم نقدینگی معطوف می‌شد به تقاضای مصرفی، یعنی یک سری افرادی که برای اینکه مسکنی را به عنوان سرپناه خودشان داشتند می‌رفتند و مسکن را تقاضا می‌کردند و ۲۰ درصد حجم نقدینگی بازار مسکن، تقاضای سرمایه‌ای بود یک عده‌ای برای دلالی یا یک عده برای اینکه حفظ ذخیره ارزش کنند ملکی را می‌گرفتند، اما الان در سال ۱۴۰۰ نسبت عکس شده است یعنی ۸۰ درصد از حجم نقدینگی موجود در حوزه مسکن، معطوف به تقاضای سرمایه‌ای است و فقط ۲۰ درصد این حجم تقاضای مصرفی است. اگر در کنار این حوزه املاک و مسکن، ما حوزه خودرو، طلا، سکه، ارز و سهام و ... را بخواهیم در نظر بگیریم همه این عوامل از سلسله مواردی خواهند بود که در کنار یکدیگر موجب تقاضای بیش از نیاز مولد اقتصاد کشور به نقدینگی خواهد بود، یعنی نیازی که به سمت سوداگری و سفته بازی می‌رود؛ بنابراین دو عامل می‌تواند به دو شکل این مالیات بر عایدی سرمایه بر تورم می‌تواند تاثیر بگذارد یک نکته‌ای که آقای دکتر رضا خواه اشاره فرمودند که می‌تواند فعالیت‌های سوداگرانه را کاهش دهد و در سبد تورم بتواند در آن شاخص قیمتی اثرگذار باشد و تورم را با کاهش قیمت مسکن و خودرو و سایر این موارد کاهش دهد و یا از طریق نقدینگی و جلوگیری از نقدینگی بتواند جلوی تورم را بگیرد و از سمت دیگر هدایت نقدینگی به سمت تولید است که می‌تواند سهم تولید را در کنار نقدینگی بالا ببرد.

مجری: یکی از اهداف طرح جلوگیری از فرار مالیاتی عنوان شده بود چطور می‌تواند جلوی آن را بگیرد؟

آقای موحدی: فرار مالیاتی جایی عنوان می‌شود که ما قانون داشته باشیم و از آن تخطی صورت بگیرد متاسفانه تا امروز ماده یا قانونی که بتواند جلوی سفته بازی املاک و مسکن و خودرو بخواهد اعمال شود وجود نداشته است، بنابراین اگر این قانون بیاید نه تنها می‌تواند به درآمد‌های دولت از این سمت کمک کند بلکه می‌تواند جلوی بسیاری از فعالیت‌های غیرمولد را در راستای هدایت نقدینگی به سمت تولید، شرایط را فراهم کند؛ بنابراین شاید مصداق فرار مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی به آن معنا نباشد، ولی می‌تواند از اجتناب مالیاتی جلوگیری کند.

مجری: البته بیشتر منظور من این بود که بحث مالیات بر عایدی سرمایه اگر مبتنی بر سامانه‌ها باشد قاعدتاً شفافیت ایجاد می‌کند و جلوی فرار مالیاتی را می‌گیرد. آقای رضا خواه ماروی این انتقاداتی داریم. برخی معتقدند که بازار سرمایه به قول خودمان محل اصلی سفته بازی است چرا بازار سرمایه را برداشتید از مالیات بر عایدی سرمایه؟

آقای رضا خواه: در یکی دو سال اخیر بازار سرمایه دستخوش نوسانات بسیار زیادی بود و عده‌ای از مردم با هدف کسب سود وارد این بازار شدند و دولت وقت، به نحوی مدیریت کرد که بازار بورس در مقطعی بسیار زیاد رشد کرد و بعد از آن با زیان مواجه شد و بخش قابل توجهی از جامعه متضرر شدند. برای اینکه به آن موضوع دامن زده نشود برخی همکاران گفتند فعلاً این موضوع مسکوت بماند، اما واقعیت این است که همان فلسفه‌ای که برای تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه در نظر گرفته شده در بازار‌هایی مانند مسکن، خودرو و طلا و ارز همان فلسفه در بازار سرمایه وجود دارد. اینکه به دلایلی ما این را مسکوت گذاشتیم برای مدتی، این توجیه این نمی‌شود که بگوییم در بلندمدت هم این دلایل وجود خواهد داشت. خیلی واضح بگویم ممکن است یک سری افراد برای کسب سود‌های موقت و کوتاه مدت به بازار سرمایه هجوم بیاورند و ما باید این را کنترل کنیم و به نظرم یکی از اشکالات فعلی این قانون است. این که آمدیم و حالا، چون به کمیسیون رفته و در صحن مجلس آمده این امکان وجود دارد که به کمیسیون بیاید. اما نظر شخصی بنده این است که دلایلی که عنوان شده برای حذف بازار سرمایه از مالیات بر عایدی سرمایه دلایل قانع کننده‌ای نیست گرچه ما شاید بخواهیم به طور موقت شرایط مردمی که به صورت غیر حرفه‌ای وارد بازار بورس شدند در نظر بگیریم و فعلاً از آن‌ها مالیات نگیریم. اما به نظر من این توضیحاتی که دوستان دادند مغالطه است، چون دوستانی که وارد بازار شدند سودی نبردند که بخواهند مالیات دهند اتفاقا سود را یک عده معدود از شرکت‌های بزرگ و حتی جا‌هایی دولت وقت ممکن است سود برده باشد چرا ما نباید از افرادی که سود بردند مالیات بگیریم.

مجری: آقای اسکندری نظر شما چیست؟

آقای اسکندری: آن چیزی که در طرح دیده شده کاملا سامانه محور است و بحث و مشکلاتی که گاهی ممیزان احیاناً ایجاد می‌کرد سلایق شخصی و خدای نکرده جا‌هایی فساد ایجاد می‌شد و جا‌هایی اجحاف می‌شد در حق مودی و به طور کلی در طرح فعلی تقریبا دخالت عامل انسانی وجود ندارد. در دنیا، سهام شرکت‌ها جزو دارایی‌های اصلی است که مشمول عایدی سرمایه می‌شود، چون آنجا هم به نوعی دلالی است منتها با توجه به شرایط فعلی و همانطور که استحضار دارید، اتفاقاتی که در بازار بورس رخ داد نگرانی وجود دارد از جهت اینکه نکند آثار روانی وضع این مالیات دوباره آسیب بزند بر این بازار و در کوتاه مدت در این طرح این دیده نشده است و اگر قرار است اضافه شود قطعاً باید معافیت‌هایی در نظر گرفته شود برای کسانی که سرمایه خودشان را می‌آورند یعنی عموم افراد جامعه که سرمایه‌های خرد خودشان را آورده اند معافیت برای آن‌ها در نظر گرفته شود.

مجری: آقای ملک زاده نظرتان را بگویید در ارتباط با بحث بازار سرمایه و اینکه این طرح مالیات بر عایدی سرمایه باید شامل بازار سرمایه بشود یا خیر؟

آقای ملک زاده: نکته‌ای که دوستان در مورد بازار سرمایه گفتند درست است خیلی از نوسانات که ما در بازار سرمایه شاهد بودیم و به یکباره خیلی از افراد ضرر کردند ناشی از نبود یک ابزار کنترلی مانند نبود مالیات بر عایدی سرمایه در بازار سرمایه بوده است و اینکه بگوییم دامنه نوسان می‌تواند تا حدی کمک کند به این قضیه که این ریزش به صورت سریع اتفاق نیفتد، ولی باز مقطعی است و آنچنان هزینه‌ای برای افرادی که بازار را دچار التهاب می‌کنند ندارد. اگر ما بتوانیم از ابزار‌هایی مانند مالیات بر عاید سرمایه استفاده کنیم، می‌توانیم ابزار‌های کنترلی بسیار خوبی را در این بازار تعبیه کنیم. در نگاه اول به نظر می‌رسد که مالیات بر عایدی سرمایه برای کسب درآمد بیشتر دولت وضع شده است، ولی کارکرد اصلی آن می‌تواند تنظیم‌گری باشد و به عنوان یک ابزار سیاستی مناسب در دست دولت می‌تواند برای انواع و اقسام بازار‌ها استفاده شود و تنظیم گری با استفاده از آن انجام شود.
در یکی از بند‌های این طرح در مورد مناطق آزاد یک تخفیف و کاهش مالیات در نظر گرفته شده است. هدف از ایجاد مناطق آزاد این بوده است که ما رونقی در بخش تولید و صادرات کشور در آن مناطق ایجاد کنیم. متاسفانه ما هدف مالیات بر عایدی سرمایه را نشناختیم. مالیات بر عایدی بر سرمایه با این هدف وضع شده است که ما یک سری از دارایی‌ها و کالا‌هایی را که مورد نیاز برای تولید و بعنوان سرمایه در نظر گرفته می‌شوند، تورم را در آن کاهش دهیم و سوداگری را در این‌ها از بین ببریم. متاسفانه وقتی تخفیف یا معافیت اعطا می‌کنیم در واقع می‌گوییم اگر در آن حوزه‌ها، سوداگری اتفاق بیفتد مشکل نداریم و داریم ضد هدف مناطق آزاد عمل می‌کنیم که می‌خواهیم آن مناطق تامین مالی شان و تامین نهاده تولیدشان که مثلا مهمترین نهاده شان که زمین باشد.

مجری: پس شما مخالف این معافیت هستید در مناطق آزاد؟

آقای ملک زاده: بله ضد هدف مناطق آزاد است و تامین مالی و تامین نهاده را برایشان گران‌تر می‌کند. شما ببینید وقتی منطقه آزادی می‌خواهد شکل بگیرد تا خبرش می‌آید قیمت زمینهایش چند برابر می‌شود و این موضوع باعث می‌شود که به ضرر تولید شود.

مجری: آقای رضا خواه بحثی که الان مطرح است می‌گویند کسر تورم از خالص عایدی سرمایه ملاک قرار نگرفته است در طرح شما، یعنی حتی اگر شما می‌خواهید خرید و فروش انجام شده و مالیاتش را بگیرید نیامدید تورمش را حساب کنید و بگویید که این کالا در این مدت این مقدار تورم به آن خورده و بعد از آن تورم را کسر کنید و بعد مالیات عایدی بر سرمایه را از آن کسر کنید این محاسبه نشده و انتقاد دارند دلیل آن چیست؟

آقای رضا خواه: با این اوصافی که گفته شد وقتی یک درصد جامعه درگیر این موضوع می‌شود طبیعتاً همین ورود یک درصد است که باعث تورم می‌شود. فرض کنیم بازار مسکن عده‌ای با حجم نقدینگی بسیار بزرگ حالا این عده‌ای که می‌گوییم خیلی‌ها اشخاص حقوقی هستند مثل بانک‌ها می‌آیند با ورود یک باره به بازار قیمت‌ها را دستکاری می‌کنند و این‌ها باعث تورم می‌شود اگر این‌ها یک باره به بازار حمله نکنند که قیمت مسکن یک دفعه ظرف دو تا سه سال سه تا چهار برابر نمی‌شود.

مجری: پس شما نمی‌پذیرید این انتقاد را ؟

آقای رضاخواه: نه اولاً من این استدلال را قابل قبول نمی‌دانم و حتی معتقد هستم در این طرح بسیار تسهیل گرانه نگاه کرده ایم و خیلی می‌توانستیم موضوع را سفت‌تر ببینیم اینکه مثلاً فرض کنید گفته می‌شود یک خانواده ۴ نفره چهار تا مسکن می‌تواند داشته باشد اگر فرض کنیم یک مسکن برای نیازش است اگر ۳ مسکن را با آن سوداگری کرد.

مجری: بله آن طور که آقای دکتر و شما گفتید یک درصد از جامعه شامل آن می‌شود. آقای اسکندری تعدیل تورمی را بفرمایید بعنوان جمع بندی:

آقای اسکندری: تعدیل تورم اینگونه است که در طرح دیده شده اگر کسی املاکی را می‌خرد و بعد طولانی مدت نگه می‌دارد یعنی سوداگر نیست و خریده و مصرف می‌کند به هر تعدادی که خرید، اگر فرض کنید بعد از هفت سال آن را بفروشد آن بخش از افزایش قیمت که ناشی از تورم بوده از آن کسر شده است یعنی فرد صد میلیون تومان مثلاً ملک را خریده و ۲۰۰ میلیون تومان فروخته است ۱۰۰ میلیون سود کرده است، اما ۸۰ میلیون به خاطر تورم بوده است اگر طولانی مدت نگه دارد مثلاً ۷ سال نگه دارد آن۸۰ واحد کسر می‌شود و فقط ۲۰ واحد مالیات گرفته می‌شود.

مجری: پس این موارد در طرح دیده شده است؟

آقای اسکندری: بله آقای دکتر نکته شان است که این نباید دیده می‌شد.

مجری: پس قرار است طرح در صحن مطرح شود وقتی تصویب شد جزئیاتش اطلاع رسانی می‌شود.